రాజ్యాంగంలో శాసన మండలికి సంబంధించిన నిబంధనలను చూశాం. ఆ నేపథ్యంలో ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో ఏం జరగనున్నదో పరిశీలించాలి. రాష్ట్ర శాసన మండలిని రద్దు చేయాలంటూ శాసన సభ తీర్మానించిన దరిమిలా వ్యవహారం పార్లమెంటుకు చేరింది. ముందే చెప్పుకొన్నట్లు పార్లమెంటు ఈ తీర్మానాన్ని విధిగా ఆమోదించాలని లేదు. రాజ్యాంగం ప్రకారం దాన్ని పార్లమెంటు ఆమోదించవచ్చు లేక ఆమోదించకపోనూవచ్చు. అదీకాకుండా ప్రస్తుత బడ్జెట్‌ సమావేశాల్లో అనేక కీలకమైన అంశాలు చర్చకు వస్తాయి కాబట్టి, ప్రత్యేకంగా ఆంధ్రప్రదేశ్ శాసన మండలి వ్యవహారం గురించి పట్టించుకునే ఓపిక, తీరిక పార్లమెంటుకు ఉండకపోవచ్చు. అంతేకాక పార్లమెంటుకు ఈ నెల 12 నుంచి మార్చి ఒకటో తేదీ వరకు విరామ సమయం. అందువల్ల ఏపీ శాసన మండలిపై వెంటనే ఏదో ఒకటి తేల్చేయాలని కేంద్రం గట్టిగా సంకల్పిస్తే తప్ప వ్యవహారం తెమలదు. ఈ విషయంలో కొంత ఆలస్యం అనివార్యమయ్యేట్లుంది. మరి ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పరిస్థితులు ఎలాంటి మలుపు తిరగబోతున్నాయనే ప్రశ్న వస్తుంది.
మూడు రాజధానుల బిల్లును, సీఆర్డీఏ రద్దు బిల్లును రాష్ట్ర శాసన మండలి మూడు నెలల లోపల శాసన సభకు తిప్పి పంపవచ్చు. ఆలా పంపేటప్పుడు పై రెండు బిల్లులపై తన వ్యాఖ్యలను, సవరణలను సూచించవచ్చు. వాటిని శాసన సభ అనివార్యంగా పరిశీలించాల్సిందే కానీ, మండలి సూచించిన మార్పుచేర్పులను శాసన సభ ఆమోదించవచ్చు, ఆమోదించకపోవచ్చు. పరిశీలన పూర్తయ్యాక శాసన సభ మళ్లీ ఆ రెండు బిల్లులను ఆమోదించి గవర్నర్‌ సమ్మతి కోసం పంపుతుంది. అప్పటి నుంచి 200, 201వ రాజ్యాంగ అధికరణలు రంగప్రవేశం చేస్తాయి. బిల్లులను రాష్ట్రపతి పరిశీలనకు పంపాలని గవర్నర్‌ నిర్ణయించుకుంటే, 200వ రాజ్యాంగ అధికరణ ప్రకారం నిక్షేపంగా ఆ పని చేయవచ్చు. అదే జరిగితే రాష్ట్రపతి రెండు బిల్లులకూ ఆమోదం తెలపవచ్చు లేదా ఆమోదాన్ని బిగపట్టవచ్చు. ఒకవేళ తక్షణం ఆమోదించకపోతే ఆంధ్రప్రదేశ్ లెజిస్లేచర్‌ రెండు బిల్లులనూ ఆరునెలల్లోగా పునఃపరిశీలించి పంపాలంటూ తిప్పిపంపవచ్చు. అలా వాపసు వచ్చిన బిల్లులను రాష్ట్ర శాసన సభ, శాసన మండలి (అది ఇంకా రద్దు కాకుండా ఉంటే) మళ్లీ ఆమోదించి, రాష్ట్రపతికి పంపాలి. ఈసారి రాష్ట్రపతి వాటిని తప్పక ఆమోదించాల్సిందేనా అనే అంశంపై రాజ్యాంగం ఏమీ చెప్పడం లేదు. దీనిపై ఎలాంటి స్పష్టత లేదు.
చట్ట సభల్లో ఎగువ సభ ఆవశ్యకత మొదటి నుంచీ చర్చనీయాంశంగానే ఉంది. 18వ శతాబ్ది చివర్లో అమెరికా రాజ్యాంగ రచన జరుగుతున్నప్పుడు ఈ అంశంపై జాతి నిర్మాతల మధ్య రసవత్తరమైన చర్చ జరిగినట్లు చెబుతారు. బ్రిటిష్‌ వలస పాలన నుంచి స్వాతంత్య్రం కోసం చేసిన పోరాటానికి నాయకత్వం వహించిన ఎనిమిదిమంది అమెరికన్‌ జాతి నిర్మాతలు స్వరాజ్యం సాధించిన తరవాత రాజ్యాంగ నిర్మాణమూ చేపట్టారు. అమెరికాలో పరిపాలన ఎలా సాగాలనే అంశంపై వారు వెలువరించిన కీలక పత్రాలు ఇప్పటికీ ఆ దేశానికి మారదర్శకత్వం వహిస్తున్నాయి.
ఎడతెగని చర్చ
భారతదేశంలో ఎగువ సభ పాత్ర, విధుల గురించి రాజ్యాంగ నిర్మాతల మధ్య తర్జనభర్జన జరిగింది. రాజ్యాంగ నిర్మాణ సభలో కొంతమంది ఎగువ సభ అవసరాన్ని ప్రశ్నించారు. దానికి పెద్దలు ఇచ్చిన సమాధాన సారాంశం- సాధారణ ప్రజలు తమ ప్రతినిధులను లోక్‌సభకు ఎన్నుకుంటారు. వారు వేర్వేరు రాజకీయ పార్టీలకు చెందినవారు కాబట్టి సహజంగానే సైద్ధాంతిక విభేదాలు ఉంటాయి. ఎవరి పంతం వారిదే అన్నట్టు ఉంటుంది. విద్యావంతులు, లబ్ధప్రతిష్ఠులూ ఎన్నికయ్యే రాజ్యసభలో దీనికి భిన్నంగా చట్టాలపై నింపాదిగా నిర్వికారంగా చర్చ జరుగుతుంది కాబట్టి ఎగువ సభ అవసరమని చాలామంది సభ్యులు వాదించారు.
ఎగువ సభ ఉండి తీరాల్సిందేనని ఎన్‌.గోపాలకృష్ణ అయ్యంగార్‌ తీర్మానం ప్రవేశపెట్టారు. శాసనాలపై రాజ్యసభలో హుందాగా చర్చలు జరుగుతాయనీ, ఆవేశకావేషాలు సద్దుమణిగేవరకు శాసనం అమలులోకి రాకుండా కొంతకాలం నిలిపి ఉంచడానికి ఎగువసభ తోడ్పడుతుందని ఆయన అన్నారు. రాజ్యసభ అనేది వ్యవహారం జోరుగా ముందుకెళ్లకుండా కొంత ఆలస్యం చేసే సాధనమన్నారు. దీనివల్ల అనుభవజ్ఞులైన సభ్యులు లోతుగా విశ్లేషించి తగు సలహాలు సూచనలు ఇవ్వడానికి అవకాశం చిక్కుతుందన్నారు. రాజ్యసభ శాంత గంభీరంగా వ్యవహారం నడిపే సభ అని లోక్‌నాథ్‌ మిశ్రా వర్ణించారు. ఇంకా అది సమీక్షించే సభ అనీ, శాసన నాణ్యతను సంరక్షించే సభ అని కూడా సూత్రీకరించారు. కీలక సమస్యల గురించి విస్తృత పరిజ్ఞానం, గాఢమైన అవగాహన ఉన్నవారు రాజ్యసభకు ఎన్నికవుతారు కాబట్టి శాసన సంబంధ సమస్యలపై వారి మాటలకు సలహాలకు ఎంతో విలువ ఉంటుందన్నారు. విద్వత్తు, నైపుణ్యం, అపార అనుభవం ఉన్నా తమంతట తాము పార్లమెంటుకు ఎన్నిక కాలేని మేధావులు, ప్రజాసేవకులు, పరోపకారులకు రాజ్యసభ స్థానం కల్పిస్తుందని అనంతశయనం అయ్యంగార్‌ పేర్కొన్నారు. వారి ద్వారా ప్రజల ఆశలు, ఆశయాలు పార్లమెంటు దృష్టికి వస్తాయన్నారు.
దీనికి భిన్నమైన స్వరాలూ వినిపించాయి. ఎగువ సభ ఏ దేశంలోనూ ప్రగతికి దోహదం చేయలేదని ప్రొఫెసర్‌ సిబ్బన్‌ లాల్‌ సక్సేనా వాదించారు. ప్రజాస్వామికంగా ఎన్నికయ్యే లోక్‌ సభకు ఆటంకాలు సృష్టించే సామ్రాజ్యవాద సాధనంగా బ్రిటిష్‌ వలస పాలకులు ఎగువసభను సృష్టించారని మహమ్మద్‌ తాహిర్‌ వ్యాఖ్యానించారు.