ETV Bharat / politics

পিতৃ-মাতৃৰ পিচত গান্ধী-নেহৰু পৰিয়ালৰ তৃতীয়গৰাকী বিৰোধী দলপতিৰ আসনত ৰাহুল গান্ধী - LOK SABHA LEADER OF OPPOSITION

author img

By ETV Bharat Assamese Team

Published : Jun 26, 2024, 6:25 PM IST

Updated : Jun 26, 2024, 6:50 PM IST

Rahul Gandhi opposition leader: উত্তৰ প্ৰদেশৰ ৰায়বৰেলীৰ কংগ্ৰেছৰ সাংসদ ৰাহুল গান্ধীয়ে লোকসভাত বিৰোধী দলপতি হিচাপে আন এক অভিলেখ সৃষ্টি কৰিছে । ইয়াৰ পূৰ্বে ৰাহুল গান্ধীৰ পৰিয়ালত আৰু কোনে এই দায়িত্ব পালন কৰিছিল ? পঢ়ক সবিশেষ...

LOK SABHA LEADER OF OPPOSITION
Rahul Gandhi opposition leader (ETV Bharat)

নিউজ ডেস্ক, 26 জুন: এটা দশকৰ অন্তত ৰাহুল গান্ধী লোকসভাত বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছে । মঙলবাৰে সন্ধিয়া অনুষ্ঠিত হোৱা ইণ্ডিয়া ব্লকৰ বৈঠকত ৰাহুল গান্ধীক বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিযুক্তি দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয় । এই সিদ্ধান্তৰ পিচতে ৰাহুল গান্ধীয়ে এইবাৰ নিজৰ নামত আন এক অভিলেখ গঢ়ি তুলিছে ।

নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা বিৰোধী দলৰ নেতা হোৱা তৃতীয়জন সদস্য হিচাপে পৰিগণিত হৈছে ৰাহুল গান্ধী । মাতৃৰ দৰে ৰাহুল গান্ধীয়েও ৰায়বৰেলীৰ সাংসদ হৈ এই দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিব । ৰাহুলৰ পিতৃ ৰাজীৱ গান্ধী নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা প্ৰথম বিৰোধী নেতা আছিল । বিশেষ কথাটো হ’ল পিতৃ-মাতৃ আৰু পুত্ৰ তিনিওজনেই উত্তৰ প্ৰদেশৰ সাংসদ হৈ থকাৰ সময়তে বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছে ।

বিগত দুটা কাৰ্যকালত বিৰোধীৰ কোনো আনুষ্ঠানিক নেতা নাছিল:

উল্লেখযোগ্য যে ২০১৪ আৰু ২০১৯ চনত কংগ্ৰেছৰ পৰিস্থিতি এনেকুৱা নাছিল যে বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত কৰিব পাৰে । তথাপিও অনানুষ্ঠানিকভাৱে ২০১৪ চনত কংগ্ৰেছৰ সভাপতি মল্লিকা অৰ্জুন খাৰ্গে আৰু ২০১৯ চনত অধীৰ ৰঞ্জন চৌধুৰীক লোকসভাত বিৰোধী দলপতিৰ দায়িত্ব দিয়া হয় । কিন্তু ২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছৰ স্থিতি শক্তিশালী হৈছে ।

লগতে পঢ়ক: ৰাহুল গান্ধীয়েই হ’ব লোকসভাৰ বিৰোধী দলপতি - LEADER OF OPPOSITION IN LOK SABHA

এইবাৰ ৰাহুল গান্ধীৰ কঠোৰ পৰিশ্ৰমৰ ফল লাভ কৰিলে আৰু ইণ্ডিয়া ব্লকে ২৩৪ খন আসন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হ’ল । আনহাতে কংগ্ৰেছে ১৩৬,৭৫৯,০৬৪ টা ভোট লাভ কৰি ৯৯ খন আসন লাভ কৰিছে । এনে পৰিস্থিতিত নতুন চৰকাৰ গঠনৰ পাচত ৰাহুল গান্ধীক লোকসভাত বিৰোধী দলপতি কৰাৰ বিষয়ে আলোচনা আৰম্ভ হৈছিল ।

Rahul Gandhi opposition leader
ৰাহুল গান্ধী (ETV Bharat)

উল্লেখ্য যে ছোনিয়া গান্ধীয়ে এইবাৰ ৰাহুল গান্ধীৰ হাতত ৰায়বৰেলীৰ আসন অৰ্পণ কৰিছিল । মাতৃৰ উত্তৰাধিকাৰক আগুৱাই লৈ যোৱা ৰাহুল গান্ধীয়ে এই আসন লাভ কৰি ২৫ বছৰৰ মূৰত বিৰোধী দলৰ নেতা হৈ পৰিছে ।

ৰাজীৱ গান্ধী আছিল গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা প্ৰথম বিৰোধী নেতা

ইন্দিৰা গান্ধীৰ মৃত্যুৰ পিচত ১৯৮৪ চনৰ ৩১ অক্টোবৰত অনুষ্ঠিত হোৱা নিৰ্বাচনত ৰাজীৱ গান্ধীয়ে কংগ্ৰেছৰ ৪১৪ খন আসন লাভ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল । কিন্তু বফোৰ্ছ কেলেংকাৰি, ভূপাল গেছ ট্ৰেজেডী আৰু শ্বাহ বানু গোচৰৰ পিচত মুছলমান তুষ্টিকৰণৰ অভিযোগৰ বাবে ১৯৮৯ চনত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱাৰিলে ।

opposition leader
ৰাজীৱ গান্ধী (ETV Bharat)

লগতে পঢ়ক: ধ্বনিভোটৰ জৰিয়তে লোকসভাৰ অধ্যক্ষ পদত নিৰ্বাচিত ওম বিৰলা - Lok Sabha Speaker election

অৱশ্যে কংগ্ৰেছে (ইন্দিৰা) সৰ্বাধিক ১৯৭ খন আসন লাভ কৰিছিল । একে সময়তে জনতা দলে ৰাষ্ট্ৰীয় মৰ্চাৰ নেতৃত্ব দিয়া দ্বিতীয় বৃহত্তম দল হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে । তাৰ পিচত ভি পি সিং ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হয় । একে সময়তে ৰাহুল গান্ধীৰ পিতৃ তথা প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজীৱ গান্ধী বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত হয় । গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা বিৰোধীৰ প্ৰথম নেতা হৈ পৰে ৰাজীৱ গান্ধী । এই নিৰ্বাচনত আমেঠীৰ পৰা সাংসদ নিৰ্বাচিত হৈছিল ৰাজীৱ গান্ধী । তেওঁ জনতা দলৰ ৰাজমোহন গান্ধীক ২ লাখৰো অধিক ভোটত পৰাস্ত কৰে ।

বাজপেয়ী চৰকাৰত বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী আছিল ছোনিয়া গান্ধী:

একেদৰে ১৯৯৯ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টীয়ে ১৮২ খন আসন লাভ কৰি মিত্ৰশক্তিৰ সৈতে চৰকাৰ গঠন কৰিছিল । তৃতীয়বাৰৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল অটল বিহাৰী । আনহাতে ছোনিয়া গান্ধীৰ নেতৃত্বত নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা কংগ্ৰেছে মাত্ৰ ১১৪ খন আসনহে লাভ কৰিছিল । ইয়াৰ পিচত নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ দ্বিতীয়জন সদস্য হিচাপে বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী হয় ছোনিয়া গান্ধী । উত্তৰ প্ৰদেশৰ ৰায়েবৰেলীৰ পৰা নিৰ্বাচনত জয়ী হৈ বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী হৈছিল ছোনিয়া গান্ধী । তেওঁ সমাজবাদী পাৰ্টিৰ অশোক কুমাৰ সিঙক প্ৰায় ২.৫ লাখ ভোটত পৰাস্ত কৰে ।

opposition leader
ছোনিয়া গান্ধী (ETV Bharat)

লগতে পঢ়ক: গামোচা-আৰনাই কান্ধত লৈ শপত ল’লে অসমৰ 14 গৰাকী সাংসদে - 18th Lok Sabha First Session

বিৰোধী দলপতি কেনেকৈ নিৰ্বাচিত হয় ?

লোকসভাত বিৰোধী দলৰ নেতা হ’বলৈ হ’লে এটা দলত কমেও ১০% (৫৫ জন) সাংসদ থাকিব লাগিব । যিটো এইবাৰ কংগ্ৰেছৰ লগত আছে । আনহাতে ২০১৪ চনত কংগ্ৰেছৰ ৪৪ জন আৰু ২০১৯ চনত ৫২ জন সাংসদ আছিল । যাৰ বাবে লোকসভাৰ বিৰোধী দলপতি দুয়োবাৰেই শক্তিশালী নাছিল ।

বিৰোধী নেতাই কিমান দৰমহা পায় ?

বিৰোধী দলৰ নেতাৰ পদ কেবিনেট মন্ত্ৰীৰ পদৰ সমান । বিৰোধী নেতাই কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীৰ দৰেই দৰমহা, ভাট্টা আৰু অন্যান্য সা-সুবিধা পায় । বিৰোধী নেতাই প্ৰতিমাহে ৩,৩০,০০০ টকা দৰমহা পায় । ইয়াৰ সমান্তৰালকৈ কেবিনেট মন্ত্ৰী পৰ্যায়ৰ থকাৰ ব্যৱস্থা, চালক, গাড়ী আৰু কৰ্মচাৰীৰ সুবিধাও প্ৰদান কৰা হয় ।

লগতে পঢ়ক: দেশৰ নিৰ্বাচনত ই ভি এমত কিমান ত্ৰুটি পোৱা গ’ল ? নিৰ্বাচন আয়োগক তথ্য বিচাৰিছে গৌৰৱ গগৈয়ে - MP Gaurav Gogoi on EVM Errors

বিৰোধীৰ নেতাৰ ক্ষমতা

সাংবিধানিক পদত নিযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বিৰোধী নেতাই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । ভিজিলেন্স কমিছনাৰ (চিভিচি), তথ্য আয়ুক্ত, আৰু লোকপাল, বলবৎকাৰী সঞ্চালকালয় (ইডি) আৰু কেন্দ্ৰীয় তদন্ত ব্যুৰ’ (চিবিআই)ৰ দৰে কেন্দ্ৰীয় সংস্থাৰ মুৰব্বী নিযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বিৰোধীৰ নেতাৰ পৰামৰ্শ লোৱা হয় । বাচনি সমিতিসমূহত বিৰোধী নেতাৰ উপস্থিতিয়ে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা সিদ্ধান্তসমূহত স্বচ্ছতা আৰু ন্যায়পৰায়ণতা নিশ্চিত কৰে ।

লোসকভাৰ বিৰোধী দলৰ নেতা সকল:

  • ১৯৬৯ চনত ৰাম সুভগ সিং
  • যশৱন্ত ৰাও চাভান ১৯৭৭ আৰু ১৯৭৯
  • চি.এ.এম. ষ্টিফেন ১৯৭৮
  • জগজীৱন ৰাম ১৯৭৯
  • ৰাজীৱ গান্ধী ১৯৮৯
  • লাল কৃষ্ণ আদবানী ১৯৯০-৯১ আৰু ২০০৪
  • অটল বিহাৰী বাজপেয়ী ১৯৯৩ আৰু ১৯৯৬
  • পি ভি নৰসিংহ ৰাও ১৯৯৬
  • শাৰদ পাৱাৰ ১৯৯৮
  • ছোনিয়া গান্ধী ১৯৯৯
  • ২০০৯ চনত সুষমা স্বৰাজ
  • ৬ বাৰ আনুষ্ঠানিকভাৱে কাকো বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত কৰা হোৱা নাছিল
  • ২০২৪ চনত ৰাহুল গান্ধী

লগতে পঢ়ক: মসৃণ নহ'ব মোদীৰ তৃতীয়টো কাৰ্যকাল ! - Modi Govt third term

নিউজ ডেস্ক, 26 জুন: এটা দশকৰ অন্তত ৰাহুল গান্ধী লোকসভাত বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছে । মঙলবাৰে সন্ধিয়া অনুষ্ঠিত হোৱা ইণ্ডিয়া ব্লকৰ বৈঠকত ৰাহুল গান্ধীক বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিযুক্তি দিয়াৰ সিদ্ধান্ত লোৱা হয় । এই সিদ্ধান্তৰ পিচতে ৰাহুল গান্ধীয়ে এইবাৰ নিজৰ নামত আন এক অভিলেখ গঢ়ি তুলিছে ।

নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা বিৰোধী দলৰ নেতা হোৱা তৃতীয়জন সদস্য হিচাপে পৰিগণিত হৈছে ৰাহুল গান্ধী । মাতৃৰ দৰে ৰাহুল গান্ধীয়েও ৰায়বৰেলীৰ সাংসদ হৈ এই দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিব । ৰাহুলৰ পিতৃ ৰাজীৱ গান্ধী নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা প্ৰথম বিৰোধী নেতা আছিল । বিশেষ কথাটো হ’ল পিতৃ-মাতৃ আৰু পুত্ৰ তিনিওজনেই উত্তৰ প্ৰদেশৰ সাংসদ হৈ থকাৰ সময়তে বিৰোধী দলৰ নেতা হিচাপে নিৰ্বাচিত হৈছে ।

বিগত দুটা কাৰ্যকালত বিৰোধীৰ কোনো আনুষ্ঠানিক নেতা নাছিল:

উল্লেখযোগ্য যে ২০১৪ আৰু ২০১৯ চনত কংগ্ৰেছৰ পৰিস্থিতি এনেকুৱা নাছিল যে বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত কৰিব পাৰে । তথাপিও অনানুষ্ঠানিকভাৱে ২০১৪ চনত কংগ্ৰেছৰ সভাপতি মল্লিকা অৰ্জুন খাৰ্গে আৰু ২০১৯ চনত অধীৰ ৰঞ্জন চৌধুৰীক লোকসভাত বিৰোধী দলপতিৰ দায়িত্ব দিয়া হয় । কিন্তু ২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছৰ স্থিতি শক্তিশালী হৈছে ।

লগতে পঢ়ক: ৰাহুল গান্ধীয়েই হ’ব লোকসভাৰ বিৰোধী দলপতি - LEADER OF OPPOSITION IN LOK SABHA

এইবাৰ ৰাহুল গান্ধীৰ কঠোৰ পৰিশ্ৰমৰ ফল লাভ কৰিলে আৰু ইণ্ডিয়া ব্লকে ২৩৪ খন আসন লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হ’ল । আনহাতে কংগ্ৰেছে ১৩৬,৭৫৯,০৬৪ টা ভোট লাভ কৰি ৯৯ খন আসন লাভ কৰিছে । এনে পৰিস্থিতিত নতুন চৰকাৰ গঠনৰ পাচত ৰাহুল গান্ধীক লোকসভাত বিৰোধী দলপতি কৰাৰ বিষয়ে আলোচনা আৰম্ভ হৈছিল ।

Rahul Gandhi opposition leader
ৰাহুল গান্ধী (ETV Bharat)

উল্লেখ্য যে ছোনিয়া গান্ধীয়ে এইবাৰ ৰাহুল গান্ধীৰ হাতত ৰায়বৰেলীৰ আসন অৰ্পণ কৰিছিল । মাতৃৰ উত্তৰাধিকাৰক আগুৱাই লৈ যোৱা ৰাহুল গান্ধীয়ে এই আসন লাভ কৰি ২৫ বছৰৰ মূৰত বিৰোধী দলৰ নেতা হৈ পৰিছে ।

ৰাজীৱ গান্ধী আছিল গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা প্ৰথম বিৰোধী নেতা

ইন্দিৰা গান্ধীৰ মৃত্যুৰ পিচত ১৯৮৪ চনৰ ৩১ অক্টোবৰত অনুষ্ঠিত হোৱা নিৰ্বাচনত ৰাজীৱ গান্ধীয়ে কংগ্ৰেছৰ ৪১৪ খন আসন লাভ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল । কিন্তু বফোৰ্ছ কেলেংকাৰি, ভূপাল গেছ ট্ৰেজেডী আৰু শ্বাহ বানু গোচৰৰ পিচত মুছলমান তুষ্টিকৰণৰ অভিযোগৰ বাবে ১৯৮৯ চনত অনুষ্ঠিত নিৰ্বাচনত কংগ্ৰেছে সংখ্যাগৰিষ্ঠতা লাভ কৰিব নোৱাৰিলে ।

opposition leader
ৰাজীৱ গান্ধী (ETV Bharat)

লগতে পঢ়ক: ধ্বনিভোটৰ জৰিয়তে লোকসভাৰ অধ্যক্ষ পদত নিৰ্বাচিত ওম বিৰলা - Lok Sabha Speaker election

অৱশ্যে কংগ্ৰেছে (ইন্দিৰা) সৰ্বাধিক ১৯৭ খন আসন লাভ কৰিছিল । একে সময়তে জনতা দলে ৰাষ্ট্ৰীয় মৰ্চাৰ নেতৃত্ব দিয়া দ্বিতীয় বৃহত্তম দল হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰে । তাৰ পিচত ভি পি সিং ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী হয় । একে সময়তে ৰাহুল গান্ধীৰ পিতৃ তথা প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰাজীৱ গান্ধী বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত হয় । গান্ধী পৰিয়ালৰ পৰা বিৰোধীৰ প্ৰথম নেতা হৈ পৰে ৰাজীৱ গান্ধী । এই নিৰ্বাচনত আমেঠীৰ পৰা সাংসদ নিৰ্বাচিত হৈছিল ৰাজীৱ গান্ধী । তেওঁ জনতা দলৰ ৰাজমোহন গান্ধীক ২ লাখৰো অধিক ভোটত পৰাস্ত কৰে ।

বাজপেয়ী চৰকাৰত বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী আছিল ছোনিয়া গান্ধী:

একেদৰে ১৯৯৯ চনৰ লোকসভা নিৰ্বাচনত ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টীয়ে ১৮২ খন আসন লাভ কৰি মিত্ৰশক্তিৰ সৈতে চৰকাৰ গঠন কৰিছিল । তৃতীয়বাৰৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিল অটল বিহাৰী । আনহাতে ছোনিয়া গান্ধীৰ নেতৃত্বত নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা কংগ্ৰেছে মাত্ৰ ১১৪ খন আসনহে লাভ কৰিছিল । ইয়াৰ পিচত নেহৰু-গান্ধী পৰিয়ালৰ দ্বিতীয়জন সদস্য হিচাপে বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী হয় ছোনিয়া গান্ধী । উত্তৰ প্ৰদেশৰ ৰায়েবৰেলীৰ পৰা নিৰ্বাচনত জয়ী হৈ বিৰোধী দলৰ নেত্ৰী হৈছিল ছোনিয়া গান্ধী । তেওঁ সমাজবাদী পাৰ্টিৰ অশোক কুমাৰ সিঙক প্ৰায় ২.৫ লাখ ভোটত পৰাস্ত কৰে ।

opposition leader
ছোনিয়া গান্ধী (ETV Bharat)

লগতে পঢ়ক: গামোচা-আৰনাই কান্ধত লৈ শপত ল’লে অসমৰ 14 গৰাকী সাংসদে - 18th Lok Sabha First Session

বিৰোধী দলপতি কেনেকৈ নিৰ্বাচিত হয় ?

লোকসভাত বিৰোধী দলৰ নেতা হ’বলৈ হ’লে এটা দলত কমেও ১০% (৫৫ জন) সাংসদ থাকিব লাগিব । যিটো এইবাৰ কংগ্ৰেছৰ লগত আছে । আনহাতে ২০১৪ চনত কংগ্ৰেছৰ ৪৪ জন আৰু ২০১৯ চনত ৫২ জন সাংসদ আছিল । যাৰ বাবে লোকসভাৰ বিৰোধী দলপতি দুয়োবাৰেই শক্তিশালী নাছিল ।

বিৰোধী নেতাই কিমান দৰমহা পায় ?

বিৰোধী দলৰ নেতাৰ পদ কেবিনেট মন্ত্ৰীৰ পদৰ সমান । বিৰোধী নেতাই কেন্দ্ৰীয় মন্ত্ৰীৰ দৰেই দৰমহা, ভাট্টা আৰু অন্যান্য সা-সুবিধা পায় । বিৰোধী নেতাই প্ৰতিমাহে ৩,৩০,০০০ টকা দৰমহা পায় । ইয়াৰ সমান্তৰালকৈ কেবিনেট মন্ত্ৰী পৰ্যায়ৰ থকাৰ ব্যৱস্থা, চালক, গাড়ী আৰু কৰ্মচাৰীৰ সুবিধাও প্ৰদান কৰা হয় ।

লগতে পঢ়ক: দেশৰ নিৰ্বাচনত ই ভি এমত কিমান ত্ৰুটি পোৱা গ’ল ? নিৰ্বাচন আয়োগক তথ্য বিচাৰিছে গৌৰৱ গগৈয়ে - MP Gaurav Gogoi on EVM Errors

বিৰোধীৰ নেতাৰ ক্ষমতা

সাংবিধানিক পদত নিযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বিৰোধী নেতাই গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । ভিজিলেন্স কমিছনাৰ (চিভিচি), তথ্য আয়ুক্ত, আৰু লোকপাল, বলবৎকাৰী সঞ্চালকালয় (ইডি) আৰু কেন্দ্ৰীয় তদন্ত ব্যুৰ’ (চিবিআই)ৰ দৰে কেন্দ্ৰীয় সংস্থাৰ মুৰব্বী নিযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বিৰোধীৰ নেতাৰ পৰামৰ্শ লোৱা হয় । বাচনি সমিতিসমূহত বিৰোধী নেতাৰ উপস্থিতিয়ে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা সিদ্ধান্তসমূহত স্বচ্ছতা আৰু ন্যায়পৰায়ণতা নিশ্চিত কৰে ।

লোসকভাৰ বিৰোধী দলৰ নেতা সকল:

  • ১৯৬৯ চনত ৰাম সুভগ সিং
  • যশৱন্ত ৰাও চাভান ১৯৭৭ আৰু ১৯৭৯
  • চি.এ.এম. ষ্টিফেন ১৯৭৮
  • জগজীৱন ৰাম ১৯৭৯
  • ৰাজীৱ গান্ধী ১৯৮৯
  • লাল কৃষ্ণ আদবানী ১৯৯০-৯১ আৰু ২০০৪
  • অটল বিহাৰী বাজপেয়ী ১৯৯৩ আৰু ১৯৯৬
  • পি ভি নৰসিংহ ৰাও ১৯৯৬
  • শাৰদ পাৱাৰ ১৯৯৮
  • ছোনিয়া গান্ধী ১৯৯৯
  • ২০০৯ চনত সুষমা স্বৰাজ
  • ৬ বাৰ আনুষ্ঠানিকভাৱে কাকো বিৰোধী দলৰ নেতা নিৰ্বাচিত কৰা হোৱা নাছিল
  • ২০২৪ চনত ৰাহুল গান্ধী

লগতে পঢ়ক: মসৃণ নহ'ব মোদীৰ তৃতীয়টো কাৰ্যকাল ! - Modi Govt third term

Last Updated : Jun 26, 2024, 6:50 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.