প্ৰতি বছৰে 27 জুনত বিশ্বজুৰি লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱস (Micro, Small and Medium-sized Enterprises Day, MSME Day) উদযাপন কৰা হয় । উল্লেখ্য, লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগবোৰ সমগ্ৰ বিশ্বৰ অৰ্থনীতিৰ কেন্দ্ৰবিন্দু ।
ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ বহনক্ষম উন্নয়ন লক্ষ্য (এছডিজি) প্ৰাপ্তিৰ ক্ষেত্ৰত ক্ষুদ্ৰ, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগসমূহৰ (United Nations Sustainable Development Goals, SDGs) অভূতপূৰ্ব অৱদানৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই 27 জুনক 'লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱস' হিচাপে মনোনীত কৰে ।
লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱসৰ ইতিহাস
2017 চনৰ 6 এপ্ৰিলত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ সভাই 27 জুন তাৰিখটোক 'লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱস' হিচাপে মনোনীত কৰি এক প্ৰস্তাৱ গ্ৰহণ কৰে । এই প্ৰস্তাৱটো 54 খন সদস্য ৰাষ্ট্ৰই সহ-পৃষ্ঠপোষকতা কৰিছিল । এই ৰাষ্ট্ৰকেইখনে পাঁচ বিলিয়নতকৈও অধিক লোকক প্ৰতিনিধিত্ব কৰে । আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্য কেন্দ্ৰক এই দিৱস পালনৰ বাবে আগশাৰীৰ সংস্থা হিচাপে নিযুক্ত কৰা হৈছে ।
এম এছ এম ইৰ বিষয়ে জানো আহক
লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া উদ্যোগ হৈছে এনে ব্যৱসায়, যিয়ে বৃহৎ নিগমৰ তুলনাত তুলনামূলকভাৱে কম পৰিসৰত কাম কৰে । এই উদ্যোগবোৰে উৎপাদন আৰু কৃষিৰ পৰা আৰম্ভ কৰি প্ৰযুক্তি তথা সেৱালৈকে বিভিন্ন খণ্ড সামৰি লয় । এইবোৰৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ বৈশিষ্ট্যবোৰৰ ভিতৰত আছে সীমিত জনশক্তি, কম মূলধন বিনিয়োগ, আৰু স্থানীয় কাৰ্যকলাপ । এম এছ এম ইবোৰে প্ৰায়ে অৰ্থনৈতিক অন্তৰ্ভুক্তিৰ অনুঘটক হিচাপে কাম কৰে, কিয়নো ই জনসংখ্যাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশক সংস্থাপন প্ৰদান কৰে ।
আৰম্ভণি
2017 চনৰ 27 জুন তাৰিখে বিশ্বজুৰি প্ৰথম লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱস আনুষ্ঠানিকভাৱে অনুষ্ঠিত হৈছিল ।
উদ্দেশ্য
নিম্নলিখিত উদ্দেশ্যবোৰৰ বাবে লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগ দিৱস বাৰ্ষিকভাৱে উদযাপন কৰা হয় :
- বিশ্বজনীন, আঞ্চলিক আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় অৰ্থনীতিত লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগৰ (এম এছ এম ই) অভূতপূৰ্ব অৱদানৰ বিষয়ে সজাগতা বৃদ্ধি কৰা ।
- বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য লাভ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগসমূহৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰা ।
- উদ্ভাৱন, সৃজনশীলতা আৰু বহনক্ষম ব্যৱসায়িক পদ্ধতিৰ প্ৰচাৰ কৰা ।
লগতে পঢ়ক :চাবমেৰিন কেবল কি, ভাৰতৰ বাবে ই কিমান গুৰুত্বপূৰ্ণ ? - Submarine Cables
এই বছৰৰ বিষয়বস্তু : এম এছ এম ই আৰু এছ ডি জি
একাধিক সংকটৰ সময়ত বহনক্ষম বিকাশ ত্বৰান্বিত কৰা আৰু দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল কৰাৰ বাবে লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগৰ শক্তি আৰু স্থিতিস্থাপকতা ব্যৱহাৰ কৰাটো হৈছে এই বছৰ এই দিৱসৰ মূল বিষয়বস্তু । এই বছৰৰ বিষয়বস্তুত দৰিদ্ৰতা নিৰ্মূল আৰু বহনক্ষম বিকাশশীল লক্ষ্য লাভ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এই উদ্যোগসমূহৰ ভূমিকাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে । সংকটৰ সময়ত– জীৱন ধাৰণৰ ব্যয়ৰ পৰা জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ পৰা ঋণৰ দুৰ্দশালৈকে, লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া আকাৰৰ উদ্যোগবোৰে উল্লেখনীয় স্থিতিস্থাপকতা প্ৰদৰ্শন কৰিছে ।
এম এছ এম ই সম্পৰ্কে কিছু তথ্য
বৰ্ধিত বিশ্বজনীন কৰ্মশক্তি অৱশোষণ কৰিবলৈ 2030 চনৰ ভিতৰত 600 নিযুত চাকৰিৰ প্ৰয়োজন হ'ব, যাৰ ফলত বিশ্বৰ বহুতো চৰকাৰৰ বাবে এছ এম ই বিকাশ এক উচ্চ অগ্ৰাধিকাৰৰ বিষয় হৈ পৰিছে ।
উদীয়মান বজাৰত বেছিভাগ আনুষ্ঠানিক সংস্থাপন এছ এম ইৰ দ্বাৰা সৃষ্টি কৰা হয়, যিয়ে 10 টাৰ ভিতৰত সাতটা চাকৰি সৃষ্টি কৰে । নিম্নতম বিকশিত দেশবোৰৰ (least developed countries, LDCs) সৰু প্ৰতিষ্ঠানবোৰৰ বাবে ধনৰ আগমন অসামঞ্জস্যপূৰ্ণভাৱে কঠিন । এল ডি চিৰ 41 শতাংশ এছ এম ইয়ে সেইবোৰৰ উন্নয়ন আৰু বিকাশৰ বাবে এক ডাঙৰ বাধা হিচাপে ধনৰ আগমন সন্দৰ্ভত প্ৰতিবেদন দিয়ে । এই ব্যৱধান হৈছে উচ্চ আয়ৰ দেশবোৰত মাত্ৰ 15 শতাংশৰ তুলনাত মধ্য আয়ৰ দেশবোৰত 30 শতাংশ ।
এম এছ এম ই : বিশ্ব অৰ্থনীতিৰ মেৰুদণ্ড
এম এছ এম ইবোৰে বিশ্বজুৰি মুঠ কৰ্মশক্তিৰ দুই-তৃতীয়াংশতকৈও অধিক নিয়োগ প্ৰদান কৰে আৰু সেইবোৰে জি ডি পি বৃদ্ধিত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগায় । ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মতে, এম এছ এম ইৰ ব্যৱসায় 90 শতাংশ, বিশ্বজুৰি 60 শতাংশৰ পৰা 70 শতাংশ সংস্থাপন আৰু বিশ্ব জি ডি পিত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগায় । সেইবোৰে দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস কৰা, অসমতা হ্ৰাস কৰা আৰু সহজ আৰু উৎপাদনশীল নিযুক্তি সৃষ্টি কৰা আৰু সামাজিক ন্যায় লাভ কৰাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । অৱশ্যে বহুতে নিম্ন উৎপাদনশীলতা আৰু শোচনীয় কৰ্ম পৰিস্থিতিৰ সৈতেও সংগ্ৰাম কৰে । প্ৰায়ে কঠিন ব্যৱসায়িক পৰিৱেশত কাম কৰে, বৃহৎ অনানুষ্ঠানিক অৰ্থনীতিকে ধৰি বহুতে সম্পদ আৰু সুযোগ লাভ কৰাত অসুবিধা পায় । এই উদ্যোগবোৰত কাম কৰা মহিলা আৰু যুৱসকলে অতিৰিক্ত বাধা আৰু বৈষম্যৰো সন্মুখীন হয় ।
ভাৰতত এম এছ এম ই
ভাৰতত মুঠ 633.9 লাখ এম এছ এম ই আছে (এম এছ এম ই মন্ত্ৰণালয়ৰ মতে) । ভাৰতত মুঠ এম এছ এম ইৰ 99 শতাংশই 630.5 লাখ উদ্যোগ গঠন কৰা ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ হিচাপে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে । মুঠ 3.3 লাখ ব্যৱসায় আছে, যিয়ে ক্ষুদ্ৰ ব্যৱসায় হিচাপে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে অৰ্থাৎ সকলো এম এছ এম ইৰ 0.5 শতাংশ আৰু মাত্ৰ 0.05 লাখে মধ্যমীয়া ব্যৱসায় হিচাপে যোগ্যতা অৰ্জন কৰে, যিটো হৈছে সকলো এম এছ এম ইৰ 0.01 শতাংশ । গ্ৰামাঞ্চলবোৰত মুখ্যত 324.9 লাখ এনে ব্যৱসায় থকাৰ বিপৰীতে চহৰ অঞ্চলত 309 লাখ ব্যৱসায় আছে ।
এম এছ এম ই পৰিসংখ্যা
চি বি আৰ ই-ক্ৰেডাইৰ (CBRE-CREDAI) প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ভাৰতৰ লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া উদ্যোগ (এম এছ এম ই) খণ্ডত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদানকাৰী হিচাপে উত্তৰ প্ৰদেশে হৈছে ভাৰতৰ শীৰ্ষ তিনিখন ৰাজ্যৰ ভিতৰত প্ৰথম স্থান লাভ কৰিছে । ই ভাৰতৰ অৰ্থনীতি গঠনত এম এছ এম ইৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ অৱদানৰ কথা উল্লেখ কৰিছে । মহাৰাষ্ট্ৰ, তামিলনাডু আৰু উত্তৰ প্ৰদেশে সামূহিকভাৱে ভাৰতত সকলো পঞ্জীভুক্ত লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া উদ্যোগৰ (এম এছ এম ই) প্ৰায় 40 শতাংশ অৰিহণা যোগায় ।
লগতে পঢ়ক :ধনী লোকৰ ওপৰত অত্যধিক কৰ আৰোপ কৰাৰ পক্ষত বিশ্বৰ ৬৮ শতাংশ লোক - G20 Countries Survey
এম এছ এম ইবোৰে ভাৰতৰ অৰ্থনীতি বৃদ্ধিত কেনেদৰে সহায় কৰে ?
এম এছ এম ই উদ্যোগে ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । এই খণ্ডটোৱে দেশৰ জি ডি পিৰ প্ৰায় 30 শতাংশ, ৰপ্তানিৰ 48 শতাংশ আৰু 11 কোটিৰো অধিক লোকক নিযুক্তি দিয়ে । এম এছ এম ই খণ্ডই কেঁচামাল আৰু আনুষঙ্গিক সামগ্ৰী প্ৰদান কৰি আন উদ্যোগবোৰকো শক্তিশালী কৰে ।
এম এছ এম ই খণ্ডই সৰ্বদা ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বাবে এক সুৰক্ষা হিচাপে কাম কৰি আহিছে । ই বিশ্বজুৰি অৰ্থনৈতিক আঘাত প্ৰতিহত কৰিবলৈ আৰু প্ৰতিকূলতাৰ সন্মুখীন হ'বলৈ স্থিতিস্থাপকতা প্ৰদান কৰিছে । খবৰ অনুসৰি, এম এছ এম ই খণ্ড হৈছে কৃষিৰ পিচতে দেশৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ নিয়োগকৰ্তা । দেশত এম এছ এম ইৰ সংখ্যা অনাগত সময়ত 6.3 কোটিৰ পৰা 7.5 কোটিলৈ বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে, যিটো 2.5 শতাংশৰ আনুমানিক যৌগিক বাৰ্ষিক বিকাশ হাৰত বৃদ্ধি হ'ব ।
ৰাজ্যসভাত এম এছ এম ই বিভাগৰ ৰাজ্যিক মন্ত্ৰীয়ে উপস্থাপন কৰা তথ্য অনুসৰি, ২০১৯-২০ বিত্তীয় বৰ্ষত ভাৰতৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনত এম এছ এম ই মুঠ মূল্য সংযোজনৰ (জি ভি এ) অংশ আছিল ৩০.৫ শতাংশ । ই ২০২০-২১ বৰ্ষত ২৭.২ শতাংশলৈ সামান্য হ্ৰাস পাইছিল, কিন্তু ২০২১-২২ চনত ২৯.২০ শতাংশলৈ প্ৰত্যাৱৰ্তন কৰিছিল ।
সামগ্ৰিক ভাৰতীয় উৎপাদন বহিৰ্গমনত এম এছ এম ই উৎপাদন বহিৰ্গমনৰ অংশ স্থিৰ হৈ আছে । ই হৈছে 2019-20, 2020-21 আৰু 2021-22 বিত্তীয় বৰ্ষত ক্ৰমান্বয়ে 36.6 শতাংশ, 36.9 শতাংশ আৰু 36.2 শতাংশ । ভাৰতৰ মুঠ ৰপ্তানিত এম এছ এম ই সামগ্ৰীৰ অংশ বিগত বছৰবোৰত হ্ৰাস পাইছে । যদিও ২০২০-২১ বিত্তীয় বৰ্ষত সেইবোৰৰ ভাৰতৰ ৰপ্তানিৰ ৪৯.৪ শতাংশ আছিল, ২০২১-২২ বৰ্ষত অংশ ৪৫.০ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছিল আৰু ২০২২-২৩ বৰ্ষত ৪৩.৬ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছিল ।
এম এছ এম ই খণ্ড ভাৰতত নিযুক্তিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎস হৈ আহিছে । 2024 চনৰ 24 জুন তাৰিখলৈকে উদ্যম এছিষ্ট প্লেটফৰ্মসহ (Udyam Assist Platform, UAP) উদ্যম পৰ্টেলত পঞ্জীয়ন কৰা এম এছ এম ইৰ সংখ্যা 4,60,84,944 ত উপনীত হৈছে ।
লঘু, ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া উদ্যোগ মন্ত্ৰণালয়ে আৰম্ভ কৰা আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচীসমূহৰ ওপৰত এক অৱলোকন
এম এছ এম ই মন্ত্ৰণালয়ে নিৰন্তৰভাৱে ইয়াৰ নীতিসমূহ ব্যাখ্যা কৰি আহিছে, যাৰ ফলত উদ্যোগসমূহৰ প্ৰতিযোগিতামূলক মনোভাব বৃদ্ধিৰ বাবে আঁচনি আৰু কাৰ্যসূচী সক্ষম কৰা হৈছে । মন্ত্ৰণালয় আৰু বজাৰচালিত অৰ্থনীতিৰ নতুন পদক্ষেপে এক বৰ্ধিত সামগ্ৰীৰ পৰ্টফলিঅ'ৰ জন্ম দিয়ে । বিভিন্ন মন্ত্ৰণালয়ে দক্ষতা বিকাশ কাৰ্যসূচী, বজাৰ উন্নয়ন সহায়, প্ৰযুক্তি সমৰ্থন, ঋণ প্ৰবাহ, ৰাজহুৱা ক্ৰয় নীতি, দেশৰ ভিতৰত আৰু বিদেশত প্ৰদৰ্শনীত অংশগ্ৰহণ আদি ক্ষেত্ৰত সমৰ্থন আগবঢ়ায় ।
- ক্ৰেডিট গেৰাণ্টি
- প্ৰযুক্তি উন্নীতকৰণৰ বাবে ক্ৰেডিট লিংকড মূলধন ৰাজসাহায্য
- ISO 9000/ISO 14001 প্ৰমাণ-পত্ৰ
- লঘু আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ ক্লাষ্টাৰ বিকাশ কাৰ্যসূচী
- ক্ষুদ্ৰ ঋণ কাৰ্যসূচী
- এম এছ এম ই বজাৰ বিকাশ সহায় (Market Development Assistance, MDA)
- ৰাষ্ট্ৰীয় বঁটা (ব্যক্তিগত এম এছ ই)
- ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদন প্ৰতিযোগিতামূলক কাৰ্যসূচী (এন এম চি পি)
মন্ত্ৰণালয়ে আৰম্ভ কৰা আৰু ৰূপায়ণ কৰা আঁচনি/কাৰ্যসূচীবোৰৰ ভিতৰত আছে :
- প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ নিয়োগ সৃষ্টি কাৰ্যসূচী (পি এম ই জি পি)
- লঘু আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ বাবে ক্ৰেডিট গেৰাণ্টি আঁচনি (চি জি টি এম এছ ই)
- লঘু আৰু ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগ-ক্লাষ্টাৰ বিকাশ কাৰ্যসূচী (এম এছ ই-চি ডি পি)
- উদ্যোগী দক্ষতা বিকাশ কাৰ্যসূচী (ই এছ ডি পি)
- ক্ৰয় আৰু বিপণন সমৰ্থন আঁচনি (পি এম এছ) আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় অনুসূচিত জাতি/জনজাতি কেন্দ্ৰ (এন এছ এছ এইচ)
লগতে পঢ়ক :দেশত অৰ্থনৈতিক বৈষম্যৰ শিপা উভালি সমতাৰ পথ নিৰ্মাণ কৰা প্ৰয়োজন - Economic Inequality in India
