থুথুকুড়ি (তামিলনাডু) : 2006 চনত তিৰুচেন্দুৰ মন্দিৰলৈ দুটা নতুন পোৱালি হাতী অনা হৈছিল । কুমাৰন আৰু দেইভানাই নামৰ হাতী দুটাৰ বয়স আছিল ক্ৰমান্বয়ে ৩ আৰু ৬ বছৰ । "কনিষ্ঠ হাতী কুমাৰন অতি সক্ৰিয় আছিল । ইফালে সিফালে ঘূৰি ফুৰিছিল আৰু ভৰিত বান্ধি থোৱা চেইন টানি আছিল । দেইভানাই বান্ধি থোৱা ঠাইৰ পৰা লৰচৰ কৰা নাছিল । কিন্তু তাইৰ চাৱনিৰ এটা অদ্ভুত চৰিত্ৰ আছিল ।" সেই বছৰ তিৰুচেন্দুৰত থকা ই টিভি ভাৰতৰ শংকৰ নাৰায়ণনে কয় ।
প্ৰায় 20 বছৰৰ পিছত আমি একেটা হাতীৰ প্ৰতি এক বেলেগ দৃষ্টিভংগী লৈছোঁ । তিৰুচেন্দুৰৰ মুৰুগান মন্দিৰৰ ৰাজগোপুৰমৰ ওচৰৰ হাতীৰ গড়ালত সোমবাৰে (১৮ নৱেম্বৰ, ২০২৪) আবেলি বন্দী কৰি ৰখা দৃশ্যটো অতি হৃদয় বিদাৰক আছিল । মুৰুগান মন্দিৰৰ হাতী দেইভানাইক গড়ালত বান্ধি বন্দী কৰি থোৱা হৈছে ।
দুজন লোকে শুঁৰডাল জোকাৰি থকা হাতীটোক লৰচৰ কৰি তাৰ ভৰিৰ তলৰ পৰা মৃতদেহকেইটা উদ্ধাৰ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰি আছে । এজন মাউতে হাতীটোক কিবা আদেশ দি আছে আৰু আঁঠু কাঢ়িবলৈ বাধ্য কৰাইছে । নিজৰ ভাষাত হাতীটোৰ সৈতে কথা কোৱা মাউতজনে কান্দি কান্দি হাতীটোক শান্ত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিছে । অৱশেষত মৃতদেহকেইটা উদ্ধাৰ কৰা হয় ।
হাতীৰ আক্ৰমণত মৃত্যু হোৱা লোককেইজনৰ ভিতৰত এজন আছিল তাৰ মাউত উদয় কুমাৰ (৪৬) আৰু আনজন আছিল তেওঁৰ আত্মীয় শিশুবালন । তেওঁ উদয় কুমাৰক চাবলৈ আহিছিল । তেলেংগানা চৰকাৰৰ হিন্দু ধৰ্মীয় আৰু বন্দোৱস্তি বিভাগৰ মতে, তিৰুচেন্দুৰ মুৰুগান মন্দিৰত দেইভানাই নামৰ এটা 25 বছৰীয়া হাতীৰ যত্ন লোৱা হৈছে । ইয়াৰ মাউতসকল হৈছে উদয় কুমাৰ (৪৭), চেন্থিল কুমাৰ (৪৬) আৰু ৰাধাকৃষ্ণণ (৫৭) । উদয় কুমাৰ আৰু চেন্থিল কুমাৰ দুয়ো ভাতৃ আৰু ৰাধাকৃষ্ণন তেওঁলোকৰ মোমায়েক ।
ঘটনা সন্দৰ্ভত মাউতসকলৰ আত্মীয়ক সোধাত তেওঁলোকে কয় যে মৃত শিশুবালন এগৰাকী অৱসৰপ্ৰাপ্ত সেনা জোৱান আৰু মাউতসকলৰ আত্মীয় আছিল । তেওঁৰ পিতৃও এজন মাউত আছিল । কিন্তু শিশুবালনে মাউত হ'ব বিচাৰিছিল যদিও সেনাৰ পৰা অৱসৰ লোৱাৰ সময়ত মাউত হোৱাৰ বয়স তেওঁৰ নাছিল বুলি আত্মীয়সকলে কয় ।
আনহাতে, ঘটনাটোৰ প্ৰত্যক্ষদৰ্শীৰ মতে, হাতীটোৱে প্ৰথমে হাতীৰ বেষ্টনীৰ ভিতৰত থকা শিশুবালনক আক্ৰমণ কৰিছিল । ফলস্বৰূপে তেওঁক বচাবলৈ চেষ্টা কৰি থকা উদয় কুমাৰকো ইয়াৰ পিচত আক্ৰমণ কৰে । ইটিভি ভাৰতৰ আগত তিৰুচেন্দুৰৰ বন বিষয়া কবিনে কয় যে শিশুবালনে হাতীটো স্পৰ্শ কৰি থকা অৱস্থাত এখন ছেলফি লৈছিল ।
কিন্তু কোনো নতুন ব্যক্তিয়ে স্পৰ্শ কৰাটো নিবিচৰা হাতীটোৱে শিশুবালনক আক্ৰমণ কৰে । ইফালে উদয় কুমাৰক আক্ৰমণ কৰাৰ পিছতহে এইটো উপলব্ধি হয় যে তেওঁ হৈছে হাতীটোৰ মাউত । তেওঁ কয় যে ওচৰৰ মানুহে হাতীটোক শুঁৰডালেৰে স্পৰ্শ কৰি তেওঁক জগাবলৈ চেষ্টা কৰা প্ৰত্যক্ষ কৰিছিল । কবিনে লগতে উল্লেখ কৰে যে যিহেতু উদয় কুমাৰ যিহেতু অচেতন হৈ আছিল, সেয়ে হাতীটোৱে শিশুপালনক পুনৰ ভৰিৰে লথিয়াই আক্ৰমণ কৰিছিল ।
অৱশ্যে পিছত দুয়োকে উদ্ধাৰ কৰি চিকিৎসালয়লৈ লৈ যোৱা হয় যদিও কিন্তু তেওঁলোকৰ মৃত্যু হোৱা বুলি ঘোষণা কৰা হয় । আনহাতে, মন্দিৰৰ চৌহদতে যিহেতু তেওঁলোকৰ মৃত্যু হৈছিল, সেয়ে মন্দিৰটো বন্ধ কৰি দিয়া হয় আৰু 45 মিনিট শুদ্ধিকৰণৰ পিছত পুনৰ খোলা হয় আৰু ভক্তসকলক দৰ্শন কৰিবলৈ অনুমতি দিয়া হয় । জিলা বন বিষয়া ৰেৱতী ৰমণনে কয় যে তিৰুচেন্দুৰৰ হাতী দেইভানাই এটা অতি শান্তিপূৰ্ণ জন্তু । হাতীটো অতি আৱেগিক । যদি হাতীটোৰ জ্ঞাত কোনো ব্যক্তিৰ ক্ষতি হয়, তেন্তে ই খোৱা-লোৱা বাদ দিয়ে । তেওঁ কয় যে মাউতজনৰ মৃত্যুৰ পিচত দেইভানাই নামৰ হাতীটোৱে কেইবা ঘণ্টা ধৰি একো খোৱা নাছিল ।
"তামিলনাডুতো মন্দিৰত হাতীৰ অংশগ্ৰহণ এক পৰম্পৰা হৈ আহিছে । ভগৱানৰ শোভাযাত্ৰাৰ পৰা আৰম্ভ কৰি মন্দিৰৰ বিভিন্ন গুৰুত্বপূৰ্ণ অনুষ্ঠানত হাতীয়ে অংশ লয় ।" তিৰুচেন্দুৰৰ কল্যাণা সুন্দৰমে কয় ।
উল্লেখ্য যে তিৰুচেন্দুৰ মুৰুগান মন্দিৰত পুৰুষোত্তমন আৰু শান্তিৰ দৰে বিখ্যাত হাতী ডাঙৰ-দীঘল হৈছিল । দীঘল দাঁত আৰু ৰাজকীয় উচ্চতাৰ হাতী পুৰুষোত্তমনক চলচ্চিত্ৰতো দেখা গৈছে ।
২০০৫ চনত অসুস্থতাৰ বাবে শান্তিৰ মৃত্যুৰ পিচত তিৰুচেন্দুৰ মন্দিৰটোত প্ৰায় এবছৰ ধৰি স্থায়ী হাতী নাছিল । সেই সময়ত মন্দিৰৰ নিযুক্ত প্ৰশাসক দেৱদাস সুন্দৰমে নিজৰ খৰচত দুটা হাতী কিনি মুৰুগান মন্দিৰলৈ দান কৰে ।
ই টিভি ভাৰতৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰি তেওঁ কয়, "যেতিয়া মই তাক্কৰ (প্ৰশাসক) হিচাপে দায়িত্ব গ্ৰহণ কৰিছিলোঁ, মন্দিৰত কোনো হাতী নাছিল । উৎসৱৰ সময়ত মানুহে এটা পুতলা হাতীৰে উপাসনা কৰিছিল । মই মোৰ নিজৰ খৰচত দুটা হাতী কিনিছিলোঁ । কাৰণ মোক লগ পোৱাসকলে কৈছিল যে মন্দিৰটোত কোনো হাতী নাই ।"
"মই প্ৰায়ে মন্দিৰলৈ যাওঁ । সেই সময়ত হাতী দুটাক লগ কৰিবলৈ নাপাহৰো, সিহঁতৰ বাবে ফল কিনি দিওঁ।" দেৱদাস সুন্দৰমে কয় ।
কুমাৰন আৰু দেইভানাই দুয়োকে তিৰুচেন্দুৰলৈ অনা হৈছিল । কিন্তু অসুস্থ হৈ 2015 চনত কুমাৰনে মৃত্যুবৰণ কৰে । শেহতীয়াকৈ দুজন লোকৰ প্ৰাণ লোৱা দেইভানাই কৰা আক্ৰমণ সন্দৰ্ভত ইটিভি ভাৰতৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰি ওচাই পৰিৱেশতন্ত্ৰৰ মুৰব্বী কালিদাসে কয় যে সাধাৰণতে কেৱল মতা হাতীহে ধৰ্মীয় হয়, মাইকী হাতী নহয় ।
তামিলনাডুত মন্দিৰৰ উৎসৱত হাতীৰ অংশগ্ৰহণ স্মৰণাতীত কালৰে পৰা পৰম্পৰাগতভাৱে সম্পৰ্কিত । অৱশ্যে মতা হাতীক মন্দিৰত ৰাখিবলৈ অনুমতি দিয়া নহয় । ইয়াৰ বিপৰীতে কেৰালাত আমি দেখিবলৈ পাওঁ যে সকলো মন্দিৰত আৰু ব্যক্তিৰ ঘৰত বিশাল মখনা হাতী আছে । একেদৰে বন বিভাগৰ হাতী শিবিৰৰ বাহিৰত ঘৰুৱা হাতীৰ প্ৰজননৰ অনুমতি নাই । সেয়েহে যদি মন্দিৰৰ বাবে নতুন হাতী ক্ৰয় কৰিবলগা হয়, তেন্তে সেইবোৰ বাহিৰৰ ৰাজ্যৰ পৰা আনিব লাগে ।
অসমৰ পৰা অনা আন এটা হাতীৰ নামো দেইভানাই আছিল । তিৰুপদংকুন্দ্ৰমত থকা দিভানাই ২০২০ চনৰ মে' মাহত এজন মাউতৰ সহকাৰী (কাৱাড়ি) কালিদাসক হত্যা কৰিছিল বুলি জানিব পৰা গৈছে । ইয়াৰ পিছত হাতীটো ত্ৰিচীৰ হাতী উদ্ধাৰ আৰু পুনৰ্সংস্থাপন কেন্দ্ৰলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় ।
পশু কল্যাণ কৰ্মী এণ্টনি ৰুবিনে ইংগিত দিয়ে যে হাতীটো তাৰ পৰা নিজৰ জন্মস্থান অসমলৈ প্ৰেৰণ কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছিল । তেওঁ এই সন্দৰ্ভত তামিলনাডু বন বিভাগৰ পৰা লাভ কৰা আৰ টি আই নথিপত্ৰসমূহো আঙুলিয়াই দিয়ে । এই নথি অনুসৰি, দেইভানাইৰ অসমৰ নাম আছিল প্ৰেৰণা । এই হাতীটো লীলা বৰা নামৰ লোকজনৰ আছিল । তামিলনাডুলৈ লীজত অনা এই হাতীটোৰ লীজৰ ম্যাদ 2017 চনৰ 29 এপ্ৰিলত উকলি গৈছিল ।
অৱশ্যে অসমৰ বন বিভাগৰ সৈতে আলোচনামৰ্মে এটা বুজাবুজিত উপনীত হয় আৰু দিভানাই তামিলনাডুতে থাকি যায় । এই সন্দৰ্ভত আমাৰ প্ৰতিনিধিৰে কথা পাতি বন বিষয়াগৰাকীয়ে কয়, "থিৰুপাৰনকুন্দ্ৰমৰ দেইভানাই মাউতক হত্যা কৰাৰ পিচত ইয়াক এম আৰ পালায়াম শিবিৰলৈ লৈ যোৱা হয় । পিচত হাতীটোক প্ৰশিক্ষণৰ বাবে অনাইমালাই টাইগাৰ ৰিজাৰ্ভলৈ প্ৰেৰণ কৰা হয় । হাতীটোক তাত প্ৰশিক্ষণ দিয়া হৈছে ।"
এই সন্দৰ্ভত বক্তব্য ৰাখি ওচাই সংগঠনৰ কালিদাসে কয়, "যিধৰণৰ পোহনীয়া হাতীয়েই নহওক কিয়, ই এতিয়াও এটা বনৰীয়া জন্তু ।" হাতীৰ ভৰি অতি কোমল আৰু চহৰবোৰত টাৰ্মাক আৰু চিমেণ্টৰ ৰাস্তাত খোজকাঢ়িলে অৰণ্যত ঘূৰি ফুৰা হাতীবোৰ আঘাতপ্ৰাপ্ত হয় ।
তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে অপ্ৰাকৃতিক পৰিস্থিতিৰ বাবে হাতীবোৰ নিৰন্তৰ চাপত থাকে । তেওঁ লগতে উল্লেখ কৰে যে বিশেষ দিনত কাপোৰেৰে সজোৱাৰ ফলত হাতীৰ ওপৰত অধিক চাপ পৰিব পাৰে । ইয়াৰ ঘৰ্মগ্ৰন্থি নাই আৰু এনে পৰিৱেশত হাতীয়ে মাউতক আক্ৰমণ কৰাৰ ঘটনা সংঘটিত হয় । তেওঁ মন্দিৰৰ হাতীৰ যত্নৰ বাবে ব্যাপক নিৰ্দেশনা আৰু এক নতুন দৃষ্টিভংগীৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
