ఫేస్‌బుక్‌, వాట్సాప్‌ వంటి సామాజిక మాధ్యమాలతో పౌరుల గోప్యతకు ముప్పు వాటిల్లుతుందన్న ఆందోళనల మధ్య ప్రభుత్వం ప్రతిపాదిస్తున్న డీఎన్ఏ బిల్లు ఆ భయాలను మరింత ఎగదోస్తోంది. 2019-డీఎన్ఏ సాంకేతికత (వినియోగం, అన్వయాల) నియంత్రణ బిల్లు పేరిట దీన్ని తీసుకువచ్చారు. 2018 జనవరిలో ఇదే బిల్లు లోక్‌సభ ఆమోదం పొందినా, రాజ్యసభ సమ్మతి పొందలేకపోయింది. ఆ తరవాత లోక్‌సభ రద్దయి ఎన్నికలు జరిగాయి. దాంతో ఆ బిల్లుకు కాలం చెల్లింది.
ఎన్నికల తరవాత లోక్‌సభ స్పీకర్‌ ఆమోదంతో రాజ్యసభ అధ్యక్షుడు వెంకయ్య నాయుడు లోటుపాట్ల పరిశీలనకు ఆ బిల్లును నిరుడు పార్లమెంటరీ స్థాయీ సంఘానికి పంపారు. శాస్త్ర, సాంకేతిక, అటవీ, పర్యావరణ వ్యవహారాలు పరిశీలించే ఆ స్థాయీసంఘానికి కాంగ్రెస్‌ నేత జైరాం రమేశ్‌ అధ్యక్షత వహించారు. ఈ నెల ఒకటిన ఆ సంఘం పార్లమెంటుకు సమర్పించిన నివేదికలో డీఎన్ఏ బిల్లును సర్కారు దుర్వినియోగం చేసే అవకాశాలున్నాయని తేల్చింది. ముఖ్యంగా కుల, మత ప్రాతిపదికపై పౌరుల వ్యక్తిత్వ చిత్రణ (ప్రొఫైలింగ్‌) చేసి, వారి మానవ హక్కులను హరించే ప్రమాదం ఉందన్న అభిప్రాయం వ్యక్తం చేసింది.
గత 15 ఏళ్లుగా..
నేరారోపణలు ఎదుర్కొంటున్న లేదా కనిపించకుండా పోయిన వ్యక్తుల జన్యుపరమైన వివరాలతో ప్రాంతీయ, జాతీయ స్థాయులలో సమాచార నిధులను (డేటా బ్యాంక్‌) ఏర్పరచేందుకు డీఎన్ఏ బిల్లు వీలు కల్పిస్తోంది. అనుమానితులు, విచారణలో ఉన్న ఖైదీల డీఎన్ఏ ప్రొఫైలింగ్‌కూ అవకాశమివ్వడం అనేక అనుమానాలకు తావిస్తోంది. ఈ బిల్లు రూపకల్పన ప్రక్రియ 15ఏళ్ల నుంచి సాగుతోంది. అమెరికా, బ్రిటన్‌లతో సహా 60దేశాలు ఇదే తరహా బిల్లులు తీసుకొచ్చాయి. పొరుగు దేశం బంగ్లాదేశ్‌ నుంచి సైతం నిపుణులు భారత్‌కు వచ్చి డీఎన్ఏ ప్రొఫైలింగ్‌లో శిక్షణ పొంది వెళ్ళారు. ఆ తరవాతే బంగ్లా ప్రభుత్వం డీఎన్ఏ చట్టం తీసుకువచ్చిందని కేంద్ర బయోటెక్నాలజీ శాఖ వివరిస్తోంది.
నిపుణుల కొరత
వాస్తవానికి డీఎన్ఏ ఫింగర్‌ ప్రింటింగ్‌ పేరిట ఇప్పటికే డీఎన్ఏ ప్రొఫైలింగ్‌ను ఉపయోగిస్తున్నారు. జాతీయ నేర గణాంకాల సంస్థ (ఎన్‌సీఆర్‌బీ) నివేదిక ప్రకారం ఏటా లక్షమంది బాలలు కనిపించకుండా పోతున్నారని, 40వేల గుర్తుతెలియని మృతదేహాలు పోలీసుల దృష్టికి వస్తున్నాయని కేంద్ర బయోటెక్నాలజీ విభాగం వివరిస్తోంది. గుర్తు తెలియని వ్యక్తుల ఆచూకీ కనిపెట్టడానికి ఫోరెన్సిక్‌ నిపుణులు డీఎన్ఏ ఫింగర్‌ ప్రింటింగ్‌ ప్రక్రియను ఉపయోగిస్తున్నారు. కేంద్ర హోం శాఖ ఫోరెన్సిక్‌ నేర దర్యాప్తునకు డీఎన్ఏ ప్రొఫైలింగ్‌ను ఉపయోగిస్తుంటే, మరణించిన సైనికుల వివరాల నిర్ధారణకు రక్షణ శాఖ ఈ పద్ధతిని వినియోగిస్తోంది. ఇక సీబీఐ, ఎన్‌ఐఏ, పోలీసు శాఖలు రివాజుగా డీఎన్ఏ ఫింగర్‌ ప్రింటింగ్‌ ఉపయోగిస్తున్నాయి.
ప్రస్తుతం దేశమంతటా 15-16 ఫోరెన్సిక్‌ లేబరేటరీలలోని నిపుణులు ఏటా 3,000 కేసులు శోధిస్తున్నారు. ఇది దేశీయ అవసరాల్లో కేవలం రెండు లేదా మూడు శాతానికి సమానం. డీఎన్ఏ బిల్లుతో మరింత విస్తృతంగా డీఎన్ఏ పరీక్షలు చేయవచ్చని బయోటెక్నాలజీ శాఖ పార్లమెంటరీ స్థాయీసంఘానికి వివరించింది. కొన్నిసార్లు డీఎన్ఏ నమూనాలు తప్పు ఫలితాలు చూపవచ్చు లేదా నిపుణులే వాటికి తప్పుగా భాష్యం చెప్పవచ్చు. ‘రాజీవ్‌ సింగ్‌ వెర్సస్‌ స్టేట్‌ ఆఫ్‌ బిహార్‌’ కేసులో సమర్పించిన అవకతవక డీఎన్ఏ విశ్లేషణను సుప్రీంకోర్టు తోసిపుచ్చింది. ఇలాంటి పొరపాట్లు జరగకుండా చూడాలంటే పెద్దయెత్తున నిపుణులు అవసరమవుతారు. ఉద్దేశపూర్వక, అనాలోచిత పొరపాట్ల నుంచి వ్యక్తులను కాపాడటానికి చట్టపరంగా తగిన కట్టుదిట్టమైన ఏర్పాట్లు ఉండాలి.
స్థాయీసంఘం నివేదిక ఏమంటోంది?