ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼/ਕੁੱਲੂ:ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ 31 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਲੱਛਮੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਬਨਵਾਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਸੀਤਾ ਅਤੇ ਭਰਾ ਲਛਮਣ ਨਾਲ ਅਯੁੱਧਿਆ ਪਰਤੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਉਣ 'ਤੇ ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਦੀਪਮਾਲਾ ਕੀਤੀ। ਦੀਵੇ ਜਗਾ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਅਮਾਵਸਿਆ ਨੂੰ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹੋ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਦੇ ਅਯੁੱਧਿਆ ਪਰਤਣ 'ਤੇ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਲੱਛਮੀ-ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
ਜੇਕਰ ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਸਬੰਧ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨਾਲ ਹੈ ਤਾਂ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਾ ਕਿਉਂ?
ਦੀਵਾਲੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਅਧੂਰਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਇਹ ਜਾਣਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਦੀਵਾਲੀ 'ਤੇ ਦੇਵੀ ਲੱਛਮੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਕਿਉਂ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥ ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੁੱਲੂ ਦੇ ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼ਸ਼ੀਕਾਂਤ ਸ਼ਰਮਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ''ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਲੱਛਮੀ ਪੂਜਾ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ 7ਵੇਂ ਅਵਤਾਰ ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਰਾਮ ਅਵਤਾਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਪਰ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੂਜਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੀ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਸਤਯੁਗ ਹੈ।
ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼ਸ਼ੀਕਾਂਤ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਤਿਯੁਗ ਵਿਚ ਸੁਰ-ਅਸੁਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ, ਜ਼ਹਿਰ, ਐਰਾਵਤ ਹਾਥੀ, ਕਾਮਧੇਨੂ ਗਾਂ ਸਮੇਤ 14 ਰਤਨ ਨਿਕਲੇ। ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਤਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਕਾਰਤਿਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਨਵੇਂ ਚੰਦਰਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਾਨਤਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਧਨਵੰਤਰੀ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਘੜਾ ਲੈ ਕੇ ਬਾਹਰ ਆਇਆ। ਧਨਤੇਰਸ 'ਤੇ ਧਨਵੰਤਰੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਦੀਵਾਲੀ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਜਾ