હૈદરાબાદ : રાજકીય વિશ્લેષકોની અપેક્ષા મુજબ, માલદીવના રાષ્ટ્રપતિ મોહમ્મદ મુઈઝુએ ભારત પ્રત્યેના પોતાના અભિગમમાં નરમાઈ દર્શાવી હતી. એક સ્થાનિક ચેનલને આપેલા પ્રથમ ઇન્ટરવ્યુ દરમિયાન, મુઇઝુએ ટાપુ રાષ્ટ્રને ભારતીય લોન પરત કરવાના મુદ્દે ભારતને વધુ ઉદાર બનવા વિનંતી કરી હતી. નોંધનીય છે કે માલદીવ દ્વારા ભારતને વર્ષના અંત સુધીમાં યુએસ ડોલર 400.9 મિલિયનની રકમ ચૂકવવાની બાકી છે, જે માત્ર 6.190 બિલિયન યુએસ ડોલરની જીડીપી ધરાવતા દેશ માટે ચૂકવવી ખૂબ જ મુશ્કેલ છે. જે પહેલાથી જ 3.577 બિલિયન યુએસ ડોલરના કુલ બાહ્ય દેવા હેઠળ દબાયેલું છે અને તેમાંથી 42 ટકા કરતાં વધુ રકમ પર ચીનની માલિકી છે.
ભારતનું કુલ 517 મિલિયન યુએસ ડોલરનું દેવું માલદીવ પર છે. માત્ર પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં જ ભારતે માલદીવમાં વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટો પર જે મુઈઝુની ભારત વિરુદ્ધનું વલણ હોવા છતાં 93 મિલિયનનો ખર્ચ કર્યો હતો. જેઅંદાજપત્રીય આંકડા કરતા લગભગ બમણો ખર્ચ હતો.
માલદીવના કપરા સમયમાં ભારત હંમેશા તેની સાથે ઊભું રહ્યું છે. નવેમ્બર, 1988માં જ્યારે દેશને બળવાના પ્રયાસનો સામનો કરવો પડ્યો ત્યારે ભારતે જ તેના સૈનિકોને માલદીવ મોકલ્યા હતાં. 1980 અને 90ના દાયકા દરમિયાન ભારતે માલદીવને 200 બેડની હોસ્પિટલ અને પોલિટેકનિક ભેટ આપી હતી. 2004માં માલદીવમાં સુનામી આવી ત્યારે ભારતે સૌપ્રથમ પ્રતિસાદ આપ્યો હતો. 2008થી, ભારતે માલદીવને સહાયતા માટે વિવિધ યોજનાઓ હેઠળ રૂ. 2454.59 કરોડથી વધુ ખર્ચ કર્યા હતાં જેમાં 500 પોસાય તેવા મકાનો, ટેકનોલોજી એડોપ્શન સેન્ટર, પોલીસની રાષ્ટ્રીય કોલેજનું નિર્માણકાર્ય શામેલ હતું. આ સાથે કાયદાનો અમલ, માલેમાં પાણી અને સ્વચ્છતા પ્રોજેક્ટ, અડ્ડુ એટોલમાં માર્ગ અને જમીન સુધારણા પ્રોજેક્ટ અને હોસ્પિટાલિટી અને ટુરિઝમની ફેકલ્ટીમાં માલદીવ્સ નેશનલ ડિફેન્સ ફોર્સના 20,000 કરતાં વધુ કર્મચારીઓને તાલીમ આપવા ઉપરાંત કેટલાક નામ આપવામાં આવ્યા છે. ભારતના નૌકાદળ અને કોસ્ટ ગાર્ડે પણ સમયાંતરે વિવિધ સંયુક્ત કવાયતોમાં MNDFને જોડ્યા છે.
22મી માર્ચના રોજ એક સ્થાનિક દૈનિક “મિહારુ” સાથે વાત કરતા, મુઈઝુએ સત્તા પર આવ્યા પછી પ્રથમ વખત ભારત તરફ નરમાશ દેખાડવી પડી છે. માલદીવને સહાય પૂરી પાડવામાં ભારત નિમિત્ત હતું અને ભારતે માલદીવમાં સૌથી વધુ સંખ્યામાં પ્રોજેક્ટ્સ અમલમાં મૂક્યા હોવાનું સ્વીકારતા, મુઇઝુએ આશા વ્યક્ત કરી કે ભારત " લોનની ચુકવણીમાં દેવા-રાહતના પગલાંને સરળ બનાવશે " અને જાહેર કર્યું કે, અબુધાબીમાં COP, તેમણે ભારતીય યોગદાન માટે ભારતીય વડાપ્રધાનની "પ્રસંશા" કરી હતી. તેમણે એ વાત પર પણ ભાર મૂક્યો કે તેઓ ભારતના વિકાસલક્ષી પ્રોજેક્ટોને રોકવા માગતા નથી, પરંતુ પીએમ મોદીને આ પ્રોજેક્ટ્સને મજબૂત અને ઝડપી બનાવવા વિનંતી કરી હતી. તેમના દેશમાંથી સંરક્ષણ કર્મચારીઓની નાની ટુકડીને દૂર કરવાના વિવાદાસ્પદ મુદ્દા પર, મુઇઝુએ એમ કહીને તેમના સ્ટેન્ડને યોગ્ય ઠેરવવાનો પ્રયાસ કર્યો કે આ નીતિ ભારત-કેન્દ્રિત નથી પરંતુ તે તમામ વિદેશી દેશોમાં સમાનરૂપે લાગુ થશે.
હવે સવાલ એ છે કે તેઓ શા માટે ભારત પર યુ-ટર્ન લેવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યાં છે. આ વોલ્ટ ચહેરા પાછળ ચાર બળવાન કારણો હોઈ શકે છે. સૌપ્રથમ, માલદીવની નાનકડી અર્થવ્યવસ્થા માટે નવ મહિનાના સમયમાં 400 મિલિયન યુએસ ડોલરથી વધુની ચૂકવણી કરવી તે અસહ્ય બોજ હશે. બીજું, જોકે ચીને 20 કરારો પર હસ્તાક્ષર કર્યા હતા અને યુએસ 130 મિલિયનયુએસ ડોલરની ગ્રાન્ટની જાહેરાત કરી હતી. મુઇઝુની બેઇજિંગની મુલાકાત દરમિયાન, એવું લાગે છે કે ચીન નજીકના ભવિષ્યમાં આ દ્વીપસમૂહ દ્વારા ચૂકવણીના કોઈ દ્રશ્યમાન સંકેત વિના માલદીવમાં નાણાં ઠાલવતાં રાખવાના મૂડમાં નથી. કોઈએ ભૂલવું ન જોઈએ કે ચાઈનીઝ દેવાના કિસ્સામાં, વાસ્તવિક દેવાની રકમ ઘણી જાહેર ડોમેન પર દર્શાવવામાં આવ્યાં છે તેના કરતા વધુ હોય છે. ત્રીજે સ્થાને, આઇએમએફ દ્વારા ટાપુ રાષ્ટ્રને તેની અનિશ્ચિત આર્થિક સ્થિતિ સામે જારી કરાયેલી તાજેતરની ચેતવણીએ પણ મુઇઝુને ભારત પ્રત્યે નરમ પડવાની ફરજ પાડી હશે. છેલ્લે, પરંતુ ઓછામાં ઓછું ન કહેવાય કે, માલદીવના વિપક્ષોએ પણ મુઇઝુને તેમનું વલણ સુધારવા માટે ફરજ પાડી છે. કારણ કે તેમના પુરોગામી મોહમ્મદ સોલિહ દ્વારા તેમને આપવામાં આવેલી સલાહથી સ્પષ્ટ છે કે ભારત સાથે વ્યવહાર કરતી વખતે રાષ્ટ્રપતિએ "જીદ્દી" ન હોવું જોઈએ.
પરંતુ તે જોવાનું બાકી છે કે મુઇઝુ તેના ઉત્તરીય પાડોશી સાથે પોતાના દેશના લાભ માટે કેટલો વ્યવહારિક અને તર્કસંગત અભિગમ પ્રદર્શિત કરી શકે છે, જે નિઃશંકપણે હિંદ મહાસાગરમાં ' પ્રથમ પ્રતિસાદ આપનાર ' દેશ છે.
- China-Maldives Relations: ચીનના ખોળે બેઠું માલદિવ, પ્રવાસન સહયોગ સહિત 20 સમજુતી પર કર્યા કરાર
- India Maldives Dispute: માલદીવના રાષ્ટ્રપતિ મુઈજ્જુ જુગાર રમી રહ્યા છેઃ પૂર્વ ઉપ રાષ્ટ્રપતિ અદીબ
