বিশেষ প্ৰতিবেদন : বিশ্বত প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি পাইছে । যাৰ ফলত পৰিৱেশত ইয়াৰ আৱৰ্জনাও বৃদ্ধি পাইছে । প্লাষ্টিকৰ পৰিমাণ হ্ৰাস নকৰিলে ই ২০৬০ চনলৈ তিনিগুণলৈ বৃদ্ধি হ'ব । যাৰ বাবে ডিচেম্বৰত বিশ্বজুৰি ৰাষ্ট্ৰসমূহে প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ হ্ৰাস কৰিবলৈ এক চুক্তিত সন্মত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে ।
কিন্তু আমি এই পৰ্যায় কেনেকৈ পালোঁ ? প্লাষ্টিকৰ পৰিৱেশ আৰু জলবায়ুৰ ওপৰত কি প্ৰভাৱ আছে ?
প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ
অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা আৰু উন্নয়ন সংস্থাই (OECD) কয় যে ১৯৫০ৰ দশকৰ পৰা প্লাষ্টিকৰ নিৰ্মাণ খণ্ড গঠন কৰা সংশ্লেষিত পলিমাৰৰ (synthetic polymers) বিশ্বব্যাপী উৎপাদন ২৩০ গুণ বৃদ্ধি পাইছে । ২০০০ আৰু ২০১৯ৰ ভিতৰত মুঠ উৎপাদন দুগুণ হৈ ৪৬০ নিযুত টন হৈছে, যি ষ্টীল, এলুমিনিয়াম বা চিমেণ্টৰ দৰে সামগ্ৰীৰ তুলনাত অধিক ।
OECDৰ মতে, ২০৬০ চনলৈ যদি ইয়াক নিয়ন্ত্ৰণ কৰা নহয় তেনেহ'লে সেই পৰিমাণ প্ৰায় তিনিগুণ বৃদ্ধি হৈ ১.২ বিলিয়ন টন হ'ব । প্লাষ্টিক উৎপাদনৰ বৃদ্ধি মুখ্যতঃ আমেৰিকা, মধ্য প্ৰাচ্য আৰু চীনত হৈছে ।
চাহিদা
ক'ভিড-১৯ মহামাৰী আৰু তাৰ পিছত হোৱা অৰ্থনৈতিক সংকটবোৰে প্লাষ্টিক ব্যৱহাৰৰ ওপৰত দুটা উল্লেখযোগ্য প্ৰভাৱ পেলাইছে । প্ৰথমটো হৈছে স্বাস্থ্যসেৱা, খাদ্য খুচুৰা আৰু ই-কমাৰ্চত এবাৰ ব্যৱহাৰযোগ্য প্লাষ্টিকৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি । দ্বিতীয়টো হ'ল মুদ্ৰাস্ফীতিৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত খণ্ডবোৰৰ হ্ৰাস আৰু বিশ্বব্যাপী অৰ্থনৈতিক মন্দাৱস্থা যেনে স্বয়ংচালিত আৰু নিৰ্মাণ উদ্যোগ ।
আৱৰ্জনাৰ সমস্যা
বিশ্বজুৰি উৎপাদিত প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনাৰ পৰিমাণ ২০ বছৰত দুগুণতকৈও অধিক হৈছে । ২০০০ চনত ১৫৬ নিযুত টনৰ পৰা ২০১৯ চনত ৩৫৩ নিযুত টনলৈ বৃদ্ধি হৈছে । ২০৬০ চনৰ ভিতৰত ই প্ৰায় তিনিগুণ অৰ্থাৎ এক বিলিয়ন টনতকৈ অধিক বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে । এই আৱৰ্জনাৰ দুই-তৃতীয়াংশতকৈও অধিক সামগ্ৰীত ব্যৱহাৰ হয়, যাৰ সময়সীমা ৫ বছৰতকৈ কম যেনে প্লাষ্টিক পেকেজিং, উপভোক্তা সামগ্ৰী আৰু বস্ত্ৰ আদি ।
OECDৰ মতে, ২০১৯ চনত ২২ নিযুত টন প্লাষ্টিক পৰিৱেশত প্ৰৱেশ কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছে নদী, হ্ৰদ আৰু মহাসাগৰত ৬ নিযুত টন । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ পৰিৱেশ কাৰ্যসূচী (ইউএনইপি) অনুসৰি প্লাষ্টিকৰ অংশ হৈছে "মুঠ সামুদ্ৰিক আৱৰ্জনাৰ কমেও ৮৫ শতাংশ" । পৃথিৱীৰ বেছিভাগ প্লাষ্টিকৰ আৱৰ্জনা দুৰ্বল আৱৰ্জনা ব্যৱস্থাপনাৰ ফলত হয় । অন্যান্য উৎসৰ ভিতৰত আছে য'তে ত'তে পেলোৱা আৱৰ্জনা, গাড়ীৰ টায়াৰ আৰু মাইক্ৰ'প্লাষ্টিক ।
OECD য়ে ভৱিষ্যতবাণী কৰিছে যে ২০৬০ চনলৈ পৰিৱেশত আৱৰ্জনাৰ পৰিমাণ দুগুণ হৈ ৪৪ নিযুত টন হ'ব, বেছিভাগ ডাঙৰ প্লাষ্টিক কিন্তু তাৰ ভিতৰত অতি ক্ষুদ্ৰ কণাও আছে । পৃথিৱীৰ মাত্ৰ ৯ শতাংশ প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়; ১৯ শতাংশ জ্বলাই দিয়া হয় আৰু প্ৰায় ৫০ শতাংশ নিয়ন্ত্ৰিত কৃষিভূমি বা মাটি মিহলি হৈ যায় । বাকী ২২ শতাংশ অবৈধ ডেম্পত পৰি থাকে । যিবোৰ মুকলি আকাশত জ্বলাই দিয়া হয় বা পৰিৱেশত এৰি দিয়া হয়, যাৰ ফলত মানৱ স্বাস্থ্য যথেষ্ট বিপদাশংকাত পৰে ।
সকলোতে প্ৰভাৱে পৰে
OECDৰ মতে পৰিৱেশ, জলবায়ু আৰু মানৱ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ অধিক বেয়া হৈ আহিছে । পৰিৱেশত জমা হোৱা প্লাষ্টিক জৈৱ-পচনশীল নহয়, ইয়াক পচিবলৈ কেইবাশ বছৰ সময় লাগে আৰু ক্ষুদ্ৰ কণালৈ বিভক্ত হয় । ইউএনইপিৰ মতে এইবোৰে সামুদ্ৰিক জীৱক প্ৰভাৱিত কৰে । লগতে ভূমি, ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ ওপৰত নেতিবাচক প্ৰভাৱ পেলায় আৰু স্বাস্থ্যৰ ওপৰতো গুৰুতৰ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে ।
গ্ৰীণপীছে কয়, "প্লাষ্টিকৰ কণাবোৰ নলৰ পানী, খোৱা পানী, ভূগৰ্ভস্থ পানী আদি সকলো ঠাইতে আছে ।" প্লাষ্টিকবোৰেও এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্বন সৃষ্টি কৰে । ২০১৯ চনত প্লাষ্টিকে ১.৮ বিলিয়ন টন উষ্ণতা বৃদ্ধি কৰা সেউজগৃহ গেছ উৎপাদন কৰিছে । OECD আৰু ইউএনইপিৰ মতে এই নিৰ্গমনৰ প্ৰায় ৯০ শতাংশ প্লাষ্টিকৰ উৎপাদন আৰু প্ৰছেচিঙৰ পৰা আহিছে । যিবোৰ খাৰুৱা তেল আৰু প্ৰাকৃতিক গেছৰ পৰা আহৰণ কৰা হয় ।
লগতে পঢ়ক :আৱশ্যকীয় হৈ পৰিছে দিল্লীৰ জীৱনৰেখা যমুনা নদীক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা
