ଭୁବନେଶ୍ୱର: ପ୍ରକୃତିର ଏକ ସୁନ୍ଦର ଅବଦାନ ବ୍ୟାଘ୍ର । ଭାରତର ଜାତୀୟ ପଶୁ କୁହାଯାଉଥିବା ଏହି ବାଘ ମାମୁଁ ପାଇଁ ଆଜି ଦିନଟିଏ । ବାଘ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଆଜିର ଦିନରେ ଜାତୀୟ ବ୍ୟାଘ୍ର ଦିବସକୁ ପାଳନ କରାଯାଉଛି ସତ... କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ବାଘ କେତେ ସୁରକ୍ଷିତ ତା ମନରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଆସେ । ସବୁଠାରୁ ବଡ କଥା ହେଉଛି ଦେଶରେ ବାଘ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଥିବା ବେଳେ ରାଜ୍ୟରେ କିନ୍ତୁ ଏହି ସଂଖ୍ୟା କମୁଛି । କାଁ ଭାଁ ଜଙ୍ଗଲରେ ବାଘ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଓଡ଼ିଶା ଜଙ୍ଗଲ ଘଞ୍ଚ ବନାନୀ ଓ ସବୁଜିମାରେ ଭରପୂର ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ବାଘ କିନ୍ତୁ ନାହାନ୍ତି । ବାଘ ବଂଶ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ମାଳ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ, କିନ୍ତୁ ବଂଶ ବୃଦ୍ଧି ଫେଲ ମାରିଛି । ତେବେ କାହିଁକି ରାଜ୍ୟରେ କମୁଛି ବାଘ ସଂଖ୍ୟା, କେଉଁଠି ରହୁଛି ତୃଟି ? କାହିଁକି ଫେଲ ମାରୁଛି ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ, ରାଜ୍ୟରେ ସୁରକ୍ଷିତ ବାଘ, ଏଥି ପ୍ରତି ବିନ ବିଭାଗ କେତେ ତତ୍ପର ? ତାହାକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିଛି । ଏପଟେ ଶିମିଳିପାଳରେ କଳାବାଘ ସଫାରୀ ପାଇଁ CZAରୁ ମିଳିଛି ଅନୁମତି । ଯାହା ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଖୁସି ଖବର ।
କଳାବାଘ ସଫାରୀ ପକ୍ରିୟା ଆଉ ପାଦେ ଆଗେଇଲା:
ଶିମିଳିପାଳରେ କଳାବାଘ ସଫାରୀ ପାଇଁ CZAରୁ ମିଳିଲା ଅନୁମତି । ଏନଟିସି ଏ ପରେ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଜୁ ଅଥରିଟିରୁ ଅନୁମତି ମିଳିଥିବା ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି ପିସିସିଏଫ ସୁଶାନ୍ତ ନନ୍ଦ । ବାରିପଦାରୁ 10 କିମି ଦୂରରେ 100 ଏକର ଜାଗା ରେ ମଞ୍ଚିଆପଡାରେ କଳାବାଘ ସଫାରୀ ହେବ । ନନ୍ଦନକାନନରେ ଥିବା କଳା ଜିନ ଥିବା ବାଘକୁ ନେଇ ସେଠାରେ ଛଡା ଯିବ । ଚଳିତ ବର୍ଷ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା ଏହା ପର୍ଯ୍ୟଟକଙ୍କ ପାଇଁ ଖୋଲାଯିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ବନ୍ୟ ପ୍ରାଣୀ ପିସିସିଏଫ । ସେଠାରେ ବାଘଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ହସ୍ପିଟାଲ ମଧ୍ୟ ତିଆରି ହେବ । ବାଘଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ନିବାସ ହେଉଛି ଓଡିଶା । ହଜାର ହଜାର କିମି ଅତିକ୍ରମ କରି ଓଡିଶା ମୁହାଁ ହେଉଛନ୍ତି ମହାବଳ ବାଘ । 2013ରେ ନନ୍ଦନକାନନକୁ ଆସିଥିବା ବାଘ ନନ୍ଦନ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଲ୍ୟାଣ୍ଡସ୍କେପରୁ ଆସିଥିବା ଜେନେଟିକ ଷ୍ଟଡିରୁ ଜଣାପଡିଛି । ନିକଟ ଅତୀତରେ ଦୁଇଟି ବାଘ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଲ୍ୟାଣ୍ଡସ୍କେପରୁ ଆସି ଓଡିଶାରେ ରହୁଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟରେ ବାଘ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଥିବା ବେଳେ ଏହା ଦ୍ୱାରା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପିସିସିଏଫ ।
ସାତକୋଶିଆ ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ ଫେଲ:
ଓଡିଶାରେ ବାଘ ବଂଶ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ନେଇ 2018ରେ ସାତକୋଶିଆ ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶରୁ ୨ଟି ମହାବଳ ବାଘ ଅଣା ଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ ବାଘ ମହାବୀର ଶିକାରୀ ଫାସରେ ପଡି ମୃତ୍ୟୁ ବରଣ କରି ବା ପରେ ବାଘୁଣୀ ସୁନ୍ଦରୀ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ଫେରିଯାଇଥିଲା । ଏହି ଘଟଣା ପରେ ସାତକୋଶିଆ ବ୍ୟାଘ୍ର ପ୍ରକଳ୍ପ ହେବ କି ନାହିଁ ସନ୍ଦେହ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା । ଏବେ ପୁଣି ଘାରିଛି ବାଘ ବଂଶ ବିସ୍ତାର ଯୋଜନା । 1 ହଜାର ବର୍ଗ କିଲୋମିଟର ବ୍ୟାପୀ ଏହି ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟରେ ଏଥିଲାଗି ବନବିଭାଗ ଆରମ୍ଭ କରିଛି ବହୁବିଧ ରଣନୀତି । ଶିମିଳିପାଳ ଓ ସାତକୋଶିଆ ଅଭୟାରଣ୍ୟ ପରସ୍ପରକୁ ଲାଗିଛି । ଯେହେତୁ ଶିମିଳିପାଳରେ ବାଘ ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ୁଛି, ତେଣୁ ଆଗାମୀ ଦିନରେ ନିଜସ୍ୱ ଟେରିଟୋରି ତିଆରି ପାଇଁ ସେମାନେ ସାତକୋଶିଆ ମୁହାଁ ହୋଇପାରନ୍ତି । ସାତକୋଶିଆରେ ବାଘଙ୍କ ଖାଦ୍ୟ ପାଇଁ ହରିଣ, ସମ୍ବର, କୁଟୁରା ଆଦି ତୃଣଭୋଜି ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ବଂଶବୃଦ୍ଧି ଉପରେ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉଛି ।
ସାତକୋଶିଆ ବାଘ ଶୂନ୍ୟ:
ଏନଟିସିଏର ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, 2006 ମସିହାରେ ସାତକୋଶିଆରେ ଥିଲେ 6ଟି ମହାବଳ ବାଘ । 2010 ମସିହାରେ ସଂଖ୍ୟା 8 କୁ ବଢ଼ିଥିଲା । ହେଲେ 2014ରେ ସେମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ହଠାତ୍ 3 କୁ ଖସିବା ସହ 2018ରେ 1 ହୋଇଗଲା। ଏହାକୁ ନଜରକୁ ରଖି 2018ରେ ମଧ୍ୟପ୍ରଦେଶ ବାନ୍ଧବଗଡ଼ ଓ କାହ୍ନା ବ୍ୟାଘ୍ର ଅଭୟାରଣ୍ୟରୁ 2ଟି ବାଘ ଆଣି ସାତକୋଶିଆରେ ବଂଶ ବିସ୍ତାର କରିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଇଥିଲା କିନ୍ତୁ ଏହା ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ରୂପେ ଫେଲ ମାରିଥିଲା ।
ରାଜ୍ୟରେ 40 ବାଘ:
ବାଘଙ୍କ ପାଇଁ ସୁରକ୍ଷିତ ନିବାସ ହେଉଛି ଓଡିଶା । ହଜାର ହଜାର କିମି ଅତିକ୍ରମ କରି ଓଡିଶା ମୁହାଁ ହେଉଛନ୍ତି ମହାବଳ ବାଘ । 2013ରେ ନନ୍ଦନକାନନକୁ ଆସିଥିବା ବାଘ ନନ୍ଦନ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଲ୍ୟାଣ୍ଡସ୍କେପରୁ ଆସିଥିବା ଜେନେଟିକ ଷ୍ଟଡିରୁ ଜଣା ପଡିଛି । ନିକଟ ଅତୀତରେ ଦୁଇଟି ବାଘ ସେଣ୍ଟ୍ରାଲ ଇଣ୍ଡିଆ ଲ୍ୟାଣ୍ଡସ୍କେପରୁ ଆସି ଓଡିଶାରେ ରହୁଛନ୍ତି । ରାଜ୍ୟରେ ବାଘ ସଂଖ୍ୟା ବଢୁଥିବା ବେଳେ ଏହା ଦ୍ୱାରା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ବନ୍ୟପ୍ରାଣୀ ପିସିସିଏଫ । ରାଜ୍ୟରେ 40 ବାଘ ଅଛନ୍ତି । ଶିମିଳିପାଳ ବାହାର ଭିତରେ ପ୍ରାୟ 30 ବାଘ ଅଛନ୍ତି ବୋଲି କହିଛନ୍ତି ।