স্প’ৰ্টছ ডেস্ক, 10 ছেপ্টেম্বৰ : ভাৰতৰ আলিয়ে-গলিয়ে ক্ৰিকেটৰ অনুভূতিক এক ধৰ্মলৈ ৰূপান্তৰকৰণ কিদৰে আৰম্ভ হ’ল ? ক্ৰিকেট বুলিলে সাধাৰণতে সুনীল গাভাস্কৰ, শচীন তেণ্ডুলকাৰ, কপিল দেৱ, বিৰাট কোহলীৰ দৰে মহান ব্যক্তিৰ নাম মনলৈ আহে । এই খেলুৱৈসকলৰ পৰাই যুৱ প্ৰজন্মই প্ৰেৰণা লাভ কৰি আহিছে । কিন্তু এই খেলুৱৈসকলে ভাৰতত এই খেল আৰম্ভ কৰা নাছিল ।
সকলোৱে জানে যে ইংৰাজে ক্ৰিকেট আৰম্ভ কৰিছিল ৷ কিন্তু কোন আছিল ‘‘ভাৰতীয় ক্ৰিকেটৰ পিতৃ’’, যাৰ খেলাৰ অনন্য শৈলীত আনকি বগা চাহাবো আপ্লুত হৈছিল । বৰ্ণবাদৰ প্ৰাচীৰ ভাঙি এই খেলখনত নিজৰ নাম উজলাই তোলা খেলুৱৈগৰাকীয়ে ভাৰতৰ হাজাৰ হাজাৰ লোকক ক্ৰিকেট খেলাৰ বাবে অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল । এইজনেই আছিল ৰঞ্জিত সিং কুমাৰ, যাৰ নামেৰে ৰঞ্জী ট্ৰফীৰ নামকৰণ কৰা হৈছিল ।
- ৰঞ্জিত সিং কুমাৰ কোন ?
যদি আপুনি ভাৰতীয় ক্ৰিকেটৰ আৰম্ভণিলৈ চায়, সেই সময়ত এই খেলখন মহাৰাজ, ৰাজকুমাৰ আৰু নবাবসকলৰ মাজত অতি বিখ্যাত আছিল । তেতিয়া ক্ৰিকেটৰ স্বভাৱ এনেকুৱাই আছিল । ৰঞ্জিত সিঙক সেই সময়ৰ শ্ৰেষ্ঠ ক্ৰিকেটাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল । ১৮৭২ চনৰ ১০ ছেপ্টেম্বৰত কৃষক পৰিয়ালত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল যদিও তেওঁৰ পৰিয়ালটোৰ নৱনগৰৰ ৰাজ শাসক বিভা সিঙৰ সৈতে সম্পৰ্ক আছিল ।
১৮৭৮ চনত ৰঞ্জিত সিঙে ইয়াৰ উত্তৰাধিকাৰ লাভ কৰে । পিছলৈ তেওঁ নিজৰ ৰাজ্যৰ ৰজা হৈছিল যদিও তাৰ আগতে তেওঁ এজন ক্ৰিকেটাৰ আছিল যাৰ শিল্প, কৃতিত্ব আৰু ব্যক্তিত্বই ৰজাৰ প্ৰতিচ্ছবিক ছাঁ পেলাইছিল ।
তেওঁৰ শৈশৱৰ পৰাই ক্ৰিকেটৰ আৰম্ভণি হৈছিল, যিয়ে ইংলেণ্ডত গতি লাভ কৰিছিল । ১৮৮৮ চনত ১৬ বছৰ বয়সত কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়ত ভৰ্তি হয় আৰু তাৰ পৰাই তেওঁৰ জীৱনে নতুন ৰূপ ল’বলৈ ওলাইছিল । ইয়াত অধ্যয়ন কালত তেওঁ স্থানীয় ক্ৰিকেট খেল চাইছিল । এই মেচবোৰৰ প্ৰতি ৰাইজৰ উদ্যমে তেওঁলোকৰ মনত ক্ৰিকেটৰ প্ৰতি এক পৃথক উৎকণ্ঠাৰ সৃষ্টি কৰিছিল ।
- বৰ্ণবৈষম্যৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল
তেওঁৰ ক্ৰিকেট যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল কেম্ব্ৰিজ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ দলৰ পৰা ৷ তেওঁ ছাচেক্স আৰু লণ্ডন কাউন্টিৰ সৈতে খেলিছিল আৰু তাৰ পিছত ১৮৯৬ চনত তেওঁ ইংলেণ্ড ক্ৰিকেট দলত নিৰ্বাচিত হয় । তাৰ পিছত অষ্ট্ৰেলিয়াৰ দলটোৱে ইংলেণ্ডলৈ আহি এছেছ টেষ্ট মেচ খেলিছিল । কিন্তু এই যাত্ৰা ইমান সহজ নাছিল ।
তেতিয়া ক্ৰিকেটত বগা বৰণৰ লোকৰ শাসন চলিছিল আৰু কৃষ্ণাংগ ৰঞ্জিত সিঙে তেওঁৰ ৰঙৰ বাবে বহুবাৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল । এন্থনী বেটমেনৰ ‘‘ক্ৰিকেট, লিটাৰেচাৰ এণ্ড কালচাৰ : ছিম্বলিজিং দ্য নেচন, ডিষ্টেবিলাইজিং এম্পায়াৰ’’ নামৰ গ্ৰন্থখনত উল্লেখ কৰা হৈছে যে কেনেকৈ দলত নিৰ্বাচিত হোৱাৰ পিছতো ৰঞ্জিত সিঙে বৰ্ণবৈষম্যৰ বাবে প্ৰথমখন টেষ্ট মেচ খেলাৰ সুযোগ নাপাইছিল ।
সেই সময়ত এজন কৃষ্ণাংগ খেলুৱৈৰ বাবে ইংলেণ্ড দলত খেলাটো অকল কঠিনেই নাছিল, প্ৰায় অসম্ভৱ আছিল । কিন্তু ৰঞ্জিত সিং সহজে আওকাণ কৰিব পৰা খেলুৱৈ নাছিল । তেতিয়ালৈকে তেওঁ নিজৰ উৎকৃষ্টতা প্ৰমাণ কৰিছিল । কাউন্টিত তেওঁৰ নামত বহুতো উজ্জ্বল ইনিংছ আছিল । অৱশেষত তেওঁ অল্ড ট্ৰেফৰ্ডত খেলা দ্বিতীয়খন টেষ্ট মেচত স্থান লাভ কৰে ।
তিনি নম্বৰ স্থানত বেটিং কৰিবলৈ অহা ৰঞ্জিত সিঙে প্ৰথম ইনিংছত অৰ্ধশতক আৰু দ্বিতীয় ইনিংছত শতক অৰ্জন কৰি নিজৰ চিন ৰাখিলে । ইংলেণ্ডৰ হৈ টেষ্ট ক্ৰিকেট খেলা প্ৰথমজন কৃষ্ণাংগ খেলুৱৈ হিচাপে পৰিগণিত হৈছিল, যিয়ে কেৱল বগা মানুহৰ খেল খেলাই নহয়, গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদানো আগবঢ়াইছিল ।
- কেনে আছিল ৰঞ্জিত সিঙৰ কেৰিয়াৰ ?
ইয়াৰ পিছত ৰঞ্জিত সিং দৰ্শকৰ মাজত ডাঙৰ নাম হৈ পৰে । আগতে তেওঁৰ নামত খেলপথাৰত মানুহ গোট খাইছিল । তেতিয়া ক্ৰিকেট অফ চাইডৰ খেল । বেটছমেনসকলে অফ চাইডত অতি সুক্ষ্মভাৱে খেলিছিল । এনে সময়ত ৰঞ্জিত সিঙে লেগ শ্বটেৰে দৰ্শকক মোহিত কৰিছিল । এই শ্বটটোৱেই হৈ পৰিল ‘‘লেগ গ্লান্স’’ ।
১৮৯৭ চনত ‘‘ৱিজডেন ক্ৰিকেটাৰ অৱ দ্য ইয়েৰ’’ বঁটা লাভ কৰা ৰঞ্জিত সিঙে ১৯০২ চনলৈকে ইংলেণ্ড ক্ৰিকেট দলৰ হৈ খেলিছিল । ১৫ খন টেষ্ট মেচৰ কেৰিয়াৰত তেওঁ ৪৪.৯৫ গড়ে ৯৮৯ ৰান সংগ্ৰহ কৰে । তেওঁৰ প্ৰথম শ্ৰেণীৰ কেৰিয়াৰটোও উজ্জ্বল আছিল য’ত তেওঁ ৩০৭খন মেচ খেলিছিল আৰু গড়ে ৫৬.৩৭ ৰানেৰে মুঠ ২৪,৬৯২ ৰান সংগ্ৰহ কৰিছিল । ইয়াৰ ভিতৰত আছিল ৭২ টা শতক আৰু ১০৯ টা অৰ্ধশতক ।
কিন্তু মিহিৰ বসুৰ ‘‘এ হিষ্ট্ৰী অৱ ইণ্ডিয়ান ক্ৰিকেট’’ নামৰ গ্ৰন্থখনত উল্লেখ আছে যে ভাৰতৰ ভিতৰত ৰঞ্জিত সিঙৰ প্ৰভাৱ সীমিত আছিল । তেওঁ ভাৰতত কোনো পেছাদাৰী ক্ৰিকেট খেলা নাছিল । এটা প্ৰশ্নও উত্থাপন হয়, ৰঞ্জিত সিঙে কিয় ভাৰতৰ হৈ খেলা নাছিল ? আচলতে তেতিয়ালৈকে ভাৰতৰ কোনো টেষ্ট দল নাছিল ।
১৯৩২ চনত ভাৰতে নিজৰ টেষ্ট খেলিছিল । তেতিয়া ক্ৰিকেট ভাৰতৰ অগ্ৰাধিকাৰৰ অংশ নাছিল । তথাপি পেছাদাৰী ক্ৰিকেটাৰ হিচাপে ৰঞ্জিত সিঙৰ ভূমিকাই নিশ্চিতভাৱে ক্ৰিকেটৰ ইতিহাসত প্ৰভাৱ পেলাইছিল ।
- ৰঞ্জী ট্ৰফী নাম কেনেকৈ হ’ল ?
তেওঁ আছিল ভাৰতীয় ক্ৰিকেটৰ পথ দেখুৱাই দিয়া ক্ৰিকেটৰ ‘‘ব্লেক প্ৰিন্স’’ । এটা সপোন দেখুৱাইছিল যে যদি এই মানুহজনে কৰিব পাৰে, তেন্তে আমিও কৰিব পাৰো । ৰঞ্জিত সিঙে ১৯৩৩ চনত বিশ্ববাসীৰ পৰা বিদায় লয় । ঠিক পিছৰ বছৰতে ভাৰতীয় ক্ৰিকেট নিয়ন্ত্ৰণ ব’ৰ্ডে ‘‘ভাৰতীয় ক্ৰিকেট চেম্পিয়নশ্বিপ’’ নামেৰে এখন প্ৰতিযোগিতা আৰম্ভ কৰে । যিটো ১৯৩৫ চনত ৰঞ্জিত সিঙৰ নামত ৰঞ্জী ট্ৰফীলৈ সলনি কৰা হয় । ৰঞ্জী ট্ৰফী হৈছে ভাৰতত প্ৰতি বছৰে অনুষ্ঠিত হোৱা ঘৰুৱা প্ৰতিযোগিতা, যিখন প্ৰথম শ্ৰেণীৰ ফৰ্মেটত অনুষ্ঠিত হয় ।
