ਕਾਰਬੇਟ ਪਾਰਕ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਮਿਲਿਆ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦਾ ਸੱਪ ਰਾਮਨਗਰ (ਉੱਤਰਾਖੰਡ): 15 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਰਬੇਟ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ 'ਚ ਸਲਾਜ਼ਰ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ ਸੱਪ ਦੀ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਪ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਾਰਬੇਟ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ੇਵ ਦ ਸਨੇਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੰਦਰਸੇਨ ਕਸ਼ਯਪ ਨੇ ਬਚਾਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਰਬੇਟ ਇਲਾਕੇ 'ਚ ਇਸ ਸੱਪ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਕਾਰਬੇਟ ਪਾਰਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਖੁਸ਼ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਸਲਾਜ਼ਰ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ, ਕਾਰਬੇਟ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਮਿਲੀ: ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਜਿਮ ਕਾਰਬੇਟ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਆਪਣੇ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਬਹੁਤਾਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਸੱਪਾਂ ਦੀਆਂ ਸੈਂਕੜੇ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਵੀ ਪਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਲਗਾਤਾਰ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ ਜੋ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਹੀ ਵੇਖੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਭਾਵ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਪ ਦੀ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ, ਸਲਾਜ਼ਰ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਸਲਾਜ਼ਰ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ ਸੱਪ 15 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ: ਦੱਸਣਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੱਪ ਕਰੀਬ 15 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਰਬੇਟ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੱਪ ਦੀ ਇਹ ਦੁਰਲੱਭ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਵਾਈਪਰ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਹਰੇ ਸੱਪਾਂ ਵਰਗੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦਾ ਰੰਗ ਹਲਕੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਹਰਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਪ ਬਹੁਤ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਬਚਾਅ ਨੈਨੀਤਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਮਨਗਰ ਦੇ ਸੱਪ ਮਾਹਿਰ ਚੰਦਰਸੇਨ ਕਸ਼ਯਪ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੱਪ ਗ੍ਰੀਨ ਵਾਈਪਰ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਸੱਪ ਕਾਫੀ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੈ:ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸੱਪ ਦਾ ਨਾਂ 'ਹੈਰੀ ਪੋਟਰ' ਫਿਲਮ ਦੇ ਖਲਨਾਇਕ ਸਲਾਜ਼ਾਰ ਸਲਾਜ਼ਰ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਹਰੇ ਰੰਗ ਦਾ ਇਹ ਸੱਪ ਬਹੁਤ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਗ੍ਰੀਨ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਨੀਵੇਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਸੱਪ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ:ਇਹ 2019 ਵਿੱਚ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਖੋਜੀ ਗਈ ਪੰਜਵੀਂ ਨਵੀਂ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਸਿਰ ਗੂੜ੍ਹਾ ਹਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਬਾਕੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਪੀਲੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਡੋਰਸਲ ਸਕੇਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਭਿੰਨ ਹੈ। ਨਰ ਵਿੱਚ ਲਾਲ-ਸੰਤਰੀ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆਂ-ਸੰਤਰੀ ਧਾਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ, ਇੱਕ ਜੰਗਾਲ ਵਾਲੀ ਲਾਲ-ਸੰਤਰੀ ਪੂਛ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਔਰਤਾਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ। ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਜਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਸੱਪ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਵੀ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।
CTR ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਧੀਰਜ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਕੀ ਕਿਹਾ? ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਾਰਬੇਟ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਧੀਰਜ ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਦਿੱਖ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਸਲਾਜ਼ਰ ਪਿਟ ਵਾਈਪਰ ਸੱਪ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਰਬੇਟ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਟਾਈਗਰ ਕੰਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨ ਪਲਾਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਬੇਟ ਪਾਰਕ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇਖੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਚੰਗਾ ਸੰਕੇਤ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਜਾਂ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸੀਮਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਫੋਟੋਆਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ।
ਸੱਪ ਦਾ ਨਾਮ ਟੋਏ ਕਿਉਂ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ? ਸੀਟੀਆਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਧੀਰਜ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਪਿਟ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਮੂੰਹ ਦੇ ਕੋਲ ਦੋ ਟੋਏ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਟੋਇਆਂ 'ਤੇ ਸੈਂਸਰ ਆਰਗਨ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅਨੋਖੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੰਵੇਦਨਾ ਕਰਕੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੈਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਇਹ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੰਕੇਤ ਹੈ।
