বাংলাদেশৰ ঢাকাৰ মুক্তিযুদ্ধ সংগ্ৰহালয়ত শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমান আৰু ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী ইন্দিৰা গান্ধীৰ এখন ফটোকে ধৰি মুক্তি সংগ্ৰামৰ ফটো সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে । সংগ্ৰহালয়টোৰ ৱেবছাইটৰ হোমপেজত শ্বেখ মুজিবুৰ ৰহমানৰ উক্তিত লিখা আছে, "মহান ত্যাগৰ দ্বাৰা মহান কাম সম্ভৱ হয় ।" মুক্তিযুদ্ধৰ সময়ত ভাৰত-বাংলাদেশৰ সমন্বয়ৰ কাহিনী যাতে পৰৱৰ্তী প্ৰজন্মক কোৱা হয় তাৰ লক্ষ্যৰে এই সংগ্ৰহালয়টো অন্যতম প্ৰধান প্ৰতিষ্ঠান । ছাত্ৰ-ছাত্ৰী আৰু পৰ্যটকে সংগ্ৰহালয়টোলৈ গৈ যুদ্ধৰ সময়ত বাংলাভাষী লোকৰ ওপৰত পাকিস্তান সেনাই কৰা অত্যাচাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা চিনেমাখন চাব । সেই সময়ত পশ্চিম পাকিস্তানৰ নিয়ন্ত্ৰণৰ বিৰুদ্ধে বিদ্ৰোহক শক্তিশালী কৰাৰ উদ্দেশ্যে এই চিনেমাখনে ভাৰতৰ বন্ধুত্বপূৰ্ণ সম্পৰ্কক প্ৰদৰ্শন কৰিছিল । এই ছবিখনে ৰাষ্ট্ৰখনৰ ওপৰত ভাষা নিৰ্দিষ্ট জাতীয়তাবাদক উজ্জ্বল কৰি তুলিছে যিয়ে নিজৰ সংবিধানত ইছলামক নিজৰ ধৰ্ম হিচাপে উল্লেখ কৰিছে । ইয়াৰ উপৰিও পশ্চিম পাকিস্তানৰ পৰা বাংলাদেশৰ স্বাধীনতাৰ বাবে ভাৰতৰ অভূতপূৰ্ব সমৰ্থন প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছে ।
ভৱিষ্যত প্ৰজন্মই এই সংগ্ৰহালয়ৰ চেলুলয়ড প্ৰদৰ্শনৰ পৰা ভাৰত আৰু স্বাধীনতা সংগ্ৰামত ভাৰতৰ অংশগ্ৰহণৰ বিষয়ে পৰ্যাপ্ত তথ্য লাভ কৰিব । পশ্চিম পাকিস্তানী সেনাৰ বিৰুদ্ধে মুজিবুৰ আৰু তেওঁৰ সতীৰ্থসকলৰ প্ৰতি ভাৰতৰ অদম্য সমৰ্থন প্ৰদৰ্শন কৰা ছবি মুক্তিয়ে ভাৰতৰ প্ৰতি বাংলাদেশী জনসাধাৰণৰ ধাৰণাক অধিক শক্তিশালী কৰি ৰাখিছিল ।
দৰ্শনাৰ্থীৰ বাবে এখন ছবি প্ৰদৰ্শন কৰিব পৰা সংগ্ৰহালয় স্থাপনৰ আঁৰৰ ধাৰণা আছিল মানুহৰ মনত মুক্তি সংগ্ৰামৰ স্মৃতি খোদিত কৰা । এই প্ৰতিষ্ঠানটো প্ৰতিষ্ঠা হোৱাৰ অন্যতম কাৰণ আছিল সংগ্ৰামৰ সময়ত মানুহে কি ত্যাগ কৰিছে সেই কথা মনত ৰখা । মূলতঃ যুদ্ধৰ সময়ত কি হৈছিল আৰু মানুহে কেনেকৈ পৰাধীনতা আৰু অত্যাচাৰৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছিল সেই বিষয়ে ভৱিষ্যত প্ৰজন্মক অৱগত কৰিবলৈ ইয়াক প্ৰতিষ্ঠা কৰা হৈছিল ।
লগতে পঢ়ক: হাছিনা যুগৰ অৱসান ভাৰতীয় সুৰক্ষা গতিশীলতাৰ বাবে এক অস্বস্তিকৰ ঘটনা - Bangladesh Political Crisis
এতিয়া হাছিনা নোহোৱা হোৱাৰ লগে লগে তেওঁৰ দৰে লোকসকলে নিশ্চয় মনতে ভাবিছে যে এই সকলোবোৰ কেনেকৈ হ’ল । তথাপিও তেওঁলোকেই নিজৰ বিধ্বংসী কাহিনী লিখি সাহিত্য আৰু ছবিৰ জৰিয়তে জনসাধাৰণৰ আগত উন্মোচন কৰিছিল ।চোৰাংচোৱাগিৰিৰ জৰিয়তে বাংলাভাষী জনসাধাৰণক নিষ্ঠুৰ কৰি তোলা আৰু পাকিস্তানী সেনাবাহিনীক সমৰ্থন কৰা বুলি অভিযুক্ত ‘ৰাজাকাৰ’ৰ ধাৰণাটো পুনৰ প্ৰৱৰ্তন আৰু শক্তিশালী কৰাৰ ধাৰণাটো আছিল বাঙালী জাতীয়তাবাদক জীয়াই ৰখা । কেৱল দেশৰ একাংশ বিৰোধী সদস্যক হেয়জ্ঞান কৰিবলৈ জাতীয়তাবাদী আখ্যানত ‘ৰাজাকাৰ’ শব্দৰ অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰে শেহতীয়াকৈ হাছিনা চৰকাৰৰ হৈ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীৰ প্ৰতিবাদত প্ৰতিক্ৰিয়া প্ৰকাশ কৰিছিল । মুক্তিযুদ্ধৰ ভয়ানক ছবি চাই ডাঙৰ হোৱা ৰাজপথত প্ৰতিবাদ কৰা ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ বাবে এই অৱজ্ঞাসূচক শব্দৰ কাৰণ । এই ‘ৰজাকাৰ’ শব্দটোৰ প্ৰতি তেওঁলোকে গোটেই জীৱন সতৰ্ক হৈ আছিল; সেয়েহে তেওঁলোকে অপমানজনক শব্দটো হজম কৰিব পৰা নাছিল ।
শেহতীয়া প্ৰতিবাদ আৰু হাছিনাক উৎখাত কৰাৰ পিছত নেতৃত্বৰ পৰিৱৰ্তনে মুজিবুৰৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰাম আৰু সেই সময়ত কৰা ত্যাগক সন্মান জনোৱা প্ৰতিটো স্মৃতিসৌধ ধ্বংস কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে । জাতি গঠনত ভাৰতৰ অৱদানৰ মাজত এটা মূল চিৰস্থায়ী সংযোগ আছিল হাছিনাৰ দল (আৱামী লীগ) যিটো বৰ্তমানৰ প্ৰেক্ষাপটত অস্তিত্ব সংকটৰ সন্মুখীন হৈছে । গতিকে বাংলাদেশৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামত ভাৰতৰ জড়িততাৰ প্ৰতীক বিপদত পৰিছে ।চাকৰিৰ কোটাৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদৰ পৰা ওলাই অহা যুৱ নেতৃত্বই পুৰণি কাহিনী নাকচ কৰিছে, আনকি প্ৰতিবাদকাৰীয়ে প্ৰতিষ্ঠাপকৰ প্ৰতিমূৰ্তি ভাঙি থকা দেখা গৈছে ৷ ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰতিবাদকাৰী যুৱক-যুৱতীসকলে শ্বেখৰ পৰিয়ালৰ অংগ সকলো বস্তুৰ প্ৰতি থকা ঘৃণা প্ৰকাশ কৰে । শ্বেখ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ প্ৰতি ভাৰতীয় সমৰ্থনৰ সমাৰ্থক কাৰণ ভাৰতে পৰিয়ালটোৰ সৈতে জড়িত দলটোত বিনিয়োগ কৰিছে ।
আমি মূলতঃ অতীতৰ ইতিহাসক গ্ৰহণ কৰাৰ উদ্দেশ্যে ইতিহাসক পুনৰ লিখা আৰু সৃষ্টি কৰা দেখিবলৈ পাইছো । এই বৃহৎ পৰিৱৰ্তন দেখিলে ত্যাগ কৰাসকলৰ হৃদয় ভাঙি যাব । ভাৰতীয় টেলিভিছন চেনেলসমূহে প্ৰতিবাদকাৰীসকলক সাম্প্ৰদায়িক সংঘৰ্ষক উচটনি দিয়াৰ অভিযোগ উত্থাপন কৰাৰ পিছত ভাৰতে ত্ৰাণকৰ্তা হিচাপে নিজৰ স্থিতি পুনৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বৃহৎ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছে । বিশেষকৈ আমেৰিকা আৰু ব্ৰিটেইনে দুৱাৰ বন্ধ কৰাৰ পিছত হাছিনাই ভাৰতত আশ্ৰয় লৈছে ৷ ভাৰতৰ বৈদেশিক নীতিৰ পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে । নতুন ব্যৱস্থাৰ পৰিৱৰ্তে হাছিনাক সমৰ্থন কৰি ভাৰতে সঠিক বাছনি কৰিছেনে ? নতুন অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ জৰিয়তে ভাৰতে দুয়োখন দেশৰ মাজত দশক দশক ধৰি চলি অহা বন্ধুত্বপূৰ্ণ আদান-প্ৰদানৰ মুক্ত প্ৰবাহৰ বাট মুকলি কৰিব লাগিব ।
লগতে পঢ়ক: বাংলাদেশৰ সংকটত জড়িত থকাৰ অভিযোগ নস্যাৎ আমেৰিকাৰ - WHITE HOUSE ON BANGLADESH
দেশখনত চীনৰ প্ৰভাৱ বৃদ্ধি পাব পৰাৰ বাবে ঢাকাই বেলেগ এটা পথ লোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, যিটো ভাৰতৰ বাবে উপযোগী নহ’বও পাৰে । ১৯৭১ চনৰ যুদ্ধৰ আখ্যানবোৰ এৰি, প্ৰতিবাদৰ পিছত, দেৱালত লিখা কথাবোৰ নতুন প্ৰজন্মই অধিক মনত পেলাব । শেহতীয়া বিদ্ৰোহৰ ফলত দৃষ্টিভংগী সলনি হৈছে আৰু নেতৃত্বৰ এক নতুন পৰ্যায়ে ইয়াৰ পূৰ্বৰ নেতাসকলৰ সুনাম সম্পূৰ্ণৰূপে ধ্বংস কৰি পেলাইছে । ই আছিল ভাৰতৰ সমৰ্থনত বাংলাদেশৰ স্বাধীনতাৰ হকে সংগ্ৰাম কৰা মুক্তি বাহিনীৰ সদস্যসকল (যিসকলক সাধাৰণতে মুক্তিযোদ্ধা বুলি কোৱা হয়), যি সকলক দেশৰ নায়ক হিচাপে মৰ্যাদা দিয়া হয়. তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ (সংৰক্ষিত হিতাধিকাৰীসকল) বিৰুদ্ধে এক প্ৰকাৰৰ প্ৰতিবাদ ৷
ভাৰতে মুক্তি বাহিনীক পশ্চিম পাকিস্তানৰ সামৰিক বাহিনীৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধত সহায় আগবঢ়াইছিল । ভাৰতৰ স্থিতি অস্বীকাৰ কৰা আৰু মুক্তিযুদ্ধৰ প্ৰতীকক সম্পূৰ্ণৰূপে প্ৰত্যাখ্যান কৰাটোৱেই তেওঁলোকৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিৰোধৰ সংজ্ঞা । বন্ধু আৰু শত্ৰু, দেশপ্ৰেমিক আৰু শত্ৰুৰ বিশেষণ আছিল মুক্তি বাহিনী আৰু ৰাজাকাৰ । হাছিনাৰ ‘ৰাজাকাৰ’সকলে দেশ চলাই আছে আৰু সমগ্ৰ দৃশ্যপট সলনি কৰি দিছে । আৱামী লীগৰ বাবে এইটো এটা আঘাত আছিল কাৰণ তেওঁলোকে হঠাতে ধৰা পৰিছিল আৰু প্ৰতিবাদকাৰী যুৱক-যুৱতীসকলৰ বাবে অপমানজনক ভাষা ব্যৱহাৰ কৰাৰ দুৰ্ঘটনাৰ পৰিণতিৰ কথা আগতেই অনুমান কৰিব পৰা নাছিল । দেশৰ সকলো বস্তুতে নিজৰ সম্পূৰ্ণ নিয়ন্ত্ৰণ আছে বুলি বিশ্বাস কৰি এই আত্মতুষ্টিৰ বাবে চৰকাৰ আৰু দল দুয়োটাই বহুত মূল্য দিছিল । শ্ৰীলংকাৰ পিছত বাংলাদেশ এছিয়াৰ দ্বিতীয়খন ৰাষ্ট্ৰ হিচাপে পৰিগণিত হয়, য’ত শাসকীয় দলৰ পৰিয়ালে দেশ এৰি পলায়ন কৰিবলগীয়া হৈছিল । প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰৰ মুখ্য উপদেষ্টা মহম্মদ ইউনুছৰ সৈতে কথা পতাৰ পিছত বাংলাদেশৰ পৰিস্থিতি কেনেদৰে উন্মোচিত হয় সেয়া চাবলৈ ভাৰতবাসী আগ্ৰহী হ’ব যিয়ে আশ্বাস দিব পাৰিব যে দেশৰ সংখ্যালঘুসকল সুৰক্ষিত ।
লগতে পঢ়ক: বাংলাদেশ সংকট: আঞ্চলিক সাম্প্ৰদায়িক শান্তিৰ বাবে প্ৰত্যাহ্বান - Bangladesh Crisis
