હૈદરાબાદ: ભારતમાં વાઘની સંખ્યા 3682 પ્લસ થઈ ગઈ છે. દેશમાં લગભગ 55 વાઘ રિઝર્વ છે, જેમાંથી 17 રાજ્યોમાં 36 વાઘ રિઝર્વમાં ઇકોટૂરિઝમની મંજૂરી છે. વિશ્વના ઘણા દેશોમાં વાઘની સંખ્યા ઘટી રહી છે. તે જ સમયે, 1970 ના દાયકામાં સરકાર દ્વારા વન્યજીવ વારસા માટે લેવામાં આવેલા પગલાંની અસર હવે દેખાઈ રહી છે. 1973માં અમલમાં આવેલ પ્રોજેક્ટ ટાઇગરે વન્યજીવોના સંરક્ષણમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. આ કારણોસર, વિશ્વમાં વાઘની કુલ સંખ્યાના 75 ટકા ભારતમાં છે. તેઓ દેશના 88,558 ચોરસ કિલોમીટરમાં ફેલાયેલા જંગલ વિસ્તારમાં રહે છે. ઇકોસિસ્ટમ માટે વાઘના મહત્વને ઉજાગર કરવા અને વિશ્વભરમાં તેમની સંખ્યામાં ઘટાડો થવાને કારણે થતી સમસ્યાઓ વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે દર વર્ષે 29 જુલાઈએ આંતરરાષ્ટ્રીય વાઘ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે.
12 વર્ષમાં 1283 વાઘના મોત: 2012-2023માં 1283 વાઘ મૃત્યુ પામ્યા. નેશનલ ટાઈગર કન્ઝર્વેશન ઓથોરિટી (NTCA) ના ડેટા અનુસાર, 2012 થી 2017 સુધીમાં 560 વાઘ મૃત્યુ પામ્યા હતા. તે જ સમયે, 2018 થી 2023 વચ્ચે 723 વાઘ મૃત્યુ પામ્યા છે. 2012 અને 2017 ની વચ્ચે, 308 વાઘ કુદરતી રીતે મૃત્યુ પામ્યા. 123 વાઘનો શિકાર કરવામાં આવ્યો હતો. 90 વાઘને જપ્ત કરવાના કેસ નોંધાયા હતા. જ્યારે રોડ અને રેલ અકસ્માતમાં 39 વાઘના મોત થયા હતા.
2012 થી 2017 સુધીમાં 560 વાઘ મૃત્યુ પામ્યા
2018માં 95 વાઘના મોત થયા હતા
2019માં 96 વાઘના મોત થયા હતા
2020માં 106 વાઘના મોત થયા હતા
2021માં 127 વાઘના મોત થયા હતા
2022માં 121 વાઘના મોત થયા હતા
2023માં 178 વાઘના મોત થયા હતા
વાઘની વસ્તી ગણતરી દર 4 વર્ષે કરવામાં આવે છે
5મી વાઘની વસ્તી ગણતરી 2022 માં પૂર્ણ થઈ હતી.
વાઘની વસ્તી ગણતરી 2022 2023 માં રજૂ કરવામાં આવી હતી.
ભારતમાં વાઘ રાજ્યનું બિરુદ મધ્ય પ્રદેશને છે.
વાઘની વસ્તી ગણતરી માટે દ્વિ-સ્તરીય નમૂના એકત્રિત કરવામાં આવે છે.
પ્રથમ તબક્કામાં, વાઘની ગણતરી કરવા માટે, વન અધિકારીઓ, વન રક્ષકો અને રેન્જર્સની એક ટીમ જંગલમાં વાઘના પગના નિશાન, મળ અને બચેલા ખોરાકનો ડેટા એકત્રિત કરે છે.
બીજા તબક્કામાં કેમેરામાંથી તસવીરો અને અન્ય ડેટા એકત્ર કરવામાં આવે છે. બંને ડેટાને જોડીને, વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વાઘની સંખ્યા નક્કી કરવામાં આવે છે.
આંકડાઓમાં વાઘની સંખ્યા
ભારતમાં વાઘની સંખ્યા 3682
3 રાજ્યોમાં વાઘની સંખ્યા 500થી વધુ છે
05 રાજ્યોમાં વાઘની સંખ્યા 300 થી વધુ છે (ઉપરના 3 રાજ્યો સિવાય)
08 રાજ્યોમાં વાઘની સંખ્યા 200 થી વધુ છે (ઉપરના 5 રાજ્યો સિવાય)
08 રાજ્યોમાં વાઘની વસ્તી 2006ની વાઘની વસ્તી ગણતરીની સરખામણીમાં 2022માં 100 ટકા વધી છે.
વાઘની વસ્તીમાં 313 ટકાનો વધારો થયો છે (2006 થી 2022 સુધી).
2018 અને 2022 વચ્ચે વાઘની સંખ્યામાં 24 ટકાનો વધારો થયો છે.
785 વાઘ સાથે મધ્યપ્રદેશ સૌથી વધુ વાઘ ધરાવતું રાજ્ય છે.
વાઘની વસ્તીની દ્રષ્ટિએ ટોચના 5 રાજ્યો
મધ્ય પ્રદેશ 785 વાઘ
કર્ણાટક 563 વાઘ
ઉત્તરાખંડ 560 વાઘ
મહારાષ્ટ્ર 444 વાઘ
તમિલનાડુ 306 વાઘ
વાઘની સૌથી વધુ સંખ્યા ધરાવતા અભ્યારણ
જીમ કોર્બેટ: 260
બાંદીપુર: 150
નાગરહોલ: 141
બાંધવગઢ: 135
દુધવા: 135
મુદુમલાઈ: 114
કાઝીરંગા: 104
કાન્હા: 105
સુંદરબન: 100
વાઘની વસ્તી ગણતરી
વર્ષ વસ્તી
2006 1411
2010 1706
2014 2226
2018 2967
2022 3682
આ વાઘ અભયારણ્યમાં ઇકોટુરિઝમ સુવિધાઓ છેઃ ભારતના 17 રાજ્યોમાં 36 ઇકોટુરિઝમ ટાઈગર રિઝર્વ છે.
મધ્યપ્રદેશ
બાંધવગઢ