ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ/ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ : ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਡਗਾਮ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਰਗਾਮ ਦੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਹੱਥੀਂ ਬੁਣਨ ਦੀ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸੋਜਨੀ ਟੋਪੀ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਦਾ ਵਾਰਗਾਮ ਪਿੰਡ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਟੋਪੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਇਸ ਕਲਾ ਤੋਂ ਕਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਪਹਿਲਾਂ ਟੋਪੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਪਿੰਡ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਲੋਕ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਇਹ ਕਲਾ ਕੁਝ ਕੁ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਤ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰ ਹੁਣ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਿਕ ਅਮੀਰ-ਏ-ਕਬੀਰ ਮੀਰ ਸਈਅਦ ਅਲੀ ਹਮਦਾਨੀ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਟੋਪੀਆਂ ਨੂੰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੁਨਰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ।
ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਟੋਪੀਆਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ: ਈਟੀਵੀ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਕਾਰੀਗਰ, ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਮਲਿਕ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਟੋਪੀਆਂ ਦੀ ਮੰਗ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਨਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਵੇਰਵੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ।
ਹੁਣ ਮਸ਼ੀਨ ਨਾਲ ਬਣਦੇ ਹਨ ਟੋਪੀਆਂ :ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹੁਣ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕੈਪਾਂ ਉਪਲੱਬਧ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪਹਿਨਣਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਕੈਪਸ ਮਸ਼ੀਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਹੁਣ ਲੋਕ ਟੋਪੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਹੁਨਰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ 'ਚ ਕਾਫੀ ਮਿਹਨਤ ਵੀ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੈਪ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਵਿਚ ਇਸ ਕਲਾ ਦਾ ਆਪਣਾ ਮਹੱਤਵ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ।
ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਪਛਾਣ:ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ 'ਚ ਕਈ ਆਰਥਿਕ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਕਲਾ ਨਹੀਂ ਛੱਡੀ। ਇਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਇੱਕ ਪਛਾਣ ਹੈ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਕਸ਼ਮੀਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਪਸੰਦੀਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ 'ਚ ਬਣੀਆਂ ਕੈਪਾਂ : ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਪਾਂ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਦੀ ਬਾਜ਼ਾਰ 'ਚ ਕਾਫੀ ਮੰਗ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਕੈਪ ਪਹਿਨਣਾ ਵੀ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਗਾਹਕਾਂ ਦੇ ਮਨਚਾਹੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਸਿਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਅਨੁਸਾਰ ਕੈਪ ਵੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਜੋ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਸਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਲਈ ਇਸ ਕੈਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕੇ।
ਕਿੰਨੀ ਹੈ ਕੀਮਤ : ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੈਪਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 2,000 ਤੋਂ 20,000 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਹੈ। ਜੋ ਲੋਕ ਹੱਜ ਅਤੇ ਉਮਰਾਹ ਲਈ ਜਾਣ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਹ ਟੋਪੀਆਂ ਮੰਗਵਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਗੁਲਾਮ ਨੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਕਲਾ ਨੂੰ ਜਿਉਂਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਆਯਾਮ ਦੇਣ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੀਮ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾਵੇ।
