ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్రంలో అమరావతిని రాష్ట్ర ఆర్థిక కార్యకలాపాలకు, ఉపాధి, ఉద్యోగ కల్పనకు కేంద్రంగా తీర్చిదిద్దేందుకు భారీ కసరత్తు జరిగింది. కోర్‌ కేపిటల్‌ నిర్మాణానికి మాత్రమే ప్రభుత్వం సొంత నిధులను వెచ్చిస్తూ... మిగిలిన నగర నిర్మాణానికి ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు పెట్టుబడులను ఆకర్షించింది. ఫలితంగా భారీగా ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు సంస్థలు వేల కోట్ల విలువైన ప్రతిపాదనలతో ముందుకొచ్చాయి. వాటిని ప్రోత్సహించడానికి పెద్ద ఎత్తున భూ కేటాయింపులు జరిగాయి. పక్కా కార్యాచరణ అమలవుతున్న కీలక సమయంలో రాజధానిని మారిస్తే కథ అంతా మొదటికొస్తుంది. ఇప్పటికే కొన్ని సంస్థలు వెళ్లిపోయాయి. మరికొన్ని పునరాలోచనలో పడ్డాయి. ఇప్పుడు వాటికి భరోసా ఎవరిస్తారు..?’ అనే చర్చ రాష్ట్రంలో జరుగుతోంది. ఈ నేపథ్యంలో పెట్టుబడులకు, కార్యాలయాల నిర్మాణాలకు ముందుకొచ్చిన ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు సంస్థలు, వాటి ప్రస్తుత ఎలా ఉందో చూద్దాం.
అమరావతి అభివృద్ధిలో పాలుపంచుకోవడానికి వివిధ ప్రభుత్వ, ప్రైవేటు సంస్థలు ఆసక్తి చూపాయి. అప్పటి రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 1660 ఎకరాల భూ కేటాయింపులకు అనుమతిచ్చింది. నికరంగా 130 సంస్థలకు 1293 ఎకరాలను సీఆర్‌డీఏ కేటాయించింది. వాటిలో కొన్ని ఇప్పటికే కార్యకలాపాలు ప్రారంభించాయి. కొన్ని నిర్మాణ దశలో ఉన్నాయి. మరికొన్ని పనుల ప్రారంభానికి సన్నద్ధం అవుతున్నాయి. అవన్నీ ఆచరణలోకి వస్తే రూ.44,300 కోట్ల పెట్టుబడులు వస్తాయని, ప్రత్యక్షంగా, పరోక్షంగా 50 వేల మందికి ఉపాధి లభిస్తుందని అంచనా. కొన్ని సంస్థలకు పూర్తి హక్కులతో భూముల విక్రయాలు జరిగాయి. ప్రభుత్వ సంస్థలకు 30 నుంచి 99 ఏళ్ల వరకు లీజు ప్రాతిపదికన కేటాయింపులు జరిగాయి. ఈ కేటాయింపులతో సీఆర్‌డీఏకి రూ.677 కోట్ల ఆదాయం సమకూరింది. ఇంకా రావలసిన బకాయిలు 546 కోట్లు ఉన్నాయి.
విద్యారంగానికి సంబంధించి విట్‌, ఎస్‌ఆర్‌ఎం, అమృత విశ్వవిద్యాలయాలకు, ఎక్స్‌ఎల్‌ఆర్‌ఐ సంస్థకు భూముల కేటాయింపు జరిగింది. వాటిలో విట్‌, ఎస్‌ఆర్‌ఎంలు తొలిదశ నిర్మాణాలు పూర్తిచేసి, రెండేళ్ల నుంచి తరగతులు నిర్వహిస్తున్నాయి. అమృత యూనివర్సిటీ నిర్మాణ దశలో ఉంది. ఎక్స్‌ఎల్‌ఆర్‌ఐకి శంకుస్థాపన జరిగింది. విట్‌కి మొత్తం 200 ఎకరాలు ఇవ్వాలన్నది ప్రతిపాదన. తొలి దశలో 100 ఎకరాలు ప్రభుత్వం కేటాయించింది. మొత్తం రెండు దశల్లోనూ కలిపి రూ.3,750 కోట్లు పెట్టుబడి పెడతామని, 2 కోట్ల చదరపు అడుగుల నిర్మాణాలు చేస్తామని ఆ సంస్థ ప్రతిపాదించింది. 6 వేల మందికి ఉపాధి లభిస్తుందని, 50 వేల మంది విద్యార్థులను చేర్చుకుంటామంది.
అమృత సంస్థకు తొలి దశలో 150 ఎకరాలు, రెండో దశలో 50 ఎకరాలు ఇవ్వాలన్నది ప్రతిపాదన. మొత్తం పెట్టుబడి రూ.4000 కోట్లు. 52 వేల మంది విద్యార్థుల్ని చేర్చుకుంటామని, 4 వేల మందికి ఉపాధి కల్పిస్తామని చెప్పింది. ప్రముఖ మేనేజ్‌మెంట్‌ విద్యా సంస్థ గ్జేవియర్‌ స్కూల్‌ ఆఫ్‌ మేనేజ్‌మెంట్‌(ఎక్స్‌ఎల్‌ఆర్‌ఐ)కు 50 ఎకరాలు కేటాయించింది. భవనాల నిర్మాణానికి శంకుస్థాపన జరిగింది.
పొద్దార్‌, ర్యాన్‌, గ్లెన్‌డేల్‌ వంటి అంతర్జాతీయ ప్రమాణాలతో నడిచే పాఠశాలలకూ భూముల కేటాయింపు జరిగింది. ఎస్‌ఆర్‌ఎం వర్సిటీకి తొలి దశలో 100 ఎకరాలు కేటాయించింది. రెండో దశలో మరో 100 ఎకరాలు ఇవ్వాలన్నది ప్రతిపాదన. మొత్తంగా కోటి చదరపు అడుగుల నిర్మాణాలు చేస్తామని, రూ.3,300 కోట్ల పెట్టుబడి పెడతామని, 45 వేల మంది విద్యార్థులను చేర్చుకుంటామని, 6 వేల మందికి ప్రత్యక్షంగా ఉపాధి లభిస్తుందని ఆ సంస్థ పేర్కొంది. ఎల్‌.వి. ప్రసాద్‌ ఐ ఇన్‌స్టిట్యూట్‌, ఎన్‌ఎంసీ హెల్త్‌కేర్‌, బసవతారకం మెమోరియల్‌ క్యాన్సర్‌ ఆసుపత్రి వంటి సంస్థలకు భూముల కేటాయింపులు జరిగాయి.