ਪੰਜਾਬ

punjab

ETV Bharat / health

ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲਗਾਂ 'ਚੋ ਕਿਸ ਲਈ ਹੈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ? ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ, ਇੱਥੇ ਜਾਣੋ - Daytime Sleep

Daytime Sleep: ਨੀਂਦ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੌਣ ਨੂੰ ਆਲਸ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਇੱਕ ਰਿਸਰਚ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਬਹੁਤ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

Daytime Sleep
Daytime Sleep (Getty Images)

By ETV Bharat Health Team

Published : Aug 20, 2024, 5:20 PM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ:ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਇਕ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਵੱਡਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਸ ਦਾ ਕਾਫੀ ਫਾਇਦਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੇ ਬੱਚੇ ਨਿਯਮਤ ਨੀਂਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਯਾਦ ਰੱਖ ਪਾਉਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਬਾਲਗਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਤਾਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਆਰਾਮ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹੈਰਾਨੀ ਦੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਤਾਜ਼ਾ ਖੋਜ 'ਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਦਿਨ ਦੀ ਨੀਂਦ ਬਾਲਗਾਂ ਲਈ ਵੀ ਓਨੀ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜਿੰਨੀ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਹੈ।

ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ: ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਇੱਕ ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਦਤ ਹੈ। ਇਸ ਆਦਤ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਆਲਸ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੀਂਦ ਲੈਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਝ ਕੰਮ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸਲੀਪਿੰਗ ਰੂਮ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੌਣ ਦੀ ਲੋੜ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਜੇ ਤੁਸੀਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸੌਂਦੇ ਹੋ ਜਾਂ ਸਵੇਰ ਵੇਲੇ ਥਕਾਵਟ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੀਂਦ ਆਉਣ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਇਹ ਆਦਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਆਦਤ ਵਜੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸੁਚੇਤਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਟੈਸਟ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਲੋਕ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੰਬਰ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਯਾਦ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬੇਚੈਨ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਘੱਟ ਚਿੜਚਿੜੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਆਫ਼ ਫਾਰਮੇਸੀ ਅਤੇ ਕਾਰਡੀਓਵੈਸਕੁਲਰ ਖੋਜ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇਮਸ ਡੀਨਿਕੋਲਨਟੋਨੀਓ ਅਨੁਸਾਰ, “ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਸਮੇਂ 20 ਮਿੰਟ ਸੌਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿਮਾਗ ਲਈ ਇੱਕ ਪੈਨਸਿਲ ਸ਼ਾਰਪਨਰ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਕਮੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ 20 ਮਿੰਟ ਸੌਣਾ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਸੁਪਰ ਪਾਵਰ ਹੈ।"

ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ:

ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ: ਦਿਮਾਗ ਰਸਾਇਣਕ ਸੰਕੇਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਮਰ ਦੇ ਨਾਲ ਘਟਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੌਣ ਨਾਲ ਮਨ ਨੂੰ ਤਰੋਤਾਜ਼ਾ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭੁੱਲਣ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਥਕਾਵਟ ਨਾਲ ਲੜਨਾ:ਵਾਹਨ ਜਾਂ ਭਾਰੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਚਲਾਉਣ ਵੇਲੇ ਥਕਾਵਟ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਤੁਹਾਡੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੀ ਗਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਲੰਬੀ ਯਾਤਰਾ 'ਤੇ ਜਾਣਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਥੋੜ੍ਹਾ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

ਸਰੀਰ ਦੀ ਇਮਿਊਨਿਟੀ ਮਜ਼ਬੂਤ: ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦਾ ਇਮਿਊਨ ਸਿਸਟਮ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ​​ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੋਜ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੱਟ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਅਕਸਰ ਬੀਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।

ਦਿਲ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ: ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੀਂਦ ਲੈਣਾ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਵਾਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸੌਣਾ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਆਦ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖੋ: ਸਵੇਰੇ ਉੱਠਣ 'ਤੇ 6 ਤੋਂ 8 ਘੰਟੇ ਬਾਅਦ ਸੌਣਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਹਾਰਮੋਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੋਰਟੀਸੋਲ ਹਾਰਮੋਨ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣਾ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਮੱਸਿਆ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਯੋਗਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਦਿਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸੌਣ ਲਈ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ:

ਸੌਣ ਦੀ ਮਿਆਦ:ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ 10-15 ਮਿੰਟ ਦੀ ਨੀਂਦ ਕਾਫੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਕੁੱਝ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਂਦ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 90 ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੌਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ। ਸੌਣ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਅਵਧੀ ਲਗਭਗ 30-40 ਮਿੰਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਨੀਂਦ ਦੀ ਜੜਤਾ ਤੋਂ ਬਚੋ: ਦੋ ਘੰਟੇ ਜਾਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੌਣ ਨਾਲ ਸੁਸਤੀ ਪੈ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕੰਮ ਦੀ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਚੁਣੋ: ਦੁਪਹਿਰ 1 ਤੋਂ 3 ਵਜੇ ਤੱਕ ਸੌਣ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਹੁਨਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਕੈਫੀਨ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਨੂੰ 3 ਵਜੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਤ ਦੀ ਨੀਂਦ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੌਣਾ: ਭੋਜਨ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸੌਣ ਤੋਂ ਬਚੋ।

ABOUT THE AUTHOR

...view details