প্ৰতি বছৰে ২৭ মাৰ্চ সমগ্ৰ বিশ্বতে বিশ্ব নাট্য দিৱস হিচাপে পালন কৰা হয় ৷ ভ্ৰাম্যমাণ থিয়েটাৰ বিশ্বজুৰি উপস্থিত থকা বিভিন্ন কলা-সংস্কৃতি আৰু পৰম্পৰাক জনসাধাৰণৰ মাজলৈ লৈ যোৱাৰ এক উত্তম মাধ্যম ৷ নাট্যশিল্পীৰ বাবে এই দিৱস অতি বিশেষ কাৰণ আজিৰ দিনটোত তেওঁলোককো সন্মানিত কৰা হয় ৷ বহুতে ভ্ৰাম্যমাণক কেৱল মনোৰঞ্জন বুলি ভাবে, কিন্তু ইয়াৰ সমান্তৰালভাৱে নাট্যৰ জৰিয়তেও ভ্ৰাম্যমাণে মানুহক সামাজিক সমস্যাৰ প্ৰতি সচেতন কৰি তোলে ৷ আজিৰ দিনটোতে মানুহক কোৱা হয় যে সমাজৰ বিকাশৰ বাবে নাট্যকাৰ কিয় গুৰুত্বপূৰ্ণ ৷
এই দিৱস কেতিয়াৰ পৰা উদযাপন কৰা হৈছিল ?
আন্তৰ্জাতিক নাট্য প্ৰতিষ্ঠানে ১৯৬১ চনত বিশ্ব নাট্য দিৱস স্থাপন কৰিছিল ৷ এই প্ৰতিষ্ঠানটো ইউনেস্ক’ৰ সহযোগী সংস্থা, যিয়ে বিশ্বত নাট্য প্ৰচাৰৰ বাবে কাম কৰে ৷ ১৯৬২ চনত বিখ্যাত নাট্যকাৰ জিন ককটেউৱে বিশ্ব নাট্য দিৱসৰ বাবে প্ৰথম বাৰ্তা লিখিছিল ৷ প্ৰথম নাটকসমূহ এথেন্সৰ এক্ৰ’পলিছত অৱস্থিত থিয়েটাৰ অৱ ডাইঅ’নিছাছত অনুষ্ঠিত হৈছিল ৷ ইয়াৰ পিছত গ্ৰীচত ইয়াৰ ইমানেই প্ৰভাৱ পৰিছিল যে মানুহে ইয়াত উৎসাহেৰে অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল ৷ এই নাটক পঞ্চম শতিকাৰ আৰম্ভণিৰ বুলি ধাৰণা কৰা হয় ৷ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ শতিকাত নিৰ্মিত থিয়েটাৰ অৱ ডাইঅ’নিছাছ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি থিয়েটাৰ ৷
২৭ মাৰ্চত ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় থিয়েটাৰত বহু ধৰণৰ অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা হয় ৷ যোৱা কেইবছৰমানৰ পৰা ভ্ৰাম্যমাণৰ প্ৰতি দৰ্শকৰ আগ্ৰহ বাঢ়িছে ৷ ভ্ৰাম্যমাণ কোনো এজন শিল্পীয়ে নিৰ্মাণ নকৰে, বৰঞ্চ নাট্য পৰিচালক, কলা পৰিচালক, চেট ডিজাইনাৰ, পোহৰ আৰু শব্দ কাৰিকৰী বিদ্যাবিদেও ইয়াত ডাঙৰ ভূমিকা পালন কৰে ৷ ইয়াৰ বাহিৰেও থিয়েটাৰত পৰিবেশন কৰা নাটখনৰ কাহিনী, সংলাপ, গীত, সংগীত আৰু নৃত্য লিখা মানুহখিনিৰ অবিহনে এখন সফল নাটক আয়োজন কৰিব নোৱাৰি ৷
থিয়েটাৰ সন্দৰ্ভত কিছু বিশেষ তথ্য:
- পঞ্চম শতিকাৰ আৰম্ভণিতে এথেন্সৰ এক্ৰ’পলিছৰ ছাঁত নিৰ্মিত থিয়েটাৰ অৱ ডাইঅ’নিছাছত প্ৰথম নাটক প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল ।
- ভাৰতত নিৰ্মিত প্ৰথম চিনেমা হল আছিল চেপলিন চিনেমা, যাক এলফিনষ্টোন পিকচাৰ পেলেচ বুলিও কোৱা হয় । ১৯০৭ চনত জামছেদজী ফ্ৰেমজী মদনে নিৰ্মাণ কৰিছিল চেপলিন চিনেমা ।
- বিশ্বৰ আটাইতকৈ পুৰণি থিয়েটাৰ হিচাপে বহুলভাৱে গ্ৰহণ কৰা ইটালীৰ ভিচেন্সাৰ থিয়েট্ৰ' অলিম্পিক’ (Teatro Olimpico, Olympic Theatre) ১৫৮৫ চনৰ মাৰ্চ মাহত প্ৰথমবাৰৰ বাবে প্ৰদৰ্শন কৰে ।
- মাত্ৰ আঠজন লোকক বহিব পৰা অষ্ট্ৰিয়াৰ ক্ৰেমলহফ থিয়েটাৰ হৈছে বিশ্বৰ আটাইতকৈ সৰু নিয়মীয়াকৈ চলি থকা থিয়েটাৰ ।
- ১৯৮৮ চনৰ পৰা আনুমানিক ৬ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ উপাৰ্জনৰ সৈতে চলি থকা ‘দ্য ফেণ্টম অৱ দ্য অপেৰা’ ইতিহাসৰ আটাইতকৈ দীৰ্ঘদিনীয়া ব্ৰডৱে শ্ব’, ৩৫খন দেশৰ ১৪ কোটিতকৈ অধিক লোকৰ আগত ১৫টা ভাষাত, আৰু বিশ্বৰ ১৬৬খন চহৰত প্ৰদৰ্শিত হৈছে ৷
- বিশ্বৰ থিয়েটাৰ-উন্মাদ চহৰসমূহৰ ভিতৰত নিউয়ৰ্ক চহৰখনে প্ৰথম স্থানত আছে, ইয়াত ৪২০টা থিয়েটাৰ আছে, ৩৫৩টা থিয়েটাৰ থকা পেৰিছ, ২৩০টা থিয়েটাৰ থকা টকিঅ’ আৰু ২১৪টা থিয়েটাৰ থকা লণ্ডনত শীৰ্ষস্থান দখল কৰিছে ৷
তাৎপৰ্য
বিশ্ব নাট্য দিৱস ভ্ৰাম্যমাণক এক কলা হিচাপে বিশ্বব্যাপী প্ৰচাৰৰ বাবে উৎসৰ্গিত কৰা হৈছে । কলাৰ গুৰুত্বৰ প্ৰতি জনসচেতনতা বৃদ্ধি আৰু নৃত্য আৰু নাট্য সমাজে নিজৰ প্ৰযোজনাৰ ব্যাপক প্ৰচাৰৰ ক্ষমতা সহজ কৰি তোলা এই দিৱস উদযাপনৰ প্ৰধান কাৰণ ।
‘নিজৰ বাবে’ ভ্ৰাম্যমাণ উপভোগ কৰাটো বিশ্ব নাট্য দিৱসৰ আন এক লক্ষ্য । এই দিৱসত ভ্ৰাম্যমাণ আৰু শান্তিপূৰ্ণ সংস্কৃতিৰ বিষয়বস্তুৰ ওপৰত চিন্তা-চৰ্চাৰ সুযোগ পোৱা যায়। ই এক সোঁৱৰণী হিচাপে কাম কৰে যে নাট্যই আন্তঃসাংস্কৃতিক সম্প্ৰীতি আৰু বুজাবুজিক যথেষ্ট আগুৱাই নিয়াৰ সম্ভাৱনা আছে ।
বিষয়বস্তু
আই টি আইয়ে(International Theatre Institute) এইবাৰৰ বিশ্ব নাট্য দিৱসৰ বিষয়বস্তু 'Theatre and a Culture of Peace' হিচাপে স্থাপন কৰিছে কাৰণ ই মানুহৰ অস্তিত্বৰ বাবে অপৰিহাৰ্য কাৰণ ই জীৱনৰ সৌন্দৰ্যৰ শলাগ ল’বলৈ আৰু ইয়াৰ মহত্ব বুজিবলৈ বহুতো উপায় প্ৰদান কৰে ।
লগতে পঢ়ক: কিয় উদযাপন কৰা হয় বিশ্ব নাট্য দিৱস ? ইয়াৰ ইতিহাস আৰু তাৎপৰ্য কি ?
