বিশেষ প্ৰতিবেদন, ২০ জুন : প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে বুধবাৰে বিহাৰৰ নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ নতুন চৌহদৰ উদ্বোধন কৰে । ভাৰতক বিশ্বৰ এক বৃহৎ শক্তি হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰিবলৈ কোমল শক্তি (Soft power) ব্যৱহাৰৰ এয়া হৈছে নতুন দিল্লীৰ বৈদেশিক নীতিৰ আন এক বহিঃপ্ৰকাশ ।
বিহাৰৰ ৰাজগীৰত নতুন চৌহদ উদ্বোধন কৰি মোদীয়ে কয় যে শিক্ষাৰ বিকাশৰ ফলত অৰ্থনীতি আৰু সংস্কৃতিৰ শিপা গভীৰ হৈ পৰে । এইটো উন্নত দেশসমূহৰ অভিজ্ঞতা আৰু বিশ্বজনীন অভিজ্ঞতাৰ দ্বাৰা বহন কৰা হয় ।
তেওঁ কয়, "২০৪৭ চনৰ ভিতৰত উন্নত ৰাষ্ট্ৰ হোৱাৰ লক্ষ্যত কাম কৰি থকা ভাৰতে ইয়াৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাইছে । মোৰ লক্ষ্য হৈছে যে ভাৰত বিশ্বৰ বাবে শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ কেন্দ্ৰ হৈ পৰক । মোৰ লক্ষ্য হৈছে যে ভাৰতে পুনৰ বিশ্বৰ আটাইতকৈ বিশিষ্ট জ্ঞান কেন্দ্ৰ হিচাপে স্বীকৃতি লাভ কৰক ।"
অনুষ্ঠানত ভাষণ প্ৰদান কৰি বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰে কয় যে নতুন চৌহদৰ উদ্বোধন হৈছে এক বিশ্বজনীন শিক্ষা সেতুৰ পুনৰুজ্জীৱিতকৰণ, যিয়ে পূৰ্বতকৈও অধিক সম্পৰ্ক গঢ়ি তুলিব পাৰে ।
"শিক্ষা, প্ৰশিক্ষণ আৰু ক্ষমতা নিৰ্মাণ হৈছে আন্তৰ্জাতিক বুজাবুজি বৃদ্ধিৰ আটাইতকৈ কাৰ্যকৰী উপায় ।" জয়শংকৰে কয় । "এইটো এক বিশেষ প্ৰতিশ্ৰুতি, যিটো আমাৰ সকলোৰে গ্লোবেল ছাউথৰ প্ৰতি থাকিব লাগিব ।" তেওঁ কয় ।
জি-20 আন্তঃচৰকাৰী মঞ্চৰ শেহতীয়া সভাপতিত্বকালত ভাৰতে নিজকে গ্লোবেল ছাউথৰ কণ্ঠস্বৰ হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰি আহিছে । যোৱা বছৰ ছেপ্টেম্বৰত নতুন দিল্লীত অনুষ্ঠিত জি-২০ সন্মিলনৰ সময়ত ভাৰতে আফ্ৰিকান ইউনিয়নক আন্তঃচৰকাৰী মঞ্চলৈ অনাৰ বাবে উদ্যোগ লৈছিল । এই গোটত পূৰ্বতে ১৯ খন সাৰ্বভৌম ৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়ন আছিল, যিয়ে বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ সৈতে সম্পৰ্কিত মুখ্য সমস্যা যেনে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিত্তীয় স্থিৰতা, জলবায়ু পৰিৱৰ্তন প্ৰশমন আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ বাবে কাম কৰে । আনহাতে, আফ্ৰিকাৰ দেশসমূহ গ্লোবেল ছাউথৰ বেছিভাগ দেশেৰে গঠিত ।
জয়শংকৰে কয় যে নতুন নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয় চৌহদৰ উদ্বোধনে পূব এছিয়া সন্মিলন গোটৰ প্ৰতি ভাৰতৰ দীৰ্ঘদিনীয়া প্ৰতিশ্ৰুতিৰ উপলব্ধিক চিহ্নিত কৰে ।
তেওঁ কয়, "আমাৰ এক্ট ইষ্ট নীতিক আমি কিমান গুৰুত্বসহকাৰে অনুসৰণ কৰোঁ, ই তাক প্ৰতিফলিত কৰে ।" তেওঁ লগতে কয়, "কিন্তু সৰ্বাধিক পৰিমাণে ই আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্প্ৰদায়লৈ বন্ধুত্ব আৰু সহযোগিতাৰ হাত আগবঢ়াই বিশ্ব বন্ধু হিচাপে আত্মপ্ৰকাশৰ ভাৰতৰ প্ৰচেষ্টাক সূচায় । এনে কৰাৰ দ্বাৰা আমি সভ্যতাৰ সম্পৰ্ক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা, আমাৰ অংশীদাৰী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য উদযাপন আৰু আমাৰ অস্তিত্বৰ অপৰিসীম বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰশংসা কৰাত অৰিহণা যোগাইছোঁ ।"
উল্লেখ্য যে আধুনিক নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়খন ভাৰত আৰু পূব এছিয়া সন্মিলন (East Asia Summit, EAS) দেশসমূহৰ মাজত সহযোগিতা হিচাপে ধাৰণা কৰা হৈছে । ৰাষ্ট্ৰীয় গুৰুত্ব প্ৰতিষ্ঠান (Institute of National Importance, INI) আৰু উৎকৰ্ষতা হিচাপে মনোনীত এই বিশ্ববিদ্যালয় হৈছে ভাৰত চৰকাৰৰ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰণালয়ৰ মুখ্য প্ৰকল্প আৰু একেখন চহৰত অৱস্থিত বিখ্যাত নালন্দা মঠৰ উত্তৰাধিকাৰী । ইয়াৰ উদ্বোধনী অনুষ্ঠানত ১৭ খন দেশৰ মিছনৰ মুৰব্বীকে ধৰি কেইবাজনো বিশিষ্ট ব্যক্তিও উপস্থিত থাকে ।
এক্সত দিয়া এক বাৰ্তাত ভাৰতত থকা চীনা ৰাষ্ট্ৰদূত জু ফেইহঙে এনেদৰে কয়, "পূব এছিয়া সন্মিলনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ফল নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ নতুন চৌহদৰ উদ্বোধনৰ বাবে অভিনন্দন ! আশাকৰো এই অঞ্চলত সাংস্কৃতিক আদান-প্ৰদানক ই যথেষ্ট পৰিমাণে প্ৰচাৰ কৰিব ।"
সেইটোৱেই হৈছে গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয় । এখন দেশে কেৱল ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামৰিক শক্তিক প্ৰকাশ কৰিয়ে নিজকে এক বৃহৎ শক্তি হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰিব নোৱাৰে । ভাৰত হৈছে বিশ্বৰ দ্ৰুততম বিকাশশীল মুখ্য অৰ্থনীতি আৰু ভূ-ৰাজনীতিৰ এক উদীয়মান পক্ষ । ভাৰত হৈছে জি-20, ব্ৰিকছ (ব্ৰাজিল, ৰাছিয়া, ভাৰত, চীন, দক্ষিণ আফ্ৰিকা) আৰু কোৱাড য'ত আছে আমেৰিকা, জাপান আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াৰ দৰে দেশ, মুখ্য আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংগঠনৰ সদস্য । এই সংগঠনে অঞ্চলটোত চীনৰ আধিপত্যৰ সন্মুখীন হৈ স্বাধীন আৰু মুকলি ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰৰ বাবে কাম কৰি আছে ।
২০১৪ চনত কেন্দ্ৰত মোদী চৰকাৰ ক্ষমতালৈ অহাৰ পিচৰে পৰা নতুন দিল্লীয়ে বিশ্বৰ এক মুখ্য শক্তি হিচাপে ভাৰতৰ গ্ৰহণযোগ্যতা নিশ্চিত কৰিবলৈ কোমল শক্তিৰ কূটনীতি ব্যৱহাৰ কৰি আহিছে । ভাষা, ধৰ্ম, কলা আৰু পৰম্পৰাক সামৰি ভাৰতৰ সমৃদ্ধ আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যই ইয়াৰ কোমল শক্তিৰ আধাৰশিলা গঠন কৰে । ভাৰতীয় নৃত্য, সংগীত, চলচ্চিত্ৰ আৰু ৰন্ধন প্ৰণালী প্ৰদৰ্শন কৰা উৎসৱ, সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান আৰু প্ৰদৰ্শনীৰ জৰিয়তে বিদেশত ভাৰতীয় সংস্কৃতিৰ প্ৰচাৰ সহজ কৰা হয় ।
লগতে পঢ়ক :ভাৰত আৰু জি-৭; পশ্চিমীয়া দেশক জড়িত কৰোৱাৰ প্ৰয়াস - G7 and India
যোগ আৰু আয়ুৰ্বেদ হৈছে ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক কূটনীতিৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান । ২১ জুনত প্ৰতিবছৰে উদযাপন কৰা আন্তৰ্জাতিক যোগ দিৱস ২০১৫ চনত আৰম্ভ হোৱাৰে পৰা ই এক বিশ্বজনীন অনুষ্ঠান হৈ পৰিছে । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ দ্বাৰা সমৰ্থিত এই পদক্ষেপে ভাৰতৰ সাংস্কৃতিক প্ৰভাৱৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে । আয়ুৰ্বেদে স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি ইয়াৰ সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীৰে আন্তৰ্জাতিক স্বীকৃতি লাভ কৰিছে, যাৰ ফলত ভাৰতৰ কোমল শক্তি অধিক বৃদ্ধি পাইছে ।
শিক্ষা খণ্ডত ভাৰতে উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ শিক্ষাৰ্থীসকলক, বিশেষকৈ আফ্ৰিকা আৰু এছিয়াত বিভিন্ন বৃত্তিগত আৰু বিনিময় কাৰ্যসূচী আগবঢ়ায় । ভাৰতীয় কাৰিকৰী আৰু অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা (Indian Technical and Economic Cooperation, ITEC) আৰু ভাৰতীয় সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক পৰিষদৰ (Indian Council for Cultural Relations, ICCR) বৃত্তিৰ দৰে কাৰ্যসূচীয়ে শৈক্ষিক আৰু সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক শক্তিশালী কৰে, ভাৰতৰ প্ৰতি সদিচ্ছা বৃদ্ধি কৰে ।
নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মুকলিয়ে শিক্ষা খণ্ডত ভাৰতৰ কোমল শক্তিৰ ব্যৱহাৰক আৰু অধিক বিস্তৃত কৰি তুলিছে । শ্বিলংস্থিত এছিয়ান কনফ্ল্যুয়েন্স থিংক টেংকৰ ফেলো কে য়হোমে ইটিভি ভাৰতক কয়, "পূব এছিয়াৰ দেশসমূহৰ লোকসকলক আকৰ্ষিত কৰা নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ক পুনৰুজ্জীৱিত কৰি নতুন দিল্লীয়ে সংস্কৃতি আৰু শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতক পুনৰ স্থাপন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে ।"
"যদিও ভাৰত অৰ্থনৈতিক, ৰাজনৈতিক আৰু সামৰিকভাৱে বিকশিত হৈছে, ইয়াৰ কোমল শক্তি প্ৰক্ষেপ কৰাটোও গুৰুত্বপূৰ্ণ ।" য়হোমে কয় । "এইটো হৈছে কোমল শক্তি, যিয়ে সমগ্ৰ বিশ্বৰ লোকসকলক আকৰ্ষিত কৰে । নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয়ে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আন্তৰ্জাতিক শিক্ষা কেন্দ্ৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে ।" তেওঁ লগতে কয় ।
এই সন্দৰ্ভত তেওঁ আমেৰিকাৰ শৈক্ষিক ব্যৱস্থাৰ কথা উল্লেখ কৰে, যিয়ে পৃথিৱীৰ সকলো কোণৰ লোকক আকৰ্ষিত কৰে আৰু হলিউডৰ চলচ্চিত্ৰৰ জনপ্ৰিয়তাও ইয়াত সন্নিৱিষ্ট আছে । তেওঁ কয়, "যেতিয়ালৈকে আপুনি বিভিন্ন দেশৰ লোকক আকৰ্ষিত কৰা শৈক্ষিক কেন্দ্ৰ প্ৰস্তুত নকৰে, তেতিয়ালৈকে আপুনি নিজকে এক মুখ্য শক্তি হিচাপে প্ৰক্ষেপ কৰিব নোৱাৰে ।" এই সন্দৰ্ভত তেওঁ উল্লেখ কৰে যে মোদীয়ে কেনেদৰে প্ৰবাসী ভাৰতীয়সকলৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে আৰু বিদেশ ভ্ৰমণৰ সময়ত ভাৰতীয়ৰ সৈতে সংযোগ থকা সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰসমূহ পৰিদৰ্শন কৰে ।
"মোদী চৰকাৰে আন দেশৰ সৈতে ঐতিহাসিক আৰু সভ্যতাৰ সম্পৰ্ক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে ।" য়হোমে কয় । "নালন্দা বিশ্ববিদ্যালয় বৰ্তমানৰ বৈদেশিক নীতিৰ সৈতে ভালদৰে খাপ খায় ।" লগতে যোগ দিয়ে ।
