ହାଇଦ୍ରାବାଦ:ଋଷର କାଜାନ ସହରରେ 16ତମ ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ନିକଟରେ ଶେଷ ହୋଇଛି । ଏହି ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ସମ୍ମିଳନୀରେ କେବଳ ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ନୁହଁନ୍ତି, ବରଂ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ସହ ଆଗ୍ରହ ରଖୁଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ମଧ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସମ୍ମିଳନୀର ଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ବେଳକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ସେଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇସାରିଥିଲେ । ଭାରତକୁ ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ ଡଃ.ଏସ ଜୟଶଙ୍କର ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ କରିଥିଲେ ।
- ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ ୩୬ ଦେଶ
ଏହି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ମୋଟ 36ଟି ଦେଶ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ସେଥିମଧ୍ୟରୁ 22ଟି ଦେଶର ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟମାନେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ତୁର୍କୀର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ରେସେପ ତାଇପ୍ ଏର୍ଡାଗନ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ତୁର୍କର ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ଯୋଗଦେବାକୁ ଭାରତ ଭାରତ ଅବରୋଧ କରିଥିଲା । ଭାରତ ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ସଂଗଠନରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ପାକିସ୍ତାନର ନିକଟବର୍ତ୍ତୀ କୌଣସି ରାଷ୍ଟ୍ରକୁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରୁଛି । ଏହାର କାରଣ ଥିଲା ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା କିମ୍ବା ନିକଟତର ଥିବା ଦେଶ ଏହି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ସଦସ୍ୟ ହେବାକୁ ଭାରତ ବିରୋଧ କରୁଛି ।
- ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ସତ୍ତ୍ବେ ଋଷରେ ଆୟୋଜନ:-
ରୁଷିଆରେ ଏଭଳି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀର ଆୟୋଜନ ଏକ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଘଟଣା ନିଶ୍ଚିତ । କାରଣ ଋଷ ଏବେ ୟୁକ୍ରେନ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ପାଇଁ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପ୍ରତିବନ୍ଧକର ସାମ୍ନା କରୁଛି । ଆମେରିକା ସମେତ ଏକାଧିକ ଦେଶ ଏକାଧିକ କଟକଣା ଜାରି କରିଛନ୍ତି । ଋଷକୁ ଦୋଷୀ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇ ଏହି ଆକ୍ରମଣ ମାମଲାର ତଦନ୍ତ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଅପରାଧିକ ଅଦାଲତରେ ଜାରି କରିଛି । ତଥାପି ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘର ମହାସଚିବଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଋଷର ସମ୍ମାନ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ସହିତ ୟୁକ୍ରେନକୁ ମଧ୍ୟ କ୍ରୋଧିତ କରିଛି । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ୟୁକ୍ରେନ ମଧ୍ୟ ଜାତିସଂଘ ମହାସଚିବଙ୍କ କିଭ ଗସ୍ତକୁ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିଥିଲେ ।
- ୟୁକ୍ରେନ ବିବାଦ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା:-
ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ୟୁକ୍ରେନ ବିବାଦ ସମ୍ପର୍କରେ କେବଳ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଇସ୍ରାଏଲର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପକୁ ସମାଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା । କାଜାନରେ ପାଲେଷ୍ଟାଇନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ମହମୁଦ ଅବ୍ବାସଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଏହି ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ‘ଏସସିଓ’ (ସଂଘାଇ ସହଯୋଗ ସଂଗଠନ) ବୈଠକକୁ ଅଣଦେଖା କରୁଛନ୍ତି କିନ୍ତୁ ସମସ୍ତ ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗ ଦେଇଛନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ ଚୀନ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ କୌଣସି ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଭାରତ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଅନିଚ୍ଛା ପ୍ରକାଶ କରୁଛି ବୋଲି ସ୍ପଷ୍ଟ ଦୃଶ୍ୟମାନ ହେଉଛି ।
- ସମ୍ମିଳନୀରେ ଏବେ ୯ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର
‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ସମ୍ମିଳନୀ ୫ଟି ଦେଶର ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ ଥିଲା, ଏହା ଏବେ ୯କୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ତୁର୍କୀ, ମେକ୍ସିକୋ ଏବଂ ପାକିସ୍ଥାନ ସମେତ ପ୍ରାୟ ୨୦ଦେଶ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଯୋଗଦେବାକୁ ଇଚ୍ଛୁକ ରାଷ୍ଟ୍ର ତାଲିକାରେ ଅଛନ୍ତି । ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଅନେକ ଆମେରିକାର ନିକଟତମ ସହଯୋଗୀ ଭାବେ ଜଣାଶୁଣା । ଏହି ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀ ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଶ୍ବ ଜନସଂଖ୍ୟାର 46% ଏବଂ ବିଶ୍ବ ଜିଡିପିର ପ୍ରାୟ 35% । ଏହି ସମ୍ମିଳନୀର ଅନ୍ୟ ଏକ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱୀ ସମ୍ମିଳନୀ ‘ଜି-7’ ବିଶ୍ବ ଜନସଂଖ୍ୟାର ମାତ୍ର 8% ଏବଂ ବିଶ୍ବ ଜିଡିପିର 30% । କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ ବରଂ ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ବ ତୈଳ ଉତ୍ପାଦନର 40% କ୍ଷମତା ରଖିଛି । ବିଡମ୍ବନାର ବିଷୟ ଯେ, ଦୁଇ ବୃହତ ତୈଳ ଆମଦାନୀକାରୀ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ ଏହି ସଂଗଠନର ସଦସ୍ୟ ଅଛନ୍ତି ।
- ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ଅନ୍ୟ ସମ୍ମିଳନୀଠାରୁ କେମିତି ଭିନ୍ନ:-
‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ସମ୍ମିଳନୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏହା ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଏହା ଅନ୍ୟ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀଠାରୁ ପ୍ରକୃତିରେ ଭିନ୍ନ । ଜି-7ରେ ସମସ୍ତ ସଦସ୍ୟ ଦେଶ ଆମେରିକାର ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସୁରକ୍ଷା ଅନୁଷ୍ଠାନର ସଦସ୍ୟ । ସେହିପରି ‘ଏସସିଓ’ ସମ୍ମିଳନୀରେ ପ୍ରାୟ ସମସ୍ତେ ଚୀନ ସମର୍ଥିତ ବେଲ୍ଟ ଆଣ୍ଡ ରୋଡ ଇନସିଏଟିଭ (BRI) ସଦସ୍ୟ । କିନ୍ତୁ ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଚିନ୍ତାଧାରା ବିଶିଷ୍ଟ ଦେଶମାନଙ୍କୁ ନେଇ ଗଠିତ ହୋଇଛି । ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ନିଜସ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ (NDB) ମଧ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଛି । ଯାହା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମୁଦ୍ରା ପାଣ୍ଠି ‘ଆଇଏମ୍ଏଫ’ ସହିତ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱିତା କରିବା ପରି କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ ରଖିଛି । ଯେଉଁଠାରେ ଏହି ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା ଅଂଶୀଦାର ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ସମାନ ଅଂଶୀଦାରର ଦର୍ଜା ପାଆନ୍ତି ।
- ଭାରତ ପାଇଁ ପ୍ରମୁଖ ପ୍ରସଙ୍ଗ
ଭାରତ ପାଇଁ କାଜାନ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀରେ ଅନେକ ପ୍ରସଙ୍ଗ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି । ଏଥର ସଂସ୍କରଣର ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କଥା ହେଲା ଭାରତ ଚୀନ ସୀମାନ୍ତ ଲଦାଖରେ ପ୍ରକୃତ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରେଖା (ଏଲଏସି) ଚାଲିଥିବା ଅବରୋଧ ଓ ଉତ୍ତେଜନାର ପ୍ରଭାବୀ ସମାଧାନ ଦିଗରେ ଉଭୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମୁଖ୍ୟ ମୋଦି ଓ ସି ଜିନପିଙ୍ଗ ମଧ୍ୟରେ ସାକ୍ଷାତ ଓ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲେ । ଏହି ଆଲୋଚନା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସୀମା ସଂଘର୍ଷ ଓ ଉତ୍ତେଜନା ହ୍ରାସ କରିବା ଦିଗରେ ଏକ ପ୍ରଭାବୀ ପଦକ୍ଷେପ ହେବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି ।
ଏକ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, LAC ରେ ପୂର୍ବରୁ ସକରାତ୍ମକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଉଛି । ଚୀନ୍ ସହିତ ଭାରତର ସମ୍ପର୍କ ସୁଧୁରିଲେ, ଏହା ଚୀନ୍ ବିରୋଧୀ ଗୋଷ୍ଠୀ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ । ଯେମିତିକି କ୍ବାଡ (QUAD) ସମ୍ମିଳନୀରେ ଏହାର ସିଧା ପ୍ରଭାବ ପଡିପାରେ । ଚୀନକୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରିବା ପାଇଁ ଭାରତୀୟ ସମର୍ଥନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରୁଥିବା ଦେଶମାନେ ଏଥିରେ ପ୍ରଭାବିତ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ମଧ୍ୟ ରହିଛି ।
- ଦୁଇ ଅଧିବେଶନକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି
ଚଳିତ ଶିଖର ସମ୍ମିଳନୀର ଦୁଇଟି ଅଧିବେଶନକୁ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ । ଆତଙ୍କବାଦର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ମିଳିତ ଜାତିସଂଘରେ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆତଙ୍କବାଦ ଉପରେ ଏକ ବିସ୍ତୃତ କାର୍ଯ୍ୟପନ୍ଥା ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାଇଁ ‘ବ୍ରିକ୍ସ’ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରୟାସ କରାଯିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରିଥିଲେ । ଆତଙ୍କବାଦ ଭାରତ ପାଇଁ ଗଭୀର ଚିନ୍ତାର ବିଷୟ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ମଧ୍ୟ ଗ୍ଲୋବାଲ-ସାଉଥ ପ୍ରାଥମିକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରିଥିଲେ । ଉଭୟ ଭାରତ ଏବଂ ଚୀନ୍ ଦକ୍ଷିଣ- ବିଶ୍ୱର ନେତୃତ୍ୱ ପାଇଁ ପରସ୍ପର ବିରୋଧରେ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବିତା କରୁଛନ୍ତି ।
- ମୋଦି-ପୁଟିନ ଆଲୋଚନା:-