શું છે રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ ? જાણો તેનો ઈતિહાસ અને મહત્વ

દર વર્ષે 31 ઓક્ટોબરના દિવસે રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ અથવા નેશનલ યુનિટી ડે મનાવવામાં આવે છે.

નવી દિલ્હી:રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ, અથવા નેશનલ યુનિટી ડે, ભારતમાં દર વર્ષે 31 ઓક્ટોબરે ઉજવવામાં આવે છે. આ દિવસ ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળના અગ્રણી નેતા, ભારતના પ્રથમ નાયબ વડા પ્રધાન અને ગૃહ પ્રધાન સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની જન્મજયંતિની ઉજવણીના ઉપલક્ષ્યમાં કરવામાં આવે છે.

આ દિવસનો ઉદ્દેશ્ય નાગરિકોમાં રાષ્ટ્રીય એકતા અને એકતાને પ્રોત્સાહન આપવાનો છે, આઝાદી પછી રાષ્ટ્રને એક કરવાના પટેલના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડે છે. તેમના વારસાને માન આપવા અને એકતાના સંદેશને મજબૂત કરવા દેશભરમાં વિવિધ કાર્યક્રમો અને પ્રવૃત્તિઓનું આયોજન કરવામાં આવે છે.

સંક્ષિપ્ત ઇતિહાસ

સૌ પ્રથમ રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસ, 31 ઓક્ટોબર 2014ના રોજ ઉજવવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે કેન્દ્રએ રાષ્ટ્રીય એકીકરણમાં સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના યોગદાનને સન્માનિત કરવાની જાહેરાત કરી હતી. પટેલ કે જેઓેને ઘણીવાર 'ભારતના આયર્ન મેન' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તેમણે 1947માં આઝાદી પછી 500 થી વધુ રજવાડાઓને ભારતીય સંઘમાં એકીકૃત કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.

આ દિવસનું પાલન રાષ્ટ્રીય અખંડિતતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને વિવિધતામાં એકતાના મહત્વને વધુ મજબૂત બનાવવાની વ્યાપક પહેલનો એક ભાગ હતો. પ્રવૃત્તિઓમાં સામાન્ય રીતે નાગરિકો વચ્ચે સંવાદિતાની ભાવનાને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી કૂચ, ચર્ચાઓ અને સાંસ્કૃતિક કાર્યક્રમોનો સમાવેશ થાય છે. આ દિવસ અખંડ ભારત માટે પટેલના વિઝનને યાદ અપાવે છે અને સાંપ્રદાયિક સંવાદિતા અને રાષ્ટ્રીય એકતા જાળવવાના પ્રયાસોને પ્રોત્સાહિત કરે છે.

રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસનું મહત્વ

રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસનું આજના વિશ્વમાં ઘણું મહત્વ છે. તે રાષ્ટ્રીય એકતા અને એકતાના મહત્વની યાદ અપાવે છે, નાગરિકોને ધર્મ, જાતિ અથવા ક્ષેત્રના આધારે વિભાજનથી ઉપર ઉઠવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. આ દિવસ સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલના નેતૃત્વ અને દૂરદર્શિતાને દર્શાવતા અને સ્વતંત્રતા પછી ભારતને એક કરવા માટેના યોગદાનને યાદ કરે છે.

આ લગભગ શૈક્ષણિક કાર્યક્રમો અને ઘટનાઓના માધ્યમથી સમાજને એકિકૃત કરનાર એકતા અને વિવિધતાના મૂલ્યો વિશે જાગૃરૂકતાને વેગ આપે છે. આ દિવસ શાંતિ અને સદ્ભાવ બનાવી રાખવામાં પ્રત્યેક નાગરિકની ભૂમિકા પર ભાર મુકે છે, એક મજબૂત રાષ્ટ્રની દિશમાં સામૂહિક પ્રયાસો પ્રત્યે પ્રેરિત કરે છે. આજના દિવસે કરાતી વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ ભારતની વૈવિધ્યસભર સંસ્કૃતિને ઉજાગર કરે છે, એ વિચારને મજબૂત બનાવે છે કે એકતાનો અર્થ એકરૂપતા નથી. રાષ્ટ્રીય એકતા દિવસનો ઉદ્દેશ તેના નાગરિકોમાં અખંડ ભારતના આદર્શો પ્રત્યે ગૌરવ અને પ્રતિબદ્ધતાની ભાવના જગાડવાનો છે.

સરદાર પટેલ વિશે:

વલ્લભભાઈ ઝવેરભાઈ પટેલનો જન્મ 31 ઓક્ટોબર 1875ના રોજ ગુજરાતના નડિયાદમાં થયો હતો. તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા હતા, જેમણે દેશના સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં અગ્રણી ભૂમિકા ભજવી હતી. તેઓ એક સફળ વકીલ પણ હતા. ત્યાર બાદ તેમણે ગુજરાતના ખેડા, બોરસદ અને બારડોલીના ખેડૂતોને બ્રિટિશ રાજ સામે અહિંસક સવિનય આજ્ઞાભંગની ચળવળ માટે સંગઠિત કર્યા. કોંગ્રેસ દ્વારા 1931માં સરદાર પટેલની અધ્યક્ષતામાં 'મૂળભૂત અધિકારો અને આર્થિક નીતિ' ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. 16 વર્ષની ઉંમરે તેમના લગ્ન ઝવેરબા પટેલ સાથે થયા હતા.

ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મહાન સાધક

સરદાર પટેલને મહાત્મા ગાંધીના મીઠાના સત્યાગ્રહ પ્રત્યે ખૂબ લગાવ હતો. 1924માં તેઓ નગરપાલિકા પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા અને 1928 સુધી આ પદ પર રહ્યા. તેમણે ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના કરાચી સત્રની અધ્યક્ષતા કરી હતી અને 1932માં તેમને જેલમાં પણ મોકલવામાં આવ્યા હતા. 1940 યુદ્ધમાં મહાત્મા ગાંધીએ ભારતની ભાગીદારીનો વિરોધ કરવા માટે વ્યક્તિગત સવિનય અસહકાર ચળવળ શરૂ કરી અને 17 નવેમ્બર 1940ના રોજ પટેલની અન્ય કોંગ્રેસી નેતાઓ સાથે ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. તેઓ ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં એક મહાન સાધક હતા.

સરદાર પટેલની રણનીતિ: વલ્લભભાઈએ 562 રજવાડાઓમાંથી 559ને ભારત સંઘમાં જોડાવા માટે મનાવ્યા હતાં. પરંતુ 3 રજવાડાઓએ ભારતમાં જોડાવાની ના પાડી. જે જમ્મુ અને કાશ્મીર, હૈદરાબાદ અને જૂનાગઢ હતા. પટેલે નિઝામને ભારતીય સંઘમાં જોડાવા માટે મનાવવા માટે ઓપરેશન પોલોનો ઉપયોગ કર્યો.

ભારતરત્ન સરદાર પટેલની વિદાય: જૂનાગઢમાં પટેલે બળનો પ્રયોગ કર્યો અને ખાતરી કરી કે તે ભારતનો ભાગ બને. સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલે 15 ઓગસ્ટ 1947 થી 15 ડિસેમ્બર 1950 સુધી ભારતના પ્રથમ નાયબ વડાપ્રધાન તરીકે સેવા આપી હતી. તેમણે ભારતના રાજકીય એકીકરણ અને 1947ના ભારત-પાકિસ્તાન યુદ્ધ દરમિયાન ગૃહ પ્રધાન તરીકે સેવા આપી હતી. તેઓ માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી પણ હતા. 15 ડિસેમ્બર, 1950 ના રોજ બોમ્બે (હવે મુંબઈ) માં હાર્ટ એટેક આવ્યા બાદ અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા. સરદાર પટેલને 1991 માં મરણોત્તર ભારત રત્ન, દેશના સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કારથી નવાજવામાં આવ્યા હતા.