ਚਮੋਲੀ: ਦੇਵਭੂਮੀ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਚਮੋਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਹਨ। ਬਦਰੀਨਾਥ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਜਾ ਕੇ ਆਤਮਿਕ ਊਰਜਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਾਨਸਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਵੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ ਮਾਂ ਨੰਦਾ ਸਿੱਧਪੀਠ ਕੁਰੂਰ, ਉਮਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਕਰਨਾਪ੍ਰਯਾਗ, ਗੋਪੀਨਾਥ ਮੰਦਰ, ਕਲਪੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ, ਨੌਤੀ ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ, ਅਨਸੂਯਾ ਮੰਦਰ, ਬੈਰਸਕੁੰਡ ਮੰਦਰ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਮਾਂ ਨੰਦਾ ਸਿੱਧਪੀਠ ਕੁਰੂਦ ਮੰਦਿਰ: ਮਾਂ ਨੰਦਾ ਦੀ ਕੁਮਾਉਂ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕੁਰੂੜ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਦੀ ਦੂਰੀ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਤੋਂ 190 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਨੰਦਪ੍ਰਯਾਗ ਤੋਂ ਨੰਦਨਗਰ ਰੋਡ 'ਤੇ 25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਕੁਰੂਰ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਮਾਂ ਨੰਦਾ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪਤਨੀ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੰਤਨਦਾਯਿਨੀ ਮਾਤਾ ਅਨੁਸੂਯਾ ਮੰਦਿਰ: ਚਮੋਲੀ-ਉਖੀਮਠ ਸੜਕ 'ਤੇ ਗੋਪੇਸ਼ਵਰ ਤੋਂ 8 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 'ਤੇ ਅਤੇ ਪੰਜ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪੈਦਲ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਸੰਤਦਾਯਿਨੀ ਮਾਤਾ ਅਨੁਸੂਯਾ ਦੇ ਮੰਦਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਉਜਾੜ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਦੱਤਾਤ੍ਰੇਯ ਤਿਉਹਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਇੱਥੇ ਦੋ-ਰੋਜ਼ਾ ਅਨੁਸੂਯਾ ਮੇਲਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੂਰੋਂ ਦੂਰੋਂ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬੇਔਲਾਦ ਜੋੜਾ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਗੋਪੀਨਾਥ ਮੰਦਰ:ਗੋਪੇਸ਼ਵਰ ਨਗਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਗੋਪੀਨਾਥ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਰੁਦਰਨਾਥ ਦਾ ਸਰਦੀਆਂ ਦਾ ਨਿਵਾਸ ਵੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇਮਾਰਤਸਾਜ਼ੀ ਕਾਰਨ ਵੱਖਰੀ ਪਛਾਣ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਮਾਨਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਕਾਮਦੇਵ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਆਪਣਾ ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਸੁੱਟਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਥੇ ਦਫ਼ਨ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਤ੍ਰਿਸ਼ੂਲ ਦੀ ਧਾਤੂ ਅਜੇ ਵੀ ਸਹੀ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹੈ।