దేశంలో భారీ స్థాయిలో కార్యకలాపాలు సాగించడం... గణనీయంగా ఆదాయం సంపాదించడం... పన్నుల చెల్లింపు విషయానికొస్తే మా ఆఫీస్ పక్క దేశంలో ఉందని చెప్పడం... ఇదీ అంతర్జాతీయ నిబంధనలను ఆసరాగా చేసుకొని దిగ్గజ సంస్థలు పన్ను కట్టకుండా తప్పించుకుంటున్న తీరు. వీటికి చెక్ పెట్టేందుకే భారత్ నాలుగేళ్ల క్రితమే 'గూగుల్ ట్యాక్స్'ను ప్రవేశపెట్టింది.
గూగుల్ ట్యాక్స్
సాంకేతిక దిగ్గజ సంస్థలైన గూగుల్, ఫేస్బుక్, ట్విట్టర్, మైక్రోసాఫ్ట్, యాపిల్, అమెజాన్ వంటి సంస్థలపై భారత ప్రభుత్వం విధిస్తున్న ఈక్వలైజేషన్ లెవీ(గూగుల్ ట్యాక్స్)పై మరోసారి చర్చ మొదలైంది. డిజిటల్ కార్యకలాపాలపై పన్ను విధించాలన్న ఉద్దేశంతో ప్రభుత్వం 2016లో ఈ విధానాన్ని ప్రారంభించింది. భారత్ నుంచి విదేశీ ఈ-కామర్స్ కంపెనీలకు వచ్చే ఆదాయంపై పన్ను విధించడం దీని ప్రధాన లక్ష్యం. ఈ విధానాన్ని గూగుల్ ట్యాక్స్గా వ్యవహరిస్తారు.
సాధారణంగా ఈ దిగ్గజ సంస్థలు తాము కార్యకలాపాలు నిర్వహించిన చోట పన్ను చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. భారత్లో వీటికి విస్తృతమైన నెట్వర్క్, భారీ స్థాయిలో వినియోగదారులు ఉన్నారు. దీంతోపాటు భారత్లో కార్యకలాపాలు నిర్వహించి గణనీయమైన ఆదాయాన్ని సంపాదిస్తున్నాయి. కానీ అంతర్జాతీయ నిబంధనల కారణంగా వీరంతా ఎలాంటి పన్నులు చెల్లించాల్సిన అవసరం లేకుండా పోయింది.
మళ్లీ వివాదం!
ఇటీవల జరిగిన రెండు పరిణామాలు ఈ గూగుల్ ట్యాక్స్ వ్యవహారాన్ని మరోసారి తెరపైకి తీసుకొచ్చాయి. అందులో మొదటిది.. డిజిటల్ ట్యాక్స్ వసూలు చేస్తున్న తొమ్మిది దేశాలపై అమెరికా ప్రభుత్వం సమగ్ర దర్యాప్తు ప్రారంభించడం. ఇందులో భారత్ సైతం ఉంది. ఈ దేశాలపై ప్రతీకార చర్యగా అమెరికా సైతం వాణిజ్య చర్యలు చేపట్టేందుకు ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్లు తెలుస్తోంది.
రెండోది... ఈ-కామర్స్ సంస్థలు ఈక్వలైజేషన్ లెవీని చెల్లించడానికి పన్ను విధానం/చలాన్ను(ఐటీఎన్ఎస్285) భారత ప్రభుత్వం ఇటీవల సవరించింది. ఈ రెండు విషయాలు గూగుల్ ట్యాక్స్పై తాజా చర్చకు దారితీశాయి.
ఏంటీ గూగుల్ ట్యాక్స్?
భారత్ నుంచి ఆదాయాన్ని పొందుతున్న విదేశీ అంతర్జాల, ఈ-కామర్స్ సంస్థల నుంచి పన్ను వసూలు చేయడానికి భారత ప్రభుత్వం ఈ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. 2016 ఫిబ్రవరిలో బడ్జెట్ ప్రసంగంలో భాగంగా అప్పటి ఆర్థిక మంత్రి అరుణ్ జైట్లీ ఈక్వలైజేషన్ లెవీ విషయాన్ని తొలిసారి ప్రస్తావించారు. ఈ పన్ను ఏడాదిలో లక్ష రూపాయలకు మించిన వ్యాపార లావాదేవీలకే(బిజినెస్ టు బిజినెస్) వర్తిస్తుందని స్పష్టం చేశారు. బడ్జెట్లో ప్రతిపాదించిన ప్రకారం 2016 జూన్ 1 నుంచి 6 శాతం పన్ను విధించింది భారత ప్రభుత్వం.
జీఎస్టీ లేదా ఇతర సేవా పన్నులు ఉన్న సమయంలో... సర్వీస్ ప్రొవైడర్లు వినియోగదారుడి నుంచి పూర్తి బిల్లు వసూలు చేసేవి. అందులో నుంచి పన్ను రూపంలో కొంత మొత్తాన్ని ప్రభుత్వానికి చెల్లించేవి. కానీ ఈక్వలైజేషన్ లెవీలో భాగంగా ప్రభుత్వం రివర్స్ ఛార్జ్ మెకానిజం ద్వారా ఈ సంస్థల నుంచి పన్ను వసూళ్లు చేపడుతోంది. అంటే... భారత్లోని సంస్థ ఇతర దేశాల నుంచి అడ్వర్టైజ్మెంట్లు పొందితే.. సదరు విదేశీ సంస్థ నుంచి వసూలు చేసిన బిల్లుపై ఆరు శాతం అదనపు మొత్తాన్ని కలపాల్సి ఉంటుంది. ఈ అదనపు మొత్తాన్ని ప్రభుత్వానికి చెల్లించాల్సి ఉంటుంది.
పన్ను తప్పించుకోవడమే
సాధారణంగా ఈ దిగ్గజ కంపెనీలు భారత్ వెలుపల నుంచే బిల్లును వసూలు చేసుకుంటాయి. పన్ను తక్కువ ఉండే ఐర్లాండ్ వంటి దేశాల నుంచి కార్యకలాపాలు సాగిస్తుంటాయి. తద్వారా భారత్లో పన్ను పరిధిలోకి రాకుండా చూసుకుంటాయి. అంతర్జాతీయ నిబంధనల ప్రకారం సంస్థ కార్యకలాపాలు నిర్వర్తిస్తున్న చోటే పన్ను చెల్లించాల్సి ఉంటుంది. వీటిని ఉపయోగించుకొని చాలా దేశాల్లో పన్ను చెల్లించకుండా తప్పించుకుంటున్నాయి.
గూగుల్ ట్యాక్స్ వివాదం
దేశంలో గణనీయమైన వినియోగదారులు ఉండి విస్తృతమైన వ్యాపారం నిర్వహిస్తున్నప్పటికీ పన్నులు చెల్లించకపోవడంపై ఫ్రాన్స్, భారత్ చర్యలు చేపడుతున్నాయి. ఈ పరిణామాలపై తీవ్ర చర్చ నడుస్తోంది. అంతర్జాతీయంగా పేరుమోసిన దిగ్గజ సంస్థలకు భారత మార్కెట్ చాలా కీలకం. చాలా సంస్థలకు భారత్లోనే అధిక వినియోగదారులు ఉన్నారు.
- గణాంకాల ప్రకారం ఫేస్బుక్కు భారత్లో 26 కోట్ల మంది వినియోగదారులు ఉన్నారు.
- భారత్లోనే ఎక్కువ మంది వినియోగదారులను కలిగి ఉంది ఫేస్బుక్
- వాట్సాప్కు దాదాపు 20 కోట్ల మంది వినియోగదారులు ఉన్నట్లు అంచనా.
- ప్రొఫెషనల్ నెట్వర్కింగ్ సైట్ లింక్డిన్కు భారత్లో 5 కోట్లమంది యూజర్లు ఉన్నారు. సంస్థ మొత్తం వినియోగదారుల్లో ఇది పది శాతం.
- ఇదే విధంగా గూగుల్, ట్విట్టర్, మైక్రోసాఫ్ట్ వంటి సంస్థలకు పెద్ద ఎత్తున వినియోగదారులను భారత్ అందిస్తోంది.
ఈ సంస్థలన్నీ భారత్లో మార్కెటింగ్, అడ్వర్టైజింగ్ వంటి సేవలు అందిస్తున్నాయి. అయితే డిజిటల్ యుగానికన్నా ముందే కుదుర్చుకున్న అంతర్జాతీయ ఒప్పందాల ప్రకారం ఈ సంస్థలు భారత్కు పన్నులు చెల్లించడం లేదు.
దేశాల్లో కార్యకలాపాలను బట్టి పన్ను వసూళ్లు ఉండాలని భారత్ చెబుతూ వస్తోంది. ఈ విషయంలో ప్రపంచదేశాల మధ్య ఏకాభిప్రాయం కోసం తీవ్రంగా ప్రయత్నిస్తోంది. జపాన్లో గతేడాది జరిగిన జీ-20 దేశాల సదస్సుకు హాజరైన భారత ఆర్థిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ ఇదే సమస్యను సమావేశంలో ప్రస్తావించారు. బ్రెజిల్, టర్కీ సహా ఫ్రాన్స్ వంటి పలు ఐరోపా దేశాలు భారత్ వాదనతో ఏకీభవించాయి. మద్దతిచ్చిన దేశాలన్నీ ఇదే సమస్యను ఎదుర్కొంటున్నాయి.
ఫ్రాన్స్ ఉదాహరణ
దేశంలో కార్యకలాపాలు నిర్వర్తిస్తూ పన్ను చెల్లించని గూగుల్పై ఫ్రాన్స్ ఉక్కుపాదం మోపింది. ఇదే విషయంలో కోర్టులో కేసు నమోదు చేయగా.. ప్రభుత్వానికి అనుకూలంగా తీర్పు వచ్చింది. దీంతో ఫ్రాన్స్ ప్రభుత్వానికి 1.1 బిలియన్ డాలర్లను చెల్లించనున్నట్లు 2019 సెప్టెంబర్లో గూగుల్ ప్రకటించింది. పన్ను ఎగవేత మోసానికి సంబంధించిన సమస్యను పరిష్కరించుకునేందుకు ఈ భారీ మొత్తం చెల్లించింది.
గూగుల్ నుంచి పన్ను వసూలు చేపట్టిన ఫ్రెంచ్ ప్రభుత్వం ఇతర సంస్థలను సైతం ఇదే బాటలోకి తీసుకురానున్నట్లు తెలుస్తోంది. సాంకేతిక దిగ్గజ సంస్థలన్నీ ఫ్రాన్స్లో కార్యకలాపాలకు సంబంధించి వివరాలు సమర్పించి పన్ను చెల్లించాల్సిందేనని అధికారులు చెబుతున్నారు.
ఐరోపా దేశాలన్నిటిలో గూగుల్ తన కార్యకలాపాలు నిర్వహిస్తోంది. కానీ చాలా దేశాలకు కొద్ది మొత్తంలోనే పన్ను చెల్లిస్తోంది. డబ్లిన్(ఐర్లాండ్ రాజధాని)లో ఉన్న ఆఫీస్ నుంచే కార్యకలాపాలన్నీ చేపట్టినట్లు సంస్థ చెప్పుకుంటోంది.
అంతర్జాతీయ సాంకేతిక సంస్థల పన్ను చెల్లింపునకు సంబంధించిన వివాదాన్ని పరిష్కరించడానికి ఓఈసీడీ, జీ-20 వంటి కూటములు ప్రయత్నిస్తున్నాయి.
ఆదాయానికి గండి
ఇలా అంతర్జాతీయ నిబంధనల్లోని లొసుగులను ఆసరాగా చేసుకొని పన్ను ఎగవేయడాన్ని బేస్ ఎరోసన్ అండ్ ప్రాఫిట్ షిఫ్టింగ్(బీఈపీఎస్)గా పేర్కొంటారు. నిబంధనల్లో ఉన్న అంతరాలను బట్టి అంతర్జాతీయ సంస్థలు పన్ను ప్రణాళికలు వేసుకోవడాన్ని ప్రాథమికంగా బీఈపీఎస్ అంటారు.
ఇలాంటి చర్యలు అవలంబించడం వల్ల ఆయా దేశాలకు 100- 240 బిలియన్ డాలర్ల ఆదాయం గండిపడుతోందని ఓఈసీడీ అంచనా వేస్తోంది. ఇది ప్రపంచ కార్పొరేట్ ట్యాక్స్ ఆదాయంలో 4 నుంచి 10 శాతంతో సమానం.
అత్తెసరు వసూళ్లే..!
దేశంలో ఈక్వలైజేషన్ లెవీ విధిస్తున్నప్పటికీ.. వసూళ్లు ఏమాత్రం భారీగా లేవు. గణాంకాల ప్రకారం కేంద్ర ప్రభుత్వం గత నాలుగేళ్లలో రూ. 2,600 కోట్లను మాత్రమే లెవీ రూపంలో వసూలు చేసింది. అయితే మరిన్ని లావాదేవీలను ఈ పన్ను పరిధిలోకి తీసుకురావాలని నిర్ణయించుకున్నట్లు.. కేంద్రప్రభుత్వం తీసుకున్న తాజా నిర్ణయాన్ని బట్టి తెలుస్తోంది.
(రచయిత-కృష్ణానంద్ త్రిపాఠీ)
