বিশেষ প্ৰতিবেদন,১১ জুলাই : ভাৰতীয় বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী ড৹ এছ জয়শংকৰে যোৱা সপ্তাহত কাজাখস্তানৰ আস্তানাত অনুষ্ঠিত এছচিঅ'(ছাংহাই সহযোগিতা সংস্থা) সন্মিলনৰ সময়ত চীনা বৈদেশিক মন্ত্ৰী ৱাং য়িক সাক্ষাৎ কৰে । তেওঁলোকৰ আলোচনাৰ অন্তত কোনো যুটীয়া বিবৃতি জাৰি কৰা হোৱা নাছিল । তাৰ পৰিৱৰ্তে দুয়োপক্ষই তেওঁলোকৰ নিজা সংস্কৰণ প্ৰকাশ কৰিছে, যিয়ে তেওঁলোকৰ নিজ নিজ ধাৰণাক সমৰ্থন কৰিছিল । আশা কৰা হৈছিল যে বৈঠকৰ ফলস্বৰূপে কিছু ইতিবাচক ফলাফল দেখা গৈছে কিয়নো মোদী চৰকাৰে পুনৰ কাৰ্যভাৰ আৰম্ভ কৰাৰ পিচত এয়া দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত প্ৰথম বৈঠক আছিল ।
জয়শংকৰে এক্সৰ পোষ্টত কৈছিল, "সীমান্ত অঞ্চলক সমস্যাসমূহৰ আগতীয়া সমাধানৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছিল । কূটনৈতিক আৰু সামৰিক মাধ্যমৰ জৰিয়তে সেই উদ্দেশ্যৰ বাবে পুনৰ প্ৰচেষ্টা দুগুণ কৰিবলৈ সন্মত হৈছিল । প্ৰকৃত নিয়ন্ত্ৰণৰ ৰেখাক সন্মান কৰা আৰু সীমান্ত অঞ্চলত শান্তি-সম্প্ৰীতি নিশ্চিত কৰাটো অত্যাৱশ্যকীয় । পাৰস্পৰিক সন্মান, পাৰস্পৰিক সংবেদনশীলতা আৰু পাৰস্পৰিক স্বাৰ্থৰ এই তিনিটা পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কই আমাৰ দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক পথ প্ৰদৰ্শন কৰিব ।"
বৈদেশিক পৰিক্ৰমা বিভাগে এক বিবৃতিত কৈছিল,"দুয়োগৰাকী মন্ত্ৰীয়ে সন্মত হৈছে যে সীমান্ত অঞ্চলসমূহৰ সাম্প্ৰতিক পৰিস্থিতি সমাধান হোৱাত পলম হোৱাটো কোনো পক্ষই নিবিচাৰে । প্ৰকৃত নিয়ন্ত্ৰণ ৰেখাক সন্মান জনাব লাগিব আৰু সীমান্ত অঞ্চলত শান্তি নিশ্চিত কৰিব লাগিব ।" কিন্তু ভাৰতত চীনা দূতাবাসে প্ৰকাশ কৰা বিবৃতিত কোনো সাদৃশ্য নাছিল ।
চীনা দূতাবাসৰ বিবৃতিত ৱাং য়িৰ উদ্ধৃতিৰে উল্লেখ কৰা হৈছিল, "দুয়োপক্ষই দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক কৌশলগত দৃষ্টিকোণৰ পৰা চোৱা উচিত, যোগাযোগ শক্তিশালী কৰা উচিত আৰু চীন-ভাৰত সম্পৰ্কৰ দৃঢ় আৰু স্থিৰ বিকাশ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে পাৰ্থক্য সঠিকভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰা উচিত । দুয়োপক্ষই ইতিবাচক চিন্তাধাৰা মানি চলিব লাগে, সীমান্ত অঞ্চলৰ পৰিস্থিতি সঠিকভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ আৰু সমাধান কৰিব লাগে, আনহাতে ইজনে সিজনক প্ৰচাৰ কৰিবলৈ আৰু একেলগে আগবাঢ়িবলৈ সক্ৰিয়ভাৱে স্বাভাৱিক বিনিময় পুনৰ আৰম্ভ কৰিব লাগে ।"
পশ্চিমীয়া বিৰোধী স্থিতি প্ৰক্ষেপ কৰি বিবৃতিত উল্লেখ কৰে যে গোলকীয় দক্ষিণ, চীন আৰু ভাৰতৰ দেশসমূহে একপক্ষীয় উৎপীড়নৰ বিৰোধিতা কৰিবলৈ, শিবিৰৰ সংঘৰ্ষ প্ৰতিৰোধ কৰিবলৈ, উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ উমৈহতীয়া স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰিবলৈ আৰু আঞ্চলিক আৰু বিশ্ব শান্তি, স্থিৰতা আৰু উন্নয়নত যথাযথ অৱদান আগবঢ়াব লাগে । এইটোৱে ইংগিত দিছে যে ভাৰতে চীনক ধৰি ৰখাৰ বিৰুদ্ধে কোনো পদক্ষেপত আমেৰিকাৰ অংশীদাৰ হ'ব নালাগে ।
মোদীয়ে নিৰ্বাচনৰ প্ৰাকক্ষণত সংবাদ মাধ্যমৰ সৈতে তেওঁৰ সাক্ষাৎকাৰত সীমান্ত অচলাৱস্থা সমাধান কৰাৰ দিশত ইংগিত দিছিল । তেওঁ উল্লেখ কৰিছিল, "এয়া মোৰ বিশ্বাস যে আমি আমাৰ সীমান্তৰ দীৰ্ঘম্যাদী পৰিস্থিতিৰ জৰুৰীভাৱে সমাধান কৰিব লাগিব যাতে আমাৰ দ্বিপাক্ষিক বাৰ্তালাপৰ অস্বাভাৱিকতাক অতিক্ৰম কৰিব পৰা যায় । মই আশা আৰু বিশ্বাস কৰো যে কূটনৈতিক আৰু সামৰিক পৰ্যায়ত ইতিবাচক আৰু গঠনমূলক দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ জৰিয়তে আমি আমাৰ সীমান্তত শান্তি প্ৰতিষ্ঠা আৰু বাহাল ৰাখিবলৈ সক্ষম হ'ম ।"
চীনাসকলে প্ৰতিক্ৰিয়া ব্যক্ত কৰি কৈছিল, 'চীন আৰু ভাৰত কূটনৈতিক আৰু সামৰিক মাধ্যমৰ জৰিয়তে ঘনিষ্ঠ যোগাযোগত আছে আৰু যথেষ্ট ইতিবাচক প্ৰগতি হৈছে । চীনে আশা কৰে যে মতভেদবোৰ সঠিকভাৱে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ আৰু দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কক এক সুস্থিৰ পথত আগুৱাই নিয়াৰ বাবে ভাৰতে চীনৰ সৈতে একে দিশত কাম কৰিব ।' পুনৰ এবাৰ এলএচিক উপেক্ষা কৰি আগবাঢ়ি যোৱাৰ ইংগিত দিয়া হৈছিল ।
প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে নিৰ্বাচনত পুনৰ জয়ী হোৱাৰ পিচত চীনা মুখপত্ৰ গ্লোবেল টাইমছে মোদীৰ তৃতীয় কাৰ্যকালত ভাৰত-চীন সম্পৰ্ক অন্তৰ্ভুক্ত কৰা এটা সম্পাদকীয় প্ৰকাশ কৰে । ইয়াত উল্লেখ কৰা হৈছিল যে এলএচি বিবাদ শেহতীয়া সমস্যা নহয়, কেইবা দশক ধৰি চলি আছে । চীনা ধাৰণাক জোৰ দি বিবৃতিত কৈছিল, "যোৱা কেইবছৰমানত, ভাৰতে ঘৰুৱা নীতিসমূহত চীন বিৰোধী পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে, যাৰ ভিতৰত আছে চীনা কোম্পানীবোৰক দমন কৰা, ভিছা জাৰী কৰা স্থগিত কৰা আৰু সম্পূৰ্ণ নেতিবাচক মনোভাৱ দেখুওৱা, জনসাধাৰণৰ মাজত আদান-প্ৰদান কঠোৰভাৱে দমন কৰা ।" চীনে সম্পৰ্কৰ অৱনতিৰ বাবে ভাৰতক দোষাৰোপ কৰিছিল ।
বেইজিঙে প্ৰদান কৰিব বিচৰা বাৰ্তাটো হ'ল যে যদিও চীনাসকলে সম্পৰ্ক স্বাভাৱিক কৰিব বিচাৰে, তেওঁলোকৰ এপ্ৰিল ২০২০ৰ পূৰ্বৰ স্থিতিলৈ ঘূৰি যোৱাৰ কোনো অভিপ্ৰায় নাই, যি হৈছে ভাৰতৰ এক দৃঢ় আঁকোৰগোজ । তেওঁলোকে এক বাৰ্তা প্ৰেৰণ কৰিছে যে বৰ্তমানৰ নিযুক্তিক এলএচিৰ নতুন সংৰেখন হিচাপে বিবেচনা কৰা উচিত, যাক ভাৰতে গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছে । ইয়াৰ প্ৰতিক্ৰিয়াস্বৰূপে, ভাৰতে চীনৰ ওপৰত কূটনৈতিকভাৱে প্ৰত্যুত্তৰ দিছে, আনহাতে এলএচিত শক্তিশালী উপস্থিতি বজাই ৰাখিছে ।
আমেৰিকাৰ এক প্ৰতিনিধি দলক ধৰ্মশালাত চীনা ৰাষ্ট্ৰপতি ঝি জিনপিঙৰ বিৰুদ্ধে দালাই লামাৰ সৈতে কৰা বাৰ্তালাপে প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ দৃষ্টিভংগীৰ ইংগিত দিছে যে ভাৰতেও বেইজিঙৰ সৈতে ইয়াৰ পূৰ্বৰ চুক্তিসমূহ মানি নলয় । ইয়াৰ পিচত প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ৬ জুলাইত দলাই লামাৰ ৮৯ সংখ্যক জন্মদিনত তেওঁৰ জন্মদিনৰ শুভেচ্ছা জ্ঞাপন কৰে । অচলাৱস্থা আৰম্ভ হোৱাৰ পিচত ভাৰতীয় স্থিতিৰ পৰিৱৰ্তনৰ ইংগিত দি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে কেৱল ২০২১ চনৰ পৰা দালাই লামাক জন্মদিনত শুভেচ্ছা জনোৱা আৰম্ভ কৰে ।
চীনে ধৰ্মশালা ভ্ৰমণ কৰা আমেৰিকাৰ প্ৰতিনিধিদলৰ লগতে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে দালাই লামাক শুভেচ্ছা জনোৱাত আপত্তি জনাইছিল । চীনে দালাই লামাক 'ধৰ্মৰ আৱৰণত চীন বিৰোধী বিচ্ছিন্নতাবাদী কাৰ্যকলাপত জড়িত ৰাজনৈতিক নিৰ্বাসন' বুলি অভিযোগ কৰে আৰু তেওঁৰ সৈতে হোৱা যিকোনো বাৰ্তালাপক অসন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰে । প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদী পুনৰ নিৰ্বাচনত জয়ী হোৱাৰ পিচত ভাৰত আৰু টাইৱানৰ মাজত শুভেচ্ছাৰ আদান-প্ৰদানত চীনে আপত্তি জনাইছিল ।
দেশখনৰ সৈতে মতবিৰোধৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ভাৰতে যিকোনো উমৈহতীয়া গোটত সকলো চীনা প্ৰস্তাৱৰ প্ৰতিৰোধ কৰা আৰম্ভ কৰে । প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে এছচিঅ' বৈঠকত উপস্থিত নোহোৱাটো এটা বাৰ্তা আছিল যে ভাৰতে চীনৰ আধিপত্য থকা কোনো প্ৰতিষ্ঠানক সমৰ্থন নকৰে । এছচিঅ'ৰ সৈতে ভাৰতৰ সম্পৰ্ক যিকোনো ধৰণে হ্ৰাস পাইছে কিয়নো এই বছৰ পাকিস্তানত পৰৱৰ্তী এছচিঅ'ৰ ৰাষ্ট্ৰপ্ৰধানসকলৰ বৈঠক আৰু অহা বছৰ চীনত নেতাসকলৰ সন্মিলন অনুষ্ঠিত হ'ব । যি দুটা অনুষ্ঠান প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে বৰ্জন কৰিব ।
কূটনৈতিক পৰ্যায়ত একাধিক বৈঠকৰ উপৰিও দুয়োটা সামৰিক বাহিনীৰ মাজত ২১ বাৰ সীমান্তত আলোচনাত মিলিত হৈছে । এই বৈঠকবোৰৰ অন্তত জাৰী কৰা বিবৃতিবোৰ একে আৰু অৰ্থহীন । একমাত্ৰ ইতিবাচক কথাটো হ'ল যোগাযোগৰ মাধ্যমবোৰ মুকলি আৰু ২০২২ চনৰ ডিচেম্বৰত য়াংজিত সংঘটিত ঘটনাৰ পিচত এলএচিৰ সৈতে কোনো সংঘৰ্ষ হোৱা নাই । সেনাৰ ঘনত্ব অধিক, আনহাতে দুয়োপক্ষই ভৱিষ্যতৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ'বলৈ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা অব্যাহত ৰাখিছে ।
দুয়োখন ৰাষ্ট্ৰৰ মাজত মৌলিক পাৰ্থক্য হৈছে যে চীনে এপ্ৰিল ২০২০ৰ পূৰ্বৰ পৰিস্থিতিত নিয়োজন পুনৰুদ্ধাৰ কৰিবলৈ অনিচ্ছুক, আনহাতে ভাৰতে দৃঢ় যে এলএচিত পৰিস্থিতি স্বাভাৱিক নহ'লে, সম্পৰ্ক আগবাঢ়িব নোৱাৰে । ভাৰতে চীনা স্থিতি গ্ৰহণ কৰিবলৈ অস্বীকাৰ কৰাটো হ'ল যে ই তেওঁলোকৰ 'ছালামি শ্লাইচিং' নীতিক ন্যায়সঙ্গত কৰিব । ইয়াৰ ফলত ভূটান প্ৰভাৱিত হ'ব পাৰে, যি চীনৰ সৈতে একে ধৰণৰ বিবাদৰ সন্মুখীন হয় ।
ধাৰণাৰ এই পাৰ্থক্যই নিশ্চিত কৰিব যে সম্পৰ্কত এক অচলাৱস্থা থাকিব । অৱশ্যে, কূটনৈতিক আৰু সামৰিক পৰ্যায়ত বাৰ্তালাপ অব্যাহত থাকিব যাৰ লক্ষ্য হ'ব উত্তেজিত নিয়ন্ত্ৰণত ৰখা । লাডাখৰ পৰা বাৰ্তাটো হৈছে যে চীনাসকলে ভৱিষ্যতৰ কোনো অপৰাধৰ ক্ষেত্ৰত পিছুৱাই যাবলৈ অনিচ্ছুক হ'ব । যিকোনো উদ্বেগজনক ঘটনা প্ৰতিহত কৰিবলৈ ভাৰতীয় সশস্ত্ৰ বাহিনীসমুহ সতৰ্ক থাকিব লাগিব । ভাৰতে প্ৰতিটো মঞ্চতে চীনাসকলৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধ অব্যাহত ৰাখিব লাগিব, আনহাতে আমেৰিকাকে ধৰি চীনৰ বিৰোধীসকলৰ সৈতে সম্পৰ্ক গঢ়ি তুলিব লাগিব ।
