প্ৰতিবছৰে 29 জুন দিনটো সমগ্ৰ বিশ্বত বিশ্ব ঔদ্যোগিক ডিজাইন দিৱস (World Industrial Design Day, WIDD) হিচাপে উদযাপন কৰা হয় । বিশ্বজুৰি অৰ্থনৈতিক, সামাজিক, সাংস্কৃতিক আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক বিকাশ শক্তিশালী কৰাৰ বাবে ডিজাইনৰ শক্তি আৰু স্বীকৃতিৰ বাবে এই দিৱসটো উদযাপন কৰা হয় ।
2008 চনৰ পৰা আৰম্ভ হোৱা এই দিৱসে ঔদ্যোগিক ডিজাইন বৃত্তিৰ গুণাগুণ আৰু জীৱন ধাৰণৰ মানৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে । এক মুক্ত-উৎস (open-source) কাৰ্যসূচী হিচাপে ডব্লিউ আই ডি ডিয়ে প্ৰতিবছৰে এক পৃথক বিষয়বস্তুৰে বিশ্বজুৰি ডিজাইন সম্প্ৰদায়ক জড়িত কৰে, ডিজাইনচালিত অনুষ্ঠান, কাৰ্যকলাপ, কৰ্মশালা, প্ৰতিযোগিতা আৰু প্ৰদৰ্শনীৰ বিকাশত উদগনি দিয়ে ।
বিশ্ব ঔদ্যোগিক ডিজাইন দিৱসৰ উৎপত্তি
'ইণ্টাৰনেচনেল কাউঞ্চিল অব ছ'চাইটিজ অব ইণ্ডাষ্ট্ৰিয়েল ডিজাইন'-এ (The International Council of Societies of Industrial Design, ICSID) 2007 চনত বিশ্ব ঔদ্যোগিক ডিজাইন দিৱস আৰম্ভ কৰিছিল আৰু প্ৰথমবাৰৰ বাবে 2008 চনত আনুষ্ঠানিকভাৱে উদযাপন কৰা হৈছিল ।
২৯ জুন তাৰিখটো ১৯৫৭ চনত আই চি এছ আই ডি স্থাপনৰ স্মৃতিত বাছনি কৰা হৈছিল, যিটো বিশ্বজুৰি ঔদ্যোগিক ডিজাইন আগবঢ়োৱাৰ বাবে সংগঠনটোৰ সমৰ্পণৰ প্ৰতীক । তেতিয়াৰে পৰা বিশ্ব ঔদ্যোগিক ডিজাইন দিৱস সমগ্ৰ বিশ্বৰ ডিজাইনাৰ, শিক্ষাবিদ, ব্যৱসায় আৰু ডিজাইন উৎসাহীসকলৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠান হৈ পৰিছে ।
আহক আৱেগিক হওঁ
বিশ্ব ডিজাইন সংস্থাৰ (World Design Organization, WDO) দ্বাৰা আয়োজিত বিশ্ব ঔদ্যোগিক ডিজাইন দিৱস, 2024-ৰ বিষয়বস্তু হৈছে 'আহক আৱেগিক হওঁ' !
এই বিষয়বস্তুৰ উদ্দেশ্য হৈছে এই বিষয়বোৰ চিনাক্ত কৰা, য'ত ডিজাইনাৰসকলে সম্প্ৰদায় আৰু ব্যক্তিৰ সৈতে নিজৰ আৱেগিক সম্পৰ্কৰ পৰা উপকৃত হোৱাৰ ক্ষমতা প্ৰদৰ্শন কৰিব পাৰে যাৰ বাবে তেওঁলোকে ডিজাইন কৰে, প্ৰস্তুত কৰে, উন্নত সামগ্ৰী, সেৱা আৰু অভিজ্ঞতাৰ ব্যৱহাৰ কৰে ।
ঔদ্যোগিক ডিজাইন কি ?
ঔদ্যোগিক ডিজাইন হৈছে এক কৌশলগত সমস্যা সমাধান প্ৰক্ৰিয়া, যিয়ে উদ্ভাৱন কঢ়িয়াই আনে, ব্যৱসায়িক সফলতা গঢ়ি তোলে আৰু উদ্ভাৱনী সামগ্ৰী, ব্যৱস্থা, সেৱা আৰু অভিজ্ঞতাৰ জৰিয়তে জীৱন উন্নত মানদণ্ডলৈ লৈ যায় । ঔদ্যোগিক ডিজাইনে কি কৰা যায় আৰু কি কৰা সম্ভৱ তাৰ মাজত সেতুবন্ধনৰ কাম কৰে ।
ই হৈছে এক অন্তৰ-বিষয়ক পেছা, যিয়ে সমস্যা সমাধানৰ বাবে সৃষ্টিশীলতাক ব্যৱহাৰ কৰে আৰু সামগ্ৰী, ব্যৱস্থা, সেৱা, অভিজ্ঞতা বা ব্যৱসায় এটা উন্নত কৰাৰ উদ্দেশ্যৰে সমাধান সৃষ্টি কৰে । ইয়াৰ অভ্যন্তৰত ঔদ্যোগিক ডিজাইনে সমস্যাবোৰক সুযোগ হিচাপে পুনৰ নিৰ্মাণ কৰি ভৱিষ্যতলৈ আগবঢ়াৰ এক অধিক আশাবাদী উপায় প্ৰদান কৰে । ই উদ্ভাৱন, প্ৰযুক্তি, গৱেষণা, ব্যৱসায় আৰু গ্ৰাহকসকলক অৰ্থনৈতিক, সামাজিক আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক ক্ষেত্ৰত নতুন মূল্য আৰু প্ৰতিযোগিতামূলক সুবিধা প্ৰদান কৰিবলৈ সংযোগ কৰে ।
2024 চনত ঔদ্যোগিক ডিজাইনৰ প্ৰৱণতা
ঔদ্যোগিক ডিজাইনত শেহতীয়া প্ৰৱণতাৰ সৈতে খাপ খোৱাটোৱে আপোনাক প্ৰতিযোগিতাত আগবাঢ়ি থাকিবলৈ আৰু আপোনাৰ সামগ্ৰীবোৰ আপোনাৰ গ্ৰাহকৰ বাবে প্ৰাসঙ্গিক আৰু সতেজ হোৱাটো নিশ্চিত কৰাত সহায় কৰে ।
বহনক্ষম ডিজাইন : নিৰ্মাতা আৰু ডিজাইনাৰসকলে পৰিৱেশ-অনুকূল সামগ্ৰী ক্ৰমান্বয়ে অন্তৰ্ভুক্ত কৰি আছে, আৱৰ্জনা হ্ৰাস কৰিছে আৰু তেওঁলোকৰ পাৰিপাৰ্শ্বিক প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰিবলৈ উৎপাদন ব্যৱস্থা অনুকূল কৰি আছে ।
ন্যূনতমবাদ আৰু সৰলতা : সৰলতা আৰু ন্যূনতমতা হৈছে স্থায়ী প্ৰৱণতা আৰু ই গতি লাভ কৰি আছে । গ্ৰাহকসকলে ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ সহজ, দৃশ্যমানভাৱে সুশৃংখল আৰু অত্যাৱশ্যকীয় সুবিধাবোৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া সামগ্ৰী বিচাৰি আছে । ডিজাইন কৰাৰ এই পদ্ধতিটোৱে ব্যৱহাৰকাৰীৰ অভিজ্ঞতাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে, জ্ঞানৰ বোজা হ্ৰাস কৰে আৰু সামগ্ৰীবোৰ অধিক স্বজ্ঞানীয় আৰু ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ উপভোগ্য কৰি তোলে, যিটো ন্যূনতম ব্যৱহাৰকাৰী আন্তঃপৃষ্ঠৰ সৈতে ছফ্টৱেৰ উদ্যোগত দেখা যায় ।
বায়'ফিলিক ডিজাইন : আমি নিৰ্মাণ কৰা পৰিৱেশত প্ৰাকৃতিক বিশ্বৰ উপাদানবোৰ অনাটো শেহতীয়া বছৰবোৰত এক বৰ্ধিত প্ৰৱণতা হৈ আহিছে । বায়'ফিলিক ডিজাইনে ঔদ্যোগিক ডিজাইনত প্ৰকৃতি-অনুপ্ৰেৰিত আৰ্হি, সামগ্ৰী আৰু নান্দনিকতা অন্তৰ্ভুক্ত কৰে আৰু 2024 চনত অধিক বিকশিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে ।
আৱেগিক ডিজাইন : আৱেগিক ডিজাইনে ইতিবাচক আৱেগ সৃষ্টি কৰা আৰু ব্যৱহাৰকাৰীসকলৰ সৈতে অৰ্থপূৰ্ণ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলা সামগ্ৰী সৃষ্টি কৰাত গুৰুত্ব দিয়ে । 2024 চনত আমি এনে অধিক সামগ্ৰী দেখিবলৈ আশা কৰিব পাৰোঁ, যিয়ে আৱেগিক ব্যস্ততাক অগ্ৰাধিকাৰ দিয়ে, ৰং, গাঁথনি, ৰূপ আৰু কাহিনী প্ৰকাশৰ দৰে উপাদান ব্যৱহাৰ কৰি আনন্দ, আৰাম আৰু আনন্দৰ অনুভূতি সৃষ্টি কৰে ।
3D প্ৰিণ্টিং আৰু অনুকূলন : 3D প্ৰিণ্টিং প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিয়ে ঔদ্যোগিক ডিজাইনাৰসকলৰ বাবে নিৰন্তৰ আকৰ্ষণীয় নতুন সম্ভাৱনা মুকলি কৰি আহিছে । প্ৰতি সপ্তাহত নতুন সামগ্ৰী মুকলি কৰা হয়, নতুন 3D প্ৰিণ্টিং প্ৰক্ৰিয়া প্ৰতি দ্বিতীয় সপ্তাহত মুকলি হয় । এইটো সঁচাকৈয়ে এক উদীয়মান বজাৰ ।
স্মাৰ্ট আৰু সংযোজিত সামগ্ৰী : 'ইণ্টাৰনেট অব থিংছ'-এ (Internet of Things, IoT) সামগ্ৰীৰ ডিজাইনৰ লেণ্ডস্কেপ সলনি কৰি আহিছে আৰু 2024 চনত আমি স্মাৰ্ট আৰু সংযোজিত সামগ্ৰীৰ অধিক প্ৰসাৰ আশা কৰিব পাৰোঁ । এই সঁজুলিবোৰে উন্নত কাৰ্যক্ষমতা, সুবিধা আৰু ব্যক্তিগতকৃত অভিজ্ঞতা প্ৰদান কৰিবলৈ কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তা, যন্ত্ৰ শিক্ষণ আৰু ক্লাউড সংযোগৰ দৰে উন্নত প্ৰযুক্তিৰ সুবিধা লয় ।
অগমেণ্টেড আৰু ভাৰ্চুৱেল ৰিয়েলিটি : অগমেণ্টেড ৰিয়েলিটি (Augmented reality, AR) আৰু ভাৰ্চুৱেল ৰিয়েলিটি (virtual reality, VR) প্ৰযুক্তিয়ে 2024 চনত আমি সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ সৈতে আদান-প্ৰদান কৰাৰ পদ্ধতি সলনি কৰি আছে । এই নিমজ্জিত প্ৰযুক্তিবোৰ গেমিং আৰু মনোৰঞ্জনৰ পৰা শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণলৈকে বিভিন্ন সামগ্ৰীৰ সৈতে একত্ৰিত কৰা হৈছে ।
ভাৰতত ঔদ্যোগিক ডিজাইন
শেহতীয়া বছৰবোৰত ভাৰতে ঔদ্যোগিক ডিজাইনৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কেন্দ্ৰ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে আৰু সৃষ্টিশীলতা, উদ্ভাৱন আৰু কাৰিকৰী দক্ষতাৰ এক উল্লেখযোগ্য মিশ্ৰণ প্ৰদৰ্শন কৰিছে । ভাৰতে প্ৰতিভাশালী শীৰ্ষ ঔদ্যোগিক ডিজাইনাৰসকলৰ এটা অংশ হিচাপে গৌৰৱবোধ কৰে, যিয়ে বিভিন্ন উদ্যোগলৈ এক নতুন দৃষ্টিভংগী আৰু উদ্ভাৱনী ধাৰণা আনিছে ।
এই ডিজাইনাৰসকলে সামগ্ৰীৰ কাৰ্যক্ষমতা, নান্দনিকতা আৰু ব্যৱহাৰকাৰীৰ অভিজ্ঞতা বৃদ্ধি কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । ভাৰতত বহুতো শীৰ্ষ ঔদ্যোগিক ডিজাইন কোম্পানী আছে, যিয়ে বিশ্বজুৰি তেওঁলোকৰ ব্যতিক্ৰমী কামৰ বাবে স্বীকৃতি লাভ কৰিছে ।
ভাৰতৰ শীৰ্ষ 5 ঔদ্যোগিক ডিজাইন মহাবিদ্যালয়
ভাৰতত মুঠ 30 খন ঔদ্যোগিক ডিজাইন মহাবিদ্যালয় আছে । ইয়াৰে ভিতৰত 20 খন ব্যক্তিগত মহাবিদ্যালয় আৰু 10 খন চৰকাৰী প্ৰতিষ্ঠান আছে । 10+2 আৰ্হিৰ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱা শিক্ষাৰ্থীসকল ঔদ্যোগিক ডিজাইন পাঠ্যক্ৰমৰ বাবে যোগ্য ৷
- আই ডি চি আই আই টি বোম্বাই (IDC IIT Bombay) – ঔদ্যোগিক ডিজাইন কেন্দ্ৰ, ভাৰতীয় প্ৰযুক্তিবিদ্যা প্ৰতিষ্ঠান, মুম্বাই
- সৃষ্টি মণিপাল ইনষ্টিটিউট অব আৰ্ট, ডিজাইন এণ্ড টেকন'লজী, বাংগালোৰ (Srishti Manipal Institute of Art, Design and Technology)
- এন আই ডি কুৰুক্ষেত্ৰ (NID Kurukshetra) – ৰাষ্ট্ৰীয় ডিজাইন প্ৰতিষ্ঠান, হাৰিয়ানা কুৰুক্ষেত্ৰ
- ৱৰ্ল্ড ইউনিভাৰ্ছিটী অব ডিজাইন (World University of Design), সোণিপত
- ভি আই টি ভেলোৰ (VIT Vellore) – ভেলোৰ ইনষ্টিটিউট অব টেকন'লজী, ভেলোৰ
(উৎস : Careers360)
ঔদ্যোগিক ডিজাইনৰ বাবে প্ৰৱেশ পৰীক্ষা
যিকোনো প্ৰতিষ্ঠান বা বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ঔদ্যোগিক ডিজাইন কাৰ্যসূচীত নামভৰ্তি কৰিবলৈ পাঠ্যক্ৰমৰ প্ৰৱেশ পৰীক্ষা দিব লাগিব ।
- যিসকল শিক্ষাৰ্থীয়ে ডিজাইনৰ স্নাতক কাৰ্যসূচীত নামভৰ্তি কৰিব বিচাৰে তেওঁলোকে ইউ চি ই ই ডি বা Undergraduate Common Entrance Exam for Design নামৰ এক প্ৰৱেশ পৰীক্ষা দিব পাৰে । মহাবিদ্যালয়ত ভৰ্তি হ'বলৈ প্ৰাৰ্থীসকলে এই পৰীক্ষা দিয়াটো বাধ্যতামূলক ।
- ডিজাইনিঙত স্নাতকোত্তৰ কাৰ্যসূচীত নামভৰ্তি কৰিব বিচৰা শিক্ষাৰ্থীসকলক প্ৰদান কৰা ডিজাইনৰ বাবে উমৈহতীয়া প্ৰৱেশ পৰীক্ষা (Common Entrance Examination for Design, CEED) হৈছে এক বাৰ্ষিক প্ৰৱেশ পৰীক্ষা । এই পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱাৰ পিচত প্ৰাৰ্থীগৰাকীক মহাবিদ্যালয় বা বিশ্ববিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰাৰ সুযোগ দিয়া হয় ।
- নেচনেল ইনষ্টিটিউট অব ফেশ্বন টেকন'লজী এনট্ৰেন্স পৰীক্ষা (NIFT Entrance Exam) হৈছে ডিজাইন ডিগ্ৰীত নামভৰ্তিৰ বাবে প্ৰাৰ্থী বাছনি কৰিবলৈ ব্যৱহৃত এক প্ৰৱেশ পৰীক্ষা । শিক্ষাৰ্থীসকলক প্ৰাক-স্নাতক আৰু স্নাতক দুয়োটা কাৰ্যসূচীতে নামভৰ্তি কৰা হয় ।
- পাৰ্ল একাডেমী প্ৰৱেশ পৰীক্ষাত (Pearl Academy Entrance Exam) উত্তীৰ্ণসকলে একাডেমীৰ কেইবাটাও চৌহদৰ ভিতৰৰ যিকোনো এটাত নামভৰ্তি কৰাৰ সুযোগ পাব । পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হোৱাৰ পিচত প্ৰাৰ্থীগৰাকীক মহাবিদ্যালয়ত নামভৰ্তি কৰোৱা হয় ।
আচবাব, উপভোক্তা ইলেক্ট্ৰ'নিক্স, অটোম'টিভ আৰু স্বাস্থ্য সেৱাকে ধৰি বিভিন্ন উদ্যোগত ঔদ্যোগিক ডিজাইনৰ ব্যাপক ব্যৱহাৰ আছে । ঔদ্যোগিক ডিজাইনাৰসকল এনে সামগ্ৰীৰ উৎপাদনৰ বাবে জড়িত হোৱাটো অত্যাৱশ্যকীয়, যিয়ে নান্দনিকতা আৰু ব্যৱহাৰকাৰীৰ অভিজ্ঞতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়ে আৰু দক্ষতাৰে ৰূপ আৰু কাৰ্যকলাপ তৈয়াৰ কৰে । উদ্ভাৱন, স্থিৰতা আৰু ব্যৱহাৰকাৰীকেন্দ্ৰিক ডিজাইন অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ হোৱাৰ লগে লগে ঔদ্যোগিক ডিজাইনাৰসকলৰ প্ৰয়োজনীয়তাও বৃদ্ধি পাইছে ।
