ਬੈਂਗਲੁਰੂ: ਭਾਰਤ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਗਗਨਯਾਨ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰਾਇਣ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 2027 ਵਿੱਚ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਈਟੀਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਨੁਭਾ ਜੈਨ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਇਸਰੋ ਦੇ ਅਗਲੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ ਯਾਨੀ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਬਾਰੇ ਕਈ ਖਾਸ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਅਤੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਵਿਚਲੇ ਅੰਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਸਮਝਾਇਆ ਹੈ।
ਇਸਰੋ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਾਰ ਕੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਬਾਰੇ ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਉਤਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੇ ਉੱਥੇ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਖਣਿਜਾਂ, ਥਰਮਲ ਗਰੇਡੀਐਂਟ, ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨ ਕਲਾਉਡ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡੇਟਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਪਰ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਨਰਮ ਉਤਰੇਗਾ ਸਗੋਂ ਉੱਥੋਂ ਨਮੂਨੇ ਵੀ ਇਕੱਠੇ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰੇਗਾ।"
ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਰੋ ਮੁਖੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਉਪਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਭਾਰ 9,200 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ 4,000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸਦੇ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਦਾ ਭਾਰ 9,200 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੋਵੇਗਾ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੇ 4,000 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਵੱਡੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਣ ਲਈ ਦੋ ਮਾਰਕ III ਰਾਕੇਟ ਵਰਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਇਸ ਪੂਰੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਪੰਜ ਮਾਡਿਊਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਹ ਮਾਡਿਊਲ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜਨਗੇ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਰਾਕੇਟ ਦਾ ਪ੍ਰੋਪਲਸ਼ਨ ਸਿਸਟਮ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।"-ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ
ਨਾਰਾਇਣਨ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਚਾਰ ਮਾਡਿਊਲ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਉਤਰਨਗੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸੈਂਪਲ ਰਿਟਰਨ ਮਾਡਿਊਲ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗਾ ਜਦਕਿ ਬਾਕੀ ਦੋ ਮਾਡਿਊਲ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਪੰਧ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਗੇ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਸਰੋ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮਾਡਿਊਲ ਛੱਡ ਦੇਵੇਗਾ।"
ਇਸ ਸਭ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸਰੋ ਮੁਖੀ ਨੇ ਇਸ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ, "ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀਨਸ ਮਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਮਾਰਸ ਆਰਬਿਟਰ ਮਿਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਕਈ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਮਿਲ ਗਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਡਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਚੰਦਰ ਧਰੁਵੀ ਖੋਜ ਮਿਸ਼ਨ (LUPEX) 'ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਵਿੱਚ 250 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਵਾਲਾ ਰੋਵਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਵੇਗਾ ਜਦਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਰੋਵਰ ਦਾ ਭਾਰ ਸਿਰਫ 25 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਪੁਲਾੜ ਏਜੰਸੀ, ਏਰੋਸਪੇਸ ਐਕਸਪਲੋਰੇਸ਼ਨ ਏਜੰਸੀ (JAXA) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੋਵੇਗਾ।"-ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ
ਇਸਰੋ ਦੇ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ
ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਰੋ ਚੇਅਰਮੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ, ਉਪ-ਸਤ੍ਹਾ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਆਪਟੀਕਲ ਪੇਲੋਡ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਉੱਚ-ਰੈਜ਼ੋਲਿਊਸ਼ਨ ਕੈਮਰਿਆਂ ਨੇ ਇਸਰੋ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਚੰਦਰਯਾਨ ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਉਤਰਿਆ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਵਾਈਬ੍ਰੇਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਚਾਰਜਡ ਕਣਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਨਾਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਤ੍ਹਾ ਦਾ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ਡ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੌਨ ਅਤੇ ਆਇਨ (ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਰਜ ਕੀਤੇ ਕਣ) ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਂ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਨੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਤਹ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਤੋਂ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਤਹ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਕਾਰੀ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ
ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਵਾਰੀ ਹੈ। ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਮਿਸ਼ਨ (ਲੂਨਰ ਐਕਸਪਲੋਰੇਸ਼ਨ) ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਛਾਲ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਲਿਆਉਣਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਇਹ ਨਮੂਨੇ ਉੱਥੋਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਥਰਮਲ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕੇ।
ਇੱਥੇ ਇਹ ਗੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਦੇ ਚਾਂਗ'ਈ-5 ਚੰਦਰ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਵੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦੇ ਸਨ ਪਰ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਅਪੋਲੋ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਲੂਨਾ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਵੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਹਨ ਪਰ ਉਹ ਵੀ ਉਸੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਸਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮਿਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕੀ। ਇਸਰੋ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ-4 ਮਿਸ਼ਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਨਮੂਨੇ ਲਿਆਏਗਾ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਦਾ ਨਾਮ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾ ਹੋਵੇਗਾ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:-
