ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਡੈਸਕ: ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜਲੰਧਰ 'ਚ ਡੋਮੋਰੀਆ ਪੁਲ ਨੇੜੇ ਆਈਸ ਫੈਕਟਰੀ 'ਚ ਅਮੋਨੀਆ ਗੈਸ ਲੀਕ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਹੜਕੰਪ ਮਚ ਗਿਆ। ਫੈਕਟਰੀ ਅੰਦਰ ਦੋ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਫਸੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੂਚਨਾ ਹੈ। ਫੈਕਟਰੀ ਨੇੜਿਓਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਸਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਹੁਣ ਠੀਕ ਹਨ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਪੂਰੀ ਸੜਕ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਡੋਮੋਰੀਆ ਪੁਲ 'ਤੇ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਅਮੋਨੀਆ ਗੈਸ ਕਿੰਨੀ ਕੁ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ?ਕਿਸ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ? ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲਾਂ ਦੇ ਜਵਾਬ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੂਰੀ ਖ਼ਬਰ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਮਿਲ ਜਾਣਗੇ।
ਅਮੋਨੀਆ ਗੈਸ ਕੀ ਹੈ?
ਅਮੋਨੀਆ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਗੰਧ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਰੰਗਹੀਣ ਅਤੇ ਹਲਕੀ ਗੈਸ ਹੈ। ਇਹ ਗੈਸ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕਿਿਰਆ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਮੋਨੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਰੀਆ, ਅਮੋਨੀਅਮ ਫਾਸਫੇਟ, ਅਮੋਨੀਅਮ ਸਲਫੇਟ, ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਾਰਬੋਨੇਟ ਆਦਿ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਰਫ਼ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੂਲਿੰਗ ਏਜੰਟ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਤੋਂ ਤੇਲ, ਗਰੀਸ ਆਦਿ ਦੇ ਧੱਬੇ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਮੋਨੀਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖਾਦ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦਾ 80 ਫੀਸਦੀ ਅਮੋਨੀਆ ਖਾਦ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੂਰੀਆ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮੋਨੀਆ ਅਤੇ ਤਰਲ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਯੂਰੀਆ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਯੂਰੀਆ ਇੱਕ ਜੈਵਿਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਚਿੱਟਾ, ਕ੍ਰਿਸਟਲਿਨ, ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਠੋਸ, ਰੰਗਹੀਣ ਅਤੇ ਗੰਧ ਰਹਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਅਮੋਨੀਆ ਵਾਂਗ ਇਹ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਮੋਨੀਆ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨ
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਮੋਨੀਆ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਅਮੋਨੀਆ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਸਾਹ ਨਾਲ ਅੰਦਰ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਇਹ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਹਵਾ ਵਿਚ ਅਮੋਨੀਆ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਸਾਹ ਘੁੱਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਗਲੇ, ਨੱਕ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀ ਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜਲਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਜਲਣ, ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਸਥਾਈ ਨੁਕਸਾਨ ਜਾਂ ਅੰਨ੍ਹੇਪਣ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਅਮੋਨੀਆ ਲੀਕ ਹੋਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ
ਅਮੋਨੀਆ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਜਲਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੰਪਰਕ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਅੱਖਾਂ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਧੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਦਾਰਥ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਚਿਹਰਾ ਧੋਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਇਹ ਘੁਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਅਮੋਨੀਆ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ
ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਕਈ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼ ਵੀ ਅਮੋਨੀਆ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਵਜੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਮੋਨੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਅਮੋਨੀਆ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਅਮੋਨੀਆ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਗੈਸ ਵਰਗੇ ਨਤੀਜੇ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਨੂੰ ਰੱਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ।
