గుర్తింపు కోల్పోతున్న గాంధీ రెండో స్మారకం జాతిపిత మహాత్మా గాంధీ, ఆయన సిద్ధాంతాలు... ప్రపంచవ్యాప్తంగా కోట్లాది మందికి స్ఫూర్తి.
ఏటా బాపూ జయంతి నాడు వేలాది మంది దిల్లీ రాజ్ఘాట్కు వెళ్లి, ఆ మహాపురుషుడికి నివాళులు అర్పిస్తారు.
గాంధీ 150వ జయంత్యుత్సవాల సందర్భంగా... ఆయన జ్ఞాపకార్థం నిర్మించిన మరో స్మారకం గురించి తెలుసుకుందాం.
గాంధీ తొలి స్మారకం... దిల్లీ యమునా నది తీరాన ఉంది. రెండోది... మధ్యప్రదేశ్లో నర్మద నది ఒడ్డున బడ్వానీలో ఉంది.
కానీ... 2017లో ఈ స్మారకాన్ని కుక్రి గ్రామానికి మార్చారు. సర్దార్ సరోవర్ డ్యామ్ కారణంగా బడ్వానీ ముంపునకు గురయ్యే ప్రమాదం ఉండడమే ఇందుకు కారణం.
స్మారకాన్ని మరో గ్రామానికి మార్చినప్పటి నుంచి సందర్శకుల రాక తగ్గిపోయింది.
ఈ స్మారక కేంద్రం ఎంతో ప్రత్యేకం. గాంధీ, ఆయన భార్య కస్తూర్బా, కార్యదర్శి మహదేవ్ దేశాయ్ అస్తికలు ఇక్కడ ఉంటాయి.
గాంధేయవాది కాశీనాథ్ త్రివేది... గాంధీ అస్తికలను ఇక్కడకు తీసుకొచ్చారు. 1965 ఫిబ్రవరి 12న ఈ స్మారకాన్ని నెలకొల్పారు. దిల్లీలో ఉన్న స్మారకం తరహాలోనే దీనికీ రాజ్ఘాట్ అని నామకరణం చేశారు.
కానీ... కాలం గడిచేకొద్దీ ఈ స్మారకం గుర్తింపు కోల్పోతోంది. సందర్శకుల రాక తగ్గిపోతోంది. ఈ పరిస్థితిపై తీవ్ర ఆవేదన వ్యక్తంచేస్తున్నారు బడ్వానీ వాసులు.
"ఈ స్మారకాన్ని ఒకరోజు ఉదయం 5 గంటలకు ప్రభుత్వం బడ్వానీ నుంచి కుక్రీకి తరలించింది. గ్రామస్థుల ఆకాంక్షకు వ్యతిరేకంగా ఈ పనిచేశారు. నిరసన తెలిపినవారిపై లాఠీఛార్జి చేశారు. ప్రభుత్వం వ్యవహరించిన తీరు దోపిడీ చేసినట్లుగా ఉంది. స్థానికులకు చాలా అన్యాయం జరిగింది."
-బడ్వానీ వాసి
"ఇక్కడకు అసలు సందర్శకులు రావడంలేదు. బడ్వానీలో స్మారకాన్ని దర్శించుకునేందుకు చాలా మంది వస్తుండేవారు. అక్కడ నుంచి చితాభస్మాన్ని తీసుకెళతారని మా గ్రామస్థులు ఎప్పుడూ ఊహించలేదు."
-గ్రామస్థురాలు, బడ్వానీ
"ఇక్కడ సరైన ఏర్పాట్లు లేవు. కొన్ని రోజులు లైట్లు వెలిగాయి. తర్వాత అవి పనిచేయడంలేదు. పైకప్పు సరిగా లేదు. అక్టోబర్ 2న ప్రభుత్వ అధికారులు వచ్చి తూతూమంత్రంగా గాంధీకి నివాళులు అర్పిస్తారు. తర్వాత ఎవరూ పట్టించుకోరు."
దిల్లీ రాజ్ఘాట్కు సందర్శకుల తాకిడి రోజురోజుకూ పెరుగుతోంది. మధ్యప్రదేశ్లోని స్మారకం మాత్రం అస్తిత్వం కోసం పోరాడుతోంది.
ఇదీ చూడండి:''మహాత్ముడు లేకున్నా... ఆయన భావజాలం బతికే ఉంది''
