বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী এছ জয়শংকৰে শুকুৰবাৰে দিনজোৰা কলম্বো ভ্ৰমণৰ সময়ত শ্ৰীলংকাৰ নতুন ৰাষ্ট্ৰপতি অনুৰা কুমাৰা দিচানায়েকেৰ সৈতে এক সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ বৈঠকত মিলিত হয়, যাৰ ফলত তেওঁ যোৱা মাহত দিচানায়েকেই কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ৰাষ্ট্ৰপতিক লগ পোৱা যিকোনো দেশৰ প্ৰথম বৈদেশিক মন্ত্ৰী হিচাপে পৰিগণিত হয়।
বৈঠকৰ পিছত, দিচানায়েকেই তেওঁৰ এক্স হেণ্ডেলত উল্লেখ কৰে যে আজি শ্ৰীলংকাত চৰকাৰী ভ্ৰমণৰত ভাৰতীয় বৈদেশিক মন্ত্ৰীক সাক্ষাৎ কৰি তেওঁ আনন্দিত হৈছে। আলোচনাবোৰে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে। ড০ জয়শংকৰে শ্ৰীলংকাৰ অৰ্থনৈতিক পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে ভাৰতৰ সমৰ্থন পুনৰ নিশ্চিত কৰে।
এই সময়ছোৱাত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা আৰু পাৰস্পৰিকভাৱে লাভজনক বিষয়সমূহো আলোচনা কৰা হৈছিল। বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ে জাৰি কৰা এক বিবৃতি অনুসৰি, দিচানায়েকৰ সৈতে হোৱা বৈঠকত জয়শংকৰে শক্তি উৎপাদন আৰু বিতৰণ, ইন্ধন আৰু এলএনজি যোগান, ধৰ্মীয় স্থানসমূহৰ সৌৰ বৈদ্যুতিকৰণ, সংযোগ, ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি, স্বাস্থ্য আৰু দুগ্ধ উন্নয়নৰ ক্ষেত্ৰত চলি থকা পদক্ষেপৰ বিষয়ে আলোচনা কৰে।
বিবৃতি অনুসৰি তেওঁলোকে যে তেওঁলোকে অৰ্থনৈতিক স্থিৰতাত অৰিহণা যোগাব আৰু ৰাজহৰ নতুন উৎস প্ৰদান কৰাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে কয় যে সমৃদ্ধ শ্ৰীলংকাৰ প্ৰতি তেওঁৰ দৃষ্টিভংগী বাস্তৱায়িত কৰাৰ বাবে আৰু জনসাধাৰণৰ আশা-আকাংক্ষা পূৰণ কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ অৰ্থনৈতিক সমৰ্থন অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। তেওঁ ভাৰতলৈ নৱীকৰণযোগ্য শক্তি ৰপ্তানি কৰাৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উল্লেখ কৰে, যি শ্ৰীলংকাক উৎপাদন ব্যয় হ্ৰাস কৰাত আৰু অতিৰিক্ত সম্পদ সৃষ্টি কৰাত সহায় কৰিব পাৰে। ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ভাৰতীয় পৰ্যটকসকলৰ অৱদানৰ কথাও উল্লেখ কৰে আৰু স্বীকাৰ কৰে যে এই দিশত অধিক বিকাশৰ সম্ভাৱনা আছে।
বিদেশ পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ে জনোৱা মতে বৈঠকত জয়শংকৰে চুবুৰীয়া প্ৰথম নীতি আৰু সাগৰ (অঞ্চলটোৰ সকলোৰে বাবে নিৰাপত্তা আৰু বিকাশ) দৃষ্টিভংগীৰ ওপৰত আধাৰিত দ্বিপাক্ষিক সহযোগিতা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ দৃঢ় প্ৰতিশ্ৰুতিৰ কথা উল্লেখ কৰে ।
এই সন্দৰ্ভত তেওঁ আশ্বাস দিয়ে যে শ্ৰীলংকাৰ অগ্ৰাধিকাৰমূলক প্ৰকল্পবোৰৰ জৰিয়তে শ্ৰীলংকালৈ ভাৰতৰ চলিত উন্নয়নমূলক সাহায্য অব্যাহত থাকিব। জয়শংকৰে শ্ৰীলংকাৰ নতুন প্ৰধানমন্ত্ৰী হৰিণী আমাৰেশ্বৰাৰ সৈতেও এক বৈঠক কৰে য'ত তেওঁ উল্লেখ কৰে যে ভাৰত চৰকাৰে শ্ৰীলংকাৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু ক্ষমতা নিৰ্মাণৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ প্ৰতি সঁহাৰি দিবলৈ সাজু।
এই আলোচনাত ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনিৰ লাভালাভৰ ওপৰতো গুৰুত্ব দিয়া হৈছিল। নতুন দিল্লীয়ে কলম্বোৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক সমান পৰ্যায়ত ৰাখিবলৈ সক্ষম হৈছে, এই কথা শ্ৰীলংকাৰ সংবাদ মাধ্যমত প্ৰকাশিত বাতৰিৰ পৰা স্পষ্ট যে দিচানায়েকেই কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ভাৰতলৈ তেওঁৰ প্ৰথম আনুষ্ঠানিক ভ্ৰমণ কৰিব পাৰে। জয়শংকৰে প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীৰ হৈ পাৰস্পৰিক সুবিধাজনক সময়ত ভাৰত ভ্ৰমণৰ বাবে দিচানায়েকেক আমন্ত্ৰণ জনায়।
ডেইলী মিৰ'ৰে সূত্ৰৰ উদ্ধৃতি দি কয় যে ১৪ নৱেম্বৰত অনুষ্ঠিত হ'বলগীয়া ভাৰত মহাসাগৰীয় দ্বীপৰাষ্ট্ৰখনৰ সংসদীয় নিৰ্বাচনৰ পিছত দিচানায়েকেই তেওঁৰ পূৰ্বসূৰীসকলৰ পদাংক অনুসৰণ কৰি নতুন দিল্লীক তেওঁৰ প্ৰথম দ্বিপাক্ষিক ভ্ৰমণৰ গন্তব্য স্থান হিচাপে বাছনি কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে।
জয়শংকৰৰ শ্ৰীলংকা ভ্ৰমণে শ্ৰীলংকাত ক্ষমতা দখল কৰা এটা সম্পূৰ্ণ নতুন সত্তাৰ সৈতে কেনেদৰে মোকাবিলা কৰিব লাগে সেই সম্পৰ্কে সন্দেহ বহু পৰিমাণে দূৰ কৰিছে। দিচানায়েকে হৈছে জনতা বিমুক্তি পেৰামুনা (জেভিপি)ৰ নেতা, এক বাওঁপন্থী ৰাজনৈতিক দল যি এনপিপি মিত্ৰজোঁটৰ এক মূল ঘটক। এনপিপি মিত্ৰজোঁটক প্ৰতিনিধিত্ব কৰি দিচানায়েকেই ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত জয়লাভ কৰিছিল। তেওঁ শ্ৰীলংকাৰ প্ৰথম ৰাষ্ট্ৰপতি যিয়ে দেশৰ ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত আধিপত্য বিস্তাৰ কৰা দুটা প্ৰধান ৰাজনৈতিক দলৰ বাহিৰৰ এক তৃতীয় দলৰ পৰা নিৰ্বাচিত হৈছে।
ভাৰত-শ্ৰীলংকাৰ সম্পৰ্ক পৰম্পৰাগতভাৱে সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণতা আৰু সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয় আৰু ভাষিক সম্পৰ্কৰ উত্তৰাধিকাৰী হিচাপে চিহ্নিত হৈ আহিছে। বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ বৃদ্ধি পাইছে আৰু উন্নয়ন, শিক্ষা, সংস্কৃতি আৰু প্ৰতিৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা বৃদ্ধি পাইছে। শ্ৰীলংকা হৈছে ভাৰতৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ উন্নয়ন অংশীদাৰ আৰু এই অংশীদাৰীত্ব বহু বছৰ ধৰি দুয়োখন দেশৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ স্তম্ভ হৈ আহিছে। কেৱল অনুদানৰ পৰিমাণেই হৈছে প্ৰায় 570 নিযুত ডলাৰ, আনহাতে ভাৰত চৰকাৰৰ মুঠ প্ৰতিশ্ৰুতি হৈছে 3.5 বিলিয়ন ডলাৰৰ অধিক।
যেতিয়া শ্ৰীলংকাই ২০২২ চনত এক অভূতপূৰ্ব অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সন্মুখীন হৈছিল, ভাৰতে প্ৰায় ৪ বিলিয়ন ডলাৰ সাহায্য আগবঢ়াইছিল ৷ ভাৰতে শ্ৰীলংকাক ইয়াৰ ঋণ পুনৰ্গঠনত সহায় কৰিবলৈ আন্তৰ্জাতিক মুদ্ৰা নিধি (আইএমএফ) আৰু ঋণদাতাসকলৰ সৈতে সহযোগিতা কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল৷
ভাৰতৰ দক্ষিণ উপকূলৰ ওচৰত অৱস্থিত শ্ৰীলংকাই ভাৰতৰ বাবে বৃহৎ ভূ-কৌশলগত গুৰুত্ব বহন কৰে। ভাৰতে শ্ৰীলংকাৰ ওপৰত চীনৰ বৰ্ধিত অৰ্থনৈতিক আৰু কৌশলগত প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰি আহিছে, যাৰ ভিতৰত আছে আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পত বিনিয়োগ আৰু হাম্বানটোটা বন্দৰৰ বিকাশ। ভাৰতে চীনক সেই অঞ্চলৰ পৰা আঁতৰাই ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে যাক নতুন দিল্লীয়ে ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ ক্ষেত্ৰ হিচাপে চায়।
যোৱা বছৰ ভাৰত মহাসাগৰত অৱস্থিত দ্বীপৰাষ্ট্ৰৰ ৰাষ্ট্ৰপতি হিচাপে চীন পন্থী বুলি গণ্য কৰা মহম্মদ মুইজুৰ নিৰ্বাচনৰ পিছত ভাৰত-মালদ্বীপ সম্পৰ্কৰ অৱনতিৰ বিপৰীতে ভাৰতৰ দ্বাৰা শ্ৰীলংকাত শাসন পৰিৱৰ্তন হোৱা স্বত্বেও দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক যথেষ্ট পৰিমাণে অটুট থকাটোৱে বিপৰীত স্থিতি দৰ্শায়। উল্লেখ্য যে মুইজুৱে 'ইণ্ডিয়া আউট' প্ৰচাৰৰ অধীনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত জয়ী হৈছিল।
দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত, তেওঁ মালদ্বীপত নিয়োজিত কিছুমান ভাৰতীয় সুৰক্ষা কৰ্মীক প্ৰত্যাহাৰ কৰে, যিসকল মুখ্যতঃ জৰুৰীকালীন চিকিৎসা স্থানান্তৰৰ বাবে ভাৰতে যোগান ধৰা কিছুমান বিমান পৰিচালনা কৰিবলৈ নিয়োজিত আছিল।
তাৰ পিছত মুইজুৱে তেওঁৰ তিনিজন তাৎক্ষণিক গণতান্ত্ৰিকভাৱে নিৰ্বাচিত পূৰ্বসূৰী - ইব্ৰাহিম চোলিহ, আব্দুল্লাহ য়ামিন আৰু মহম্মদ নাছিদৰ দ্বাৰা গ্ৰহণ কৰা পৰম্পৰা ভংগ কৰে - যিয়ে কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত ভাৰতক তেওঁলোকৰ প্ৰথম ৰাজকীয় ভ্ৰমণৰ গন্তব্য স্থান কৰি তুলিছিল। দৰাচলতে, যোৱা বছৰ নৱেম্বৰত কাৰ্যভাৰ গ্ৰহণ কৰাৰ পিছত, মুইজুৱে তুৰ্কীক তেওঁৰ প্ৰথম ৰাজকীয় ভ্ৰমণৰ গন্তব্য স্থান কৰি তুলিছিল।
যোৱা বছৰৰ ডিচেম্বৰত, মালদ্বীপে ৰাষ্ট্ৰীয় নিৰাপত্তাৰ উদ্বেগ আৰু সংবেদনশীল তথ্যৰ নিৰাপত্তাৰ কথা উল্লেখ কৰি ভাৰতৰ সৈতে হাইড্ৰ'গ্ৰাফী চুক্তি নৱীকৰণ নকৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল।
এই বছৰৰ জানুৱাৰীৰ আৰম্ভণিতে দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কৰ অধিক অৱনতি ঘটিছিল যেতিয়া মুইজু মন্ত্ৰীসভাৰ তিনিজন কনিষ্ঠ মন্ত্ৰীয়ে ভাৰত আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ লক্ষদ্বীপ দ্বীপপুঞ্জ ভ্ৰমণ আৰু ইয়াক আকৰ্ষণীয় পৰ্যটন স্থল হিচাপে প্ৰচাৰৰ বিৰুদ্ধে অপমানজনক মন্তব্য কৰিছিল । মুইজুৱে তাৰ পিছত ভাৰত ভ্ৰমণ কৰাৰ আগতে চীনলৈ ৰাজকীয় ভ্ৰমণলৈ গৈছিল। ইফালে, মালদ্বীপে নতুন দিল্লীৰ আপত্তি স্বত্বেও চীনৰ এটা গৱেষণা জাহাজক ইয়াৰ জলসীমাত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ অনুমতি দিছিল।
এই সকলোবোৰৰ স্বত্বেও, ভাৰতে মালদ্বীপৰ সৈতে নিৰপেক্ষ ব্যৱহাৰ অব্যাহত ৰাখিছে আৰু যেতিয়া এই বছৰৰ ফেব্ৰুৱাৰীত দেশখনে অত্যাৱশ্যকীয় সামগ্ৰীৰ অভাৱৰ সন্মুখীন হৈছিল সেই সময়ত ভাৰতে তেনে সামগ্ৰীৰ যোগান অব্যাহত ৰখাটো নিশ্চিত কৰিছিল ৷
অৱশ্যে, চলিত বৰ্ষৰ মাৰ্চ মাহত, ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে তেওঁৰ বৈদেশিক নীতিৰ পদক্ষেপৰ আকস্মিক বিপৰীত দিশত, মুইজুৱে কয় যে ভাৰত তেওঁৰ দেশৰ নিকটতম সহযোগী হৈ থাকিব আৰু আশা প্ৰকাশ কৰে যে নতুন দিল্লীয়ে ভাৰত মহাসাগৰ দ্বীপ ৰাষ্ট্ৰখনক ঋণ পৰিশোধত সকাহ প্ৰদান কৰিব। এই বছৰৰ মে মাহত, তদানীন্তন মালদ্বীপৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰী মুছা জামিৰে ভাৰত ভ্ৰমণ কৰিছিল। আৰু তাৰ পিছত জুন মাহত মুইজু তৃতীয় কাৰ্যকালৰ বাবে প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ শপত গ্ৰহণ অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ ভাৰতলৈ আহিছিল।
ইফালে, ভাৰতে মুইজুৰ দ্বাৰা বিচৰা ঋণ ৰেহাই মঞ্জুৰ কৰাৰ লগতে জুলাইত উপস্থাপন কৰা কেন্দ্ৰীয় বাজেটত ধাৰ্য কৰা মালদ্বীপৰ বাবে উন্নয়নমূলক সাহায্য হ্ৰাস কৰা নাই। এই ভ্ৰমণকালত জয়শংকৰে ভাৰতৰ দ্বাৰা পুঁজি যোগান ধৰা কেইবাটাও প্ৰকল্প আৰম্ভ কৰে।
ইফালে, ভাৰতৰ বিৰুদ্ধে অপমানজনক মন্তব্য কৰাৰ বাবে নিলম্বিত তিনিজন কনিষ্ঠ মন্ত্ৰীৰ দুজনে পদত্যাগ কৰিছে। মুইজুৱে তেওঁৰ প্ৰথম দ্বিপাক্ষিক ভাৰত ভ্ৰমণলৈ সাজু হোৱাৰ লগে লগে এই সকলোবোৰ এতিয়া সমাপ্ত হৈছে। বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰালয়ে শুক্ৰবাৰে ঘোষণা কৰিছিল যে মালদ্বীপৰ ৰাষ্ট্ৰপতিয়ে ৬ ৰ পৰা ১০ অক্টোবৰলৈ দ্বিপাক্ষিক ভ্ৰমণত ভাৰতলৈ আহিব।
মালদ্বীপ হৈছে ভাৰত মহাসাগৰ অঞ্চলত (আইঅআৰ) ভাৰতৰ আগশাৰীৰ সামুদ্ৰিক চুবুৰীয়া আৰু ই সাগৰ আৰু ভাৰতৰ 'চুবুৰীয়া প্ৰথম' নীতিৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ দৃষ্টিভংগীত এক বিশেষ স্থান দখল কৰিছে, মন্ত্ৰালয়ে এক বিবৃতিত কয়। শেহতীয়াকৈ বৈদেশিক পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰীৰ মালদ্বীপ ভ্ৰমণ আৰু তাৰ পিছত ৰাষ্ট্ৰপতি ড০ মুইজুৰ ভাৰত ভ্ৰমণ মালদ্বীপৰ সৈতে নিজৰ সম্পৰ্কক ভাৰতে গুৰুত্ব দিয়াৰ প্ৰমাণ। ই দুয়োখন দেশৰ মাজত সহযোগিতা আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত শক্তিশালী সম্পৰ্কক অধিক গতি প্ৰদান কৰিব বুলি আশা কৰা হৈছে।
ইফালে, আগষ্ট মাহত নতুন দিল্লীৰ ঘনিষ্ঠ সহযোগী বাংলাদেশৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্বেখ হাছিনাক তেওঁৰ স্বৈৰাচাৰী শাসন শৈলীৰ বিৰুদ্ধে হোৱা গণ বিদ্ৰোহৰ ফলত উৎখাত কৰাৰ সময়ত ভাৰতে এক নতুন কূটনৈতিক প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হৈছিল। ভাৰত সম্পূৰ্ণৰূপে বেকফুটত আহি পৰিছিল। আনকি হাছিনাই ভাৰতত আশ্ৰয় লোৱাৰ পাছতো, এক অন্তৱৰ্তীকালীন চৰকাৰে নবেল বঁটা বিজয়ী মহম্মদ ইউনুছক মুখ্য উপদেষ্টা হিচাপে লৈ ক্ষমতা দখল কৰে।
সংখ্যালঘু হিন্দু সম্প্ৰদায়ৰ বিৰুদ্ধে হোৱা হিংসা আৰু অপৰাধীসকলৰ বিৰুদ্ধে চৰকাৰৰ স্পষ্ট নিষ্ক্ৰিয়তাই দুয়োখন দেশৰ মাজৰ সম্পৰ্ক কঠোৰ কৰি তুলিছিল। ভাৰতৰ দ্বাৰা পুঁজি যোগান ধৰা মুখ্য সংযোগ প্ৰকল্পসমূহৰ কামো প্ৰভাৱিত হৈছে। হাছিনাক পদৰ পৰা আঁতৰাই দিয়াৰ পিছত দুয়োফালৰ পৰা কোনো দ্বিপাক্ষিক ভ্ৰমণ হোৱা নাই।
বাংলাদেশ চৰকাৰেও বহু প্ৰতীক্ষিত ইলিছ মাছৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত সম্পূৰ্ণ নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছে। অৱশ্যে, সম্পৰ্ক সামান্য কোমল হোৱা হিচাপে দেখা যাব পাৰে কাৰণ দুৰ্গা পূজা উদযাপনৰ আগতে "শীৰ্ষ বিষয়াসকলৰ" নিৰ্দেশত 3,000 টন ইলিছ মাছৰ ৰপ্তানিৰ অনুমতি দিয়া হৈছে বুলি জানিব পৰা গৈছে।
আন এক ইতিবাচক ঘটনাক্ৰমত, যাক উপ-আঞ্চলিক সহযোগিতাৰ উদাহৰণ হিচাপেও দেখা গৈছে, ভাৰত, বাংলাদেশ আৰু নেপালে বৃহস্পতিবাৰে দীৰ্ঘদিন ধৰি প্ৰতীক্ষিত শক্তি বাণিজ্য চুক্তিত স্বাক্ষৰ কৰে। এই চুক্তিৰ অধীনত নেপালে ভাৰতীয় ট্ৰান্সমিচন লাইনৰ জৰিয়তে বাংলাদেশলৈ বিদ্যুৎ ৰপ্তানি কৰিব।
হয়, ভাৰতৰ নিকটৱৰ্তী চুবুৰীয়া দেশবোৰত ৰাজনৈতিক গতিশীলতাৰ কিছু পৰিৱৰ্তন হৈছে যি নতুন দিল্লীৰ স্বাৰ্থৰ বিৰূপ হ'ব পাৰে। অৱশ্যে, দক্ষ কূটনৈতিক গতিবিধিৰ সৈতে দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্কত ভাৰসাম্য বজাই ৰাখিব পাৰি, শুক্ৰবাৰে জয়শংকৰৰ শ্ৰীলংকা ভ্ৰমণৰ পৰা সেয়াই প্ৰমাণিত হয়।
লগতে পঢ়ক: কেৱল চীনৰে নহয়, ভাৰতৰো চুবুৰীয়াৰ সৈতে সম্পৰ্ক মধুৰ নহয় - India relation with neighbours
