దేశంలో సాంకేతిక విప్లవం వెల్లువెత్తుతూ, ఆధునిక పరికరాల వినియోగం అంతకంతకూ పెరుగుతోంది. ఎలక్ట్రానిక్‌ యుగంలో పలు నూతన ఆవిష్కరణలు నిత్యకృత్యమయ్యాయి. ఎలక్ట్రానిక్‌ పరికరాల వాడకం పెరగడం వల్ల వాటి వ్యర్థాలూ ఎక్కువై జనజీవనానికి హాని కలిగించే ప్రమాదముంది. మున్ముందు ఎలక్ట్రానిక్‌ వ్యర్థాల వల్ల కలిగే అనర్థాలకు అడ్డుకట్టవేయకపోతే సమాజంపై దుష్ప్రభావాలు కలిగించే అవకాశాలు మెండుగా ఉన్నాయని నిపుణులు హెచ్చరిస్తున్నారు. నూతన ఆవిష్కరణల కారణంగా గతంలో వినియోగించిన ఎలక్ట్రానిక్‌ పరికరాలకు గిరాకీతోపాటు, వినియోగం తగ్గుతోంది. వినియోగదారులు ఎప్పటికప్పుడు నూతన వస్తువుల వినియోగంపైనే ఆసక్తి చూపుతున్నారు. ఫలితంగా పాత ఉపకరణాలను తిరిగి ఉపయోగించకపోవడంతో అవి ఎలక్ట్రానిక్‌ వ్యర్థాలు (ఈ-వ్యర్థాలు)గా మారుతున్నాయి.
పర్యావరణానికి కీడు
కంప్యూటర్లు, చరవాణులతోపాటు రిఫ్రిజిరేటర్లు, ఎయిర్‌ కండిషనర్లు తదితర ఉపకరణాలన్నింటినీ పాడయిపోతే పారవేయడం తప్ప- తిరిగి ఉపయోగించేలా చేసే కేంద్రాలు తక్కువే. కొన్ని నగరాల్లో అలాంటి వెసులుబాట్లు ఉన్నా అంతగా వినియోగంలేదు. తగినన్ని రీ-సైక్లింగ్‌ కేంద్రాలు లేక ఈ-వ్యర్థాల్లోని పదార్థాలు వాతావరణంలో కలిసిపోయి పర్యావరణ సమస్యలకు కారణమవుతున్నాయి. ఎలక్ట్రానిక్‌ వ్యర్థాల సేకరణ, వినియోగం వంటి చర్యలు దేశంలో నామమాత్రంగానే కొనసాగుతున్నాయి. ఈ ప్రక్రియ మరింత మెరుగుపడాల్సిన అవసరం ఉంది. ఎలక్ట్రానిక్‌ పరికరాల్లో ఉండే మూలకాలు, రసాయనాలు భూమిలో కలిసి పోయి ప్రాణికోటి వినాశనానికి కారణమవుతున్నాయి. చరవాణుల్లో సుమారు 40కి పైగా లోహాలు ఉంటాయని ఐరాస పర్యావరణ కార్యక్రమం గతంలోనే వెల్లడించింది. ఈ-వ్యర్థాల్లో హానికారక మూలకాలను నిర్మూలించడం భారమవుతోంది. పునర్వినియోగం ఖర్చుతో కూడుకొన్న వ్యవహారంగా మారుతోంది.
ఈ-వ్యర్థాల వల్ల గర్భిణుల్లో హార్మోన్లు, పిండాలపై దుష్ప్రభావం పడే ముప్పు అధికమని నిపుణులు తేల్చారు. అంతే కాకుండా పలు అనారోగ్య సమస్యలకు కారణమవుతున్నట్లు గుర్తించారు. దేశంలో ఘన వ్యర్థాల నిర్వహణ స్థానిక ప్రభుత్వాల ప్రధాన బాధ్యత. ఈ-వ్యర్థాల నిర్వహణ, పునర్‌ వినియోగం లాంటివి పకడ్బందీగా చేపట్టాల్సిన అవసరం ఉంది. భూమిలో కలవని వ్యర్థాల కోసం ప్రత్యేక స్థలాల్ని కేటాయించాలని ఘన వ్యర్థాల నిర్వహణ నియమాలు తెలుపుతున్నాయి. ఈ-వ్యర్థాల నియంత్రణకు భస్మీకరణం (కాల్చడం), సాంకేతిక పునశ్శుద్ధి, భూమిలో పూడ్చటం వంటి చర్యలు చేపట్టాలి. అందుకు ఆయా స్థానిక ప్రభుత్వాలకు కావలసిన యంత్ర సామగ్రితో పాటు, తగిన ఆర్థిక సహాయాన్నీ అందజేయాల్సి ఉంటుంది. ఈ-వ్యర్థాల పునశ్శుద్ధి ప్రక్రియ ద్వారా పాత పరికరాల్లోని కొన్ని భాగాలను వేరుచేసి తిరిగి వినియోగంలోకి తీసుకువచ్చే అవకాశం ఉంది. కంప్యూటర్‌ సంబంధిత పరికరాలను పునశ్శుద్ధి చేయడంద్వారా అధికశాతం భాగాలు తిరిగి పొందవచ్చు. కాబట్టి వ్యర్థాల నిర్వహణను అత్యంత ప్రయోజనకరమైన ప్రక్రియగా భావించాలి. ఆధునిక పద్ధతులతో భూమిలో పూడ్చటం ద్వారా పర్యావరణ వినాశనానికి హాని తక్కువగా ఉండేలా చూడొచ్చు. అభివృద్ధి చెందిన జపాన్‌లో ఆధునిక పునర్‌ వినియోగ ప్రక్రియలను అమలు చేయడం ద్వారా పర్యావరణంపై దుష్ప్రభావం తక్కువగా ఉండేలా జాగ్రత్తలు తీసుకుంటున్నారు. మన దేశంలో వ్యర్థాలను అర్థవంతంగా, ఉపయుక్తంగా మార్చడానికి, నిరుపయోగ వ్యర్థాల నిర్మూలనకు ఆధునిక, సాంకేతిక, శాస్త్రీయ విధానాలను పాటిస్తూ నియంత్రించడం ప్రభుత్వాల తక్షణ కర్తవ్యం కావాలి. అందుకు ఎలెక్ట్రానిక్‌ పరికరాల ఉత్పత్తి సంస్థలను సైతం భాగస్వాములను చేయాలి.