বিশেষ প্ৰতিবেদন, ১ জুলাই : ভাৰতৰত্ন, কিংবদন্তী চিকিৎসক, সমাজসেৱক, শিক্ষাবিদ তথা ভাৰতৰ আটাইতকৈ দীঘলীয়া সময়ৰ বাবে মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে সেৱা আগবঢ়োৱা ডাঃ বিধান চন্দ্ৰ ৰয়ৰ জীৱন আৰু কৰ্মক স্মৰণ কৰিবলৈ প্ৰতিবছৰে ১ জুলাইত চিকিৎসক দিৱস পালন কৰা হয় ।
ডাঃ বি চি ৰয়ে ভাৰতৰ স্বাস্থ্যসেৱা আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰাৰ বাবে সমগ্ৰ জীৱনজুৰি অক্লান্ত পৰিশ্ৰম কৰিছিল । এই দিনটো কেৱল ডাঃ ৰয়ৰ প্ৰতিয়েই নহয়, এইসকল চিকিৎসকৰ প্ৰতিও এক শ্ৰদ্ধাঞ্জলি, যিসকলে তেওঁলোকৰ আলোকময় খোজেৰে সমাজখন আলোকিত কৰি গৈছে, বহু জীৱনৰ পৰিৱৰ্তন ঘটাইছে আৰু তেওঁলোকৰ দক্ষতাৰে অগণন আত্মাক ৰক্ষা কৰিছে । এই দিৱসটো সন্দৰ্ভত পদ্মশ্ৰী তথা ডাঃ বি চি ৰয় বঁটাপ্ৰাপক ডাঃ পি ৰঘু ৰামে নিজৰ অভিমত ব্যক্ত কৰিছে ।
ঠিক 33 বছৰ পূৰ্বে 1991 চনত মই চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ স্নাতক ডিগ্ৰী লাভ কৰিছিলোঁ । তাৎপৰ্যপূৰ্ণভাৱে উক্ত বছৰটোতেই ভাৰতত চিকিৎসক দিৱস উদযাপন আৰম্ভ হৈছিল । ডাঃ বি চি ৰয় ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা (2017) প্ৰাপক হিচাপে মোৰ অনভৱ হৈছে ই ভাৰতত চিকিৎসা বৃত্তিত নিয়োজিত এগৰাকী চিকিৎসকে লাভ কৰিব পৰা সৰ্বোচ্চ স্বীকৃতি । এই দিনটো মোৰ বাবে আৰু বিশেষ ।
চিকিৎসকসকলৰ অসাধাৰণ প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু নিৰন্তৰ সমৰ্পণক স্বীকৃতি প্ৰদানৰ এইটো হৈছে এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ দিন । সংস্কৃতত এক প্ৰাচীন প্ৰবাদ আছে- 'বৈদ্য নাৰায়ণো হৰি' । ইয়াৰ অৰ্থ হৈছে চিকিৎসক হৈছে ভগৱান নাৰায়ণ আৰু হৰি দুয়োটা । কিছুমান অঞ্চলত, বিশেষকৈ গ্ৰাম্য ভাৰতত চিকিৎসকক 'ভগৱান'ৰ সৈতে তুলনা কৰা হয় । ৰোগীসকলে তেওঁলোকৰ জীৱন চিকিৎসকৰ হাতত বিশ্বাসেৰে অৰ্পণ কৰে । বহু সময়ত তেওঁলোকে চিকিৎসকৰ ওচৰত এনে গোপনীয় তথ্য প্ৰকাশ কৰে, যিটো পৰিয়ালৰ এগৰাকী ঘনিষ্ঠ সদস্যৰ ওচৰতো নাথাকিব পাৰে ।
তদুপৰি, তেওঁলোকে পৰীক্ষাৰ বাবে তেওঁলোকৰ সম্পূৰ্ণ শৰীৰ উলংগ কৰি দিয়ে আৰু সম্পূৰ্ণ অচিনাকি ব্যক্তি এজনক অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে । আন কোনো বৃত্তিত কোনোৱে দৈনন্দিনভাৱে এই পৰম আৰু অসাধাৰণ বিশ্বাসৰ অভিজ্ঞতা লাভ কৰিব নোৱাৰে । এয়াই হ'ল সেই বিশ্বাস, যিটো ডাঙৰ হৰফেৰে লিখা থাকে যে সদায়ে চিকিৎসকক গুৰুত্ব আৰু সুৰক্ষা দিব লাগিব ।
লগতে এই কাৰণেই এগৰাকী চিকিৎসকৰ কৰ্তব্যৰ প্ৰতি অতি উচ্চ স্তৰৰ নৈতিক আচৰণ বিধি থাকিব লাগে আৰু তেওঁলোকে বুজিব লাগিব যে তেওঁ এক অতি সুবিধাজনক স্থিতিত আছে । কিন্তু দুখৰ বিষয় যে বিগত বছৰবোৰত বিভিন্ন কাৰণত চিকিৎসক আৰু ৰোগীৰ মাজত পাৰস্পৰিক বিশ্বাস দ্ৰুতগতিত হ্ৰাস পাইছে । ৰোগী আৰু চিকিৎসক দুয়োৰে বাবে কিছুমান হেৰুওৱা বিশ্বাস পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ বাবে একেলগে কাম কৰাটো অত্যাৱশ্যকীয় । আৰু সঁচাকৈয়ে এই অনন্য সম্পৰ্কটো শক্তিশালী কৰাৰ বাবে চিকিৎসক দিৱসতকৈ ভাল দিন থাকিব নোৱাৰে ।
নিদানিক দক্ষতা আৰু কাৰ্যকৰী যোগাযোগ প্ৰতিগৰাকী চিকিৎসকৰ বাবে এক অত্যাৱশ্যকীয় দক্ষতা । আজিৰ দিনত যেতিয়া চিকিৎসক-ৰোগীৰ সম্পৰ্কত তীব্ৰ চাপ থাকে, সেই সময়ত যোগাযোগৰ দক্ষতা অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰে । ৰোগীয়ে নিজৰ ৰোগৰ নিদান বিচাৰি চিকিৎসকৰ পৰামৰ্শ কক্ষত প্ৰৱেশ কৰাৰ সময়ৰে পৰা অস্ত্ৰোপচাৰৰ পূৰ্বে/পিছত ৱাৰ্ডত ৰাউণ্ড দিয়া, বেয়া খবৰ ৰোধ কৰিবলৈ... সংবাদ মাধ্যমক সম্বোধন কৰিবলৈ, এই সকলোতে যোগাযোগৰ দক্ষতা সকলো সময়তে সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ হ'ব লাগিব ।
যদিও সমগ্ৰ পশ্চিমীয়া বিশ্বত চিকিৎসা পাঠ্যক্ৰমত নৈতিকতা আৰু যোগাযোগ দক্ষতাৰ এক প্ৰতিষ্ঠিত স্থান আছে, কিন্তু আৰম্ভণিতে ই ভাৰতীয় চিকিৎসা পাঠ্যক্ৰমৰ অংশ নাছিল । অৱশ্যে 2019 চনত ৰাষ্ট্ৰীয় চিকিৎসা আয়োগে নতুন দক্ষতা ভিত্তিক চিকিৎসা শিক্ষা পাঠ্যক্ৰমত (Competency Based Medical Education curriculum, CBME) চিকিৎসা নৈতিকতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰে । 'মনোভাব, নৈতিকতা আৰু যোগাযোগ' (Attitude, Ethics and Communication, AETCOM) মডিউলৰ উদ্দেশ্য হৈছে চিকিৎসক এগৰাকীৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় জ্ঞান, মনোভাব আৰু মূল্যবোধ গঢ়ি তোলা ।
চিকিৎসা নৈতিকতাৰ উপৰি যিমানেই বুদ্ধিমান, জ্ঞানী আৰু দক্ষ নহওক কিয়, জীৱনৰ প্ৰতিটো দিশত নৈতিক হোৱাটো অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ । ইয়াৰ অবিহনে আমাৰ কোনো কৃতিত্বৰ কোনো প্ৰাসংগিকতা নাথাকিব । সেয়েহে, এগৰাকী ভাল মানুহ হোৱাটো আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ । এই ক্ষেত্ৰত খুব কম প্ৰতিযোগিতাৰ সৈতে যথেষ্ট সুযোগ আছে ! শেহতীয়াকৈ এই পৃথিৱী ত্যাগ কৰা ৰামোজী গ্ৰুপৰ পূৰ্বৰ অধ্যক্ষ ৰামোজী ৰাওৰ বিষয়ে ইয়াত উল্লেখ কৰা উচিত । তেওঁ নৈতিকতাৰ প্ৰতীক আৰু ভাৰতৰ আদৰ্শ নাগৰিক আছিল ।
চিকিৎসকসকল সমাজত আদৰ্শ হ'ব লাগিব । ঔষধ/অস্ত্ৰোপচাৰৰ কলা আৰু বিজ্ঞানৰ অনুশীলন 'নিগনি দৌৰ'ৰ বাবে নহয় । কেৱল এগৰাকী চিকিৎসক হোৱাতকৈ জীৱনত আৰু বহু বেছি আছে । মই এইটো কোৱা মানে ইয়াৰ অৰ্থ মই ইয়াক এটা চখ হিচাপে লোৱাটো নহয় । ই তাতকৈ অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু আৱেগিকভাৱে অৰ্থপূৰ্ণ কাৰ্যকলাপত জড়িত হোৱাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, যিয়ে সম্প্ৰদায় আৰু সমাজক বৃহৎ পৰিমাণে লাভান্বিত কৰে । উদাহৰণ স্বৰূপে এটা কথা উল্লেখ কৰিব পাৰি- আমাৰ জনসংখ্যাৰ 70% তকৈও অধিক গ্ৰামাঞ্চলত বাস কৰে । ভাৰতত 6,00,000 খন গাঁও আছে । এইটো মোৰ ইচ্ছা আৰু আকাংক্ষা যে অমৃত কালৰ সময়ত যদি সম্পদশালী 6 লাখ নাগৰিকে 6 লাখ গাঁও গ্ৰহণ কৰে, আগন্তুক 25 বছৰ নিঃসন্দেহে সমগ্ৰ ভাৰতত অগণন জীৱনৰ সপোন, লক্ষ্য আৰু আকাংক্ষা পূৰণ কৰাৰ এক সোণালী সুযোগ হ'ব ।
চিকিৎসকসকলে সময়ে সময়ে তেওঁলোকৰ কেৰিয়াৰৰ ওপৰত চিন্তা কৰিব লাগিব । স্তনৰ কৰ্কট ৰোগ 'জয়' কৰা আৰু মোৰ মাতৃভূমিৰ সেৱা কৰা, মোৰ মাতৃসকলৰ যত্ন লোৱাটো এক আশীৰ্বাদ । মোৰ দত্তক লোৱা গাঁওখনত (ইব্ৰাহিমপুৰ) ব্যক্তিগত পৰোপকাৰৰ জৰিয়তে জীৱন পৰিৱৰ্তনকাৰী দাতব্য পদক্ষেপৰ নেতৃত্ব দিয়াৰ উপৰি প্ৰায় দুই দশক ধৰি এক অভিনৱ আৰু প্ৰভাৱশালী স্তন কৰ্কট ৰোগৰ সজাগতা অভিযানৰ জৰিয়তে 'আগতীয়া চিনাক্তকৰণ'ৰ গুৰুত্ব সম্পৰ্কে অতি প্ৰয়োজনীয় সজাগতা সৃষ্টি কৰাটোৱে মোক সৰ্বাধিক সন্তুষ্টি প্ৰদান কৰিছে । সৰ্বোপৰি, ধ্যান, কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰা আৰু প্ৰাৰ্থনা কৰা- সকলোৱে মোক মোৰ সপোনবোৰ প্ৰকাশ কৰিবলৈ সক্ষম কৰিছে, যিয়ে মোৰ জীৱনক বিভিন্ন ধৰণে সমৃদ্ধ কৰিছে ।
চিকিৎসক দিৱস উপলক্ষে মই নিজকে হিপ'ক্ৰেটিক শপতৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদানৰ কথা মনত পেলাই দিব বিচাৰোঁ । সেয়া হৈছে 'ৰোগীৰ ভাল হোৱাটো মোৰ সৰ্বোচ্চ অগ্ৰাধিকাৰ হিচাপে ৰখা' ।
পৰিশেষত ১৯৫৩ চনত এগৰাকী কিংবদন্তী চিকিৎসক ছাৰ ৰবাৰ্ট হাচিছনে লিখা এষাৰ কথা মই প্ৰতিধ্বনিত কৰিব বিচাৰোঁ, যিটো আজিৰ এই পৱিত্ৰ দিনটোত উপযুক্ত প্ৰাৰ্থনাতকৈ অধিক কিবা বুলি মই ভাবিব পৰা নাই । প্ৰায় ৭০ বছৰ পূৰ্বে তেওঁ যি কৈছিল সেয়া আজিও প্ৰাসংগিক হৈ আছে । "অকলে এৰাৰ অসমৰ্থতাৰ পৰা; যিটো নতুন তাৰ বাবে অত্যধিক উৎসাহ আৰু পুৰণিৰ প্ৰতি অৱজ্ঞাৰ পৰা; জ্ঞানক বুদ্ধিৰ আগত ৰখাৰ পৰা, বিজ্ঞানক কলাৰ আগত, চতুৰতাক সাধাৰণ জ্ঞানৰ আগত ৰাখিবলৈ; ৰোগীক কেছ হিচাপে চিকিৎসা কৰাৰ পৰা; আৰু কোনো ৰোগীৰ শুশ্ৰূষাক তেওঁৰ সহন শক্তিতকৈ অধিক গুৰুতৰ কৰাৰ পৰা, হে ভগৱান, আমাক বচাওক ।"
ডাঃ পি ৰঘু ৰাম হৈছে পদ্মশ্ৰী আৰু ডাঃ বি চি ৰয় বঁটাপ্ৰাপক, কে আই এম এছ-উষালক্ষ্মী স্তন ৰোগ নিৰাময় কেন্দ্ৰ, হায়দৰাবাদৰ প্ৰতিষ্ঠাপক পৰিচালন সঞ্চালক ।
