ৰূপকোঁৱৰ জ্যোতি প্ৰসাদ আগৰৱালাৰ গীতত কোৱাই হৈছে যে- ‘‘সেউজী, সেউজী, সেউজী অ’, সেউজী ধৰণী ধুনীয়া ৷’’ অৰ্থাৎ আমাৰ এই পৃথিৱীখন সেউজীয়া হৈ থাকিলেহে ই সদায় সুন্দৰ আৰু মনোমোহা হৈ থাকিব ৷ প্ৰকৃতি জীয়াই আছে বাবেই আমি জীয়াই আছো ৷ প্ৰকৃতি আৰু মনুষ্য জীয়াই থাকিবলৈ ইটোৱে আনটোৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল ৷ কিন্তু এই কথা যেন মানুহে দিনক দিনে পাহৰি যাবলৈ ধৰিছে ৷ গছ কটা, প্ৰদূষণ আদিয়ে এই পৃথিৱীখনক মনুষ্যই আৰু এখোঁজ বিপদৰ পিনে ঠেলি লৈ গৈ আছে ৷
সেয়ে এই পৰিৱেশক সুৰক্ষা দিয়ৰ প্ৰতি জনসাধাৰণৰ মাজত সজাগতা সৃষ্টিৰ উদ্দেশ্যেৰে প্ৰতি বছৰে ৫ জুনৰ দিনটো বিশ্ব পৰিবেশ দিৱস পালন কৰা হয় ৷ আমাৰ শিশু আৰু ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ বাবে এক উন্নত আৰু সুৰক্ষিত পৰিৱেশ নিশ্চিত কৰাৰ দিশত পৰিৱেশ সুৰক্ষা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ ৷ মানুহৰ আৰু পৰিবেশৰ গভীৰ সম্পৰ্ক বুজি পোৱাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ ৷ তেতিয়াহে মানুহে ইয়াৰ প্ৰতি নিজৰ দায়িত্ব বুজিব ৷
বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱসৰ ইতিহাস
১৯৭২ চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সাধাৰণ পৰিষদে (UNGA) মানৱ পৰিৱেশ সম্পৰ্কীয় ষ্টকহোম সন্মিলনৰ সময়ত ৫ জুন তাৰিখটো বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস হিচাপে পালন কৰাৰ প্ৰস্তাৱ গৃহীত কৰে ৷ ইয়াৰ পিচত প্ৰতি বছৰে এই দিৱস পালন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে ৷ ১৯৭৩ চনত প্ৰথম বিশ্ব পৰিবেশ দিৱস “কেৱল এখন পৃথিৱী”(Only One Earth) শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰ আধাৰত পালন কৰা হৈছিল ৷
২০২৪ চনৰ বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱসৰ বিষয়বস্তু
প্ৰতি বছৰে বিশ্ব পৰিবেশ দিৱস এটি বিষয়বস্তুৰ সৈতে এই দিৱস পালন কৰা হয় ৷ এইবাৰৰ বিষয়বস্তু হৈছে ‘Land Reclamation, Desertification and Drought Resilience’ ৷ ২০২৩ চনত এই দিৱসটো 'Defeating Plastic Pollution' শীৰ্ষক বিষয়বস্তুৰ আধাৰত পালন কৰা হৈছিল ৷
বিশ্ব পৰিবেশ দিৱসৰ আন এটি নাম
৫ জুনত পালন কৰা বিশ্ব পৰিবেশ দিৱসক বনমহোৎসৱ বুলিও কোৱা হয় ৷
পৰিৱেশ দিৱসৰ গুৰুত্ব
প্ৰদূষণৰ সমস্যা ভাৰতকে ধৰি আন বহু দেশত দেখা গৈছে ৷ নিত্য বৃদ্ধি পোৱা প্ৰদূষণ কেৱল মানুহৰ বাবেই নহয় আমাৰ প্ৰকৃতিৰ বাবেও বিপজ্জনক ৷ সুস্থ আৰু পৰিষ্কাৰ প্ৰকৃতি মানুহৰ জীৱনৰ আধাৰ ৷ প্ৰকৃতিয়ে আমাক জীৱন যাপন কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় সকলো বস্তু যোগান ধৰে ৷ এনে পৰিস্থিতিত ইয়াৰ শোষণে আমাৰ জীৱনত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে ৷ প্ৰদূষণ আৰু অন্যান্য ভাবুকিৰ পৰা প্ৰকৃতিক ৰক্ষা কৰাৰ লক্ষ্যৰে পৰিৱেশ দিৱস উদযাপন আৰম্ভ কৰা হয় ৷
মৰুভূমি ৰোধ কৰা আৰু খৰাং পৰিস্থিতিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ উপায়
১/ জৈৱিক কৃষিৰ প্ৰসাৰ
জৈৱিক কৃষিক প্ৰসাৰিত কৰিলে সাৰুৱা মাটিৰ গঠন ৰক্ষা কৰাই নহয় ১০০% নিৰাপদ আৰু স্বাস্থ্যকৰ সামগ্ৰীও পোৱা যাব ৷
২/ বৃক্ষ ৰোপণ কৰা
উন্নয়নশীল দেশসমূহত নগৰায়নৰ প্ৰক্ৰিয়াটো অতি দ্ৰুত গতিত চলি আছে, লাখ লাখ গছ-গছনি থকা মাটি ধূলিলৈ পৰিণত কৰি উদ্যোগ নিৰ্মাণ, ঘৰ বা চহৰ বসতি স্থাপন কৰা হৈছে ৷ ইয়াৰ ফলত মাটিৰ পানী ধৰি ৰখা ক্ষমতা কমি যোৱাকে ধৰি বহু পৰিৱেশ সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে ৷ গতিকে কেৱল অক্সিজেনৰ বাবেই নহয়, মাটিৰ গুণাগুণৰ বাবেও অধিক সংখ্যক গছ ৰোপণ কৰিব লাগে ৷
৩/ সতেজ পানী সংৰক্ষণৰ ব্যৱস্থা
মিঠা পানীৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰই পানীৰ চক্ৰ বজাই ৰাখে যিয়ে ভূমিক উৰ্বৰ কৰি ৰাখে ৷ কোটি কোটি মানুহক খাদ্য আৰু পানী যোগান ধৰে, খৰাং আৰু বানপানীৰ পৰা আমাক ৰক্ষা কৰে আৰু অগণন উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ বাসস্থানৰ ব্যৱস্থা কৰে ৷ তথাপিও প্ৰদূষণ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, অতিমাছ ধৰা আৰু অতিমাত্ৰা নিষ্কাশনৰ বাবে ইহঁত ভয়ংকৰ হাৰত নোহোৱা হৈ গৈ আছে ৷ পানীৰ গুণাগুণ উন্নত কৰি, প্ৰদূষণৰ উৎস চিনাক্ত কৰি, মিঠা পানীৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্যৰ ওপৰত নজৰ ৰাখি মানুহে ইয়াক প্ৰতিৰোধ কৰিব পাৰে ৷ চহৰসমূহে বর্জ্য পানীৰ উদ্ভাৱনক প্ৰসাৰিত কৰিব লাগে যিয়ে নলা-নৰ্দমা ব্যৱস্থাপনা, ধুমুহাৰ পানীৰ সোঁত আৰু নগৰীয়া বানপানীৰ সৈতে মোকাবিলা কৰে ৷
৪/ উপকূলীয় আৰু সাগৰীয় অঞ্চল নবীকৰণ কৰা
মহাসাগৰ আৰু সাগৰে মানৱতাক অক্সিজেন, খাদ্য আৰু পানী প্ৰদান কৰাৰ লগতে জলবায়ু পৰিৱৰ্তন লাঘৱ কৰে আৰু সম্প্ৰদায়সমূহক চৰম বতৰৰ সৈতে খাপ খুৱাই লোৱাত সহায় কৰে ৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ তথ্য অনুসৰি মূলতঃ উন্নয়নশীল দেশসমূহৰ ৩ বিলিয়নতকৈ অধিক লোকে জীৱিকাৰ বাবে সাগৰীয় আৰু উপকূলীয় জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল ৷ দেশসমূহে প্ৰদূষণ, অতিৰিক্ত পুষ্টিকৰ পদাৰ্থ, কৃষিৰ পানীৰ বৈ যোৱা পানী, ঔদ্যোগিক নিৰ্গমন আৰু প্লাষ্টিক আৱৰ্জনা উপকূলীয় অঞ্চললৈ সোমাই যোৱাৰ পৰা ৰক্ষা কৰিবলৈ কঠোৰ নিয়ম আৰোপ কৰি পুনৰুদ্ধাৰ কৰিব পাৰে ৷
৫/ পুনৰুদ্ধাৰৰ বাবে বিত্তীয় সাহায্য সৃষ্টি কৰা
বেংক একাউণ্টসমূহ বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহলৈ স্থানান্তৰ কৰক যিয়ে বহনক্ষম উদ্যোগত বিনিয়োগ কৰে, পুনৰুদ্ধাৰ বা ক্ৰাউড-ফাণ্ড উদ্ভাৱনত দান কৰে যিয়ে গ্ৰহটোক ৰক্ষা কৰাত সহায় কৰিব পাৰে ৷ ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ মতে, জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ লগতে অস্থায়ী উৎপাদন আৰু ব্যৱহাৰৰ ধৰণৰ ফলত প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ চাহিদা বৃদ্ধি পাইছে, যাৰ ফলত ভূমিৰ ওপৰত অত্যন্ত হেঁচা পৰিছে আৰু ভূমিৰ অৱক্ষয় ঘটিছে ৷
ইয়াত কোৱা হৈছে যে মৰুভূমি আৰু খৰাঙে বলপূৰ্বক প্ৰব্ৰজনৰ সূচনা কৰিছে, যাৰ ফলত প্ৰতি বছৰে লাখ লাখ লোক স্থানচ্যুতিৰ আশংকাত পৰিছে ৷ গতিকে বিশ্ব পৰিৱেশ দিৱস উপলক্ষে পৰিৱেশৰ ক্ষতি আৰু বিভিন্ন কাৰণৰ প্ৰতি সজাগতা সৃষ্টি কৰি বহনক্ষম আৰু পৰিৱেশ অনুকূল কাম-কাজৰ প্ৰচাৰ কৰিব লাগে ৷
স্বচ্ছ অভিযান, বৃক্ষৰোপণ আৰু শক্তি সংৰক্ষণৰ দৰে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰি আমি পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত এক বৃহৎ অৱদান আগবঢ়াব পাৰো ৷
লগতে পঢ়ক: পৰিৱেশ ৰক্ষাৰ স্বাৰ্থত 22 বছৰীয়া ৰোহনে দেশে-বিদেশে কৰিছে পদযাত্ৰা
