গুৱাহাটী :অসমৰ মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ বাবে আশাৰ ৰেঙনি । ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানখনত ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা ৩ গুণ বৃদ্ধি হৈছে । শেহতীয়া এক গৱেষণাত এই তথ্য প্ৰকাশ পাইছে । বন্যপ্ৰাণী সংৰক্ষণ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংগঠন 'আৰণ্যক'ৰ গৱেষকৰ এটা দলে কয় যে মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ প্ৰৱণতাত আছে আৰু যদিহে সংৰক্ষণ ব্যৱস্থা কাৰ্যকৰী হয় তেনেহ'লে ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ইয়াৰ সংখ্যা দুগুণলৈ বৃদ্ধি পাব ।
মানাহত ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা বৃদ্ধি
গৱেষণা অনুসৰি ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যাৰ (প্ৰাপ্তবয়স্ক/১০০ বৰ্গ কিঃমিঃ) ঘনত্ব ২০১১-১২ বৰ্ষত ১.০৬ ৰ পৰা ২০১৮-১৯ বৰ্ষত ৩.৬৪ লৈ বৃদ্ধি হৈছে আৰু ই ৮.০ বা অধিকলৈ বৃদ্ধি হোৱাৰ অধিক সম্ভাৱনা আছে । ২০২১ চনত তোলা ফটো অনুসৰি মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত প্ৰাপ্তবয়স্ক বাঘৰ সংখ্যা আছিল ৪৪ টা ।
গৱেষণাৰ তথ্য জীৱ বিজ্ঞানৰ এক জনপ্ৰিয় আলোচনী 'জাৰ্নেল অৱ বায়'লজিকেল কনজাৰ্ভেশ্যন'ত প্ৰকাশ পাইছিল । প্ৰৱন্ধটোত অৱদান আগবঢ়াইছিল 'আৰণ্যক'ৰ জ্যেষ্ঠ প্ৰৱন্ধক তথা গৱেষক দীপাংকৰ লহকৰ আৰু অন্যান্য সহ-লেখকসকলৰ ভিতৰত আছিল আৰণ্যকৰ ব্যাঘ্ৰ গৱেষণা আৰু সংৰক্ষণ বিভাগৰ অধ্যাপক এম ফিৰোজ আহমেদ, অসম বিশ্ববিদ্যালয়ৰ(ডিফু) সহযোগী অধ্যাপক ৰামি এইছ বেগম, ডব্লিউ ডব্লিউ এফ-ইণ্ডিয়াৰ সুনীত কুমাৰ দাস, মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ প্ৰাক্তন বিষয়া হিৰণ্য কুমাৰ শৰ্মা আৰু অনিন্দ্য স্বৰ্গীয়াৰী, ভাৰতীয় বন্যপ্ৰাণী প্ৰতিষ্ঠানৰ প্ৰাক্তন অধ্যাপক আৰু ডিন ৱাই ভি ঝালা, গৱেষক ইমৰাণ চামাদ আৰু টাইগাৰ প্ৰগ্ৰাম অৱ পেন্থাৰৰ সঞ্চালক অভিষেক হৰিহৰে ।
বড়োলেণ্ডৰ অস্থিৰতা আৰু মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান
পৃথক ৰাজ্যৰ দাবীত ১৯৮৫ চনৰ মাজভাগত বড়োলেণ্ড অঞ্চলত অস্থিৰতাৰ সময়ত মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত সংৰক্ষণৰ অভাৱৰ কথা বিবেচনা কৰি এই উন্নয়নে বিশেষ গুৰুত্ব বহন কৰিছে । দীঘলীয়া সময়ৰ সংঘৰ্ষই মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পেলাইছিল । বিশেষকৈ উদ্যানখনৰ পৰিচালনাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক প্ৰভাৱ পৰিছিল । সেই সময়ত উদ্যানখনৰ আন্তঃগাঁথনি বিধ্বস্ত হৈ পৰিছিল আৰু কৰ্তব্যৰত অৱস্থাত বহুতো বন বিষয়াক হত্যা কৰা হৈছিল । যাৰ ফলত সংৰক্ষণৰ প্ৰক্ৰিয়া সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যাহত হৈছিল ।
ভাৰতীয় বন সেৱাৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত বিষয়া অনিন্দ্য স্বৰ্গীয়াৰীয়ে এই সন্দৰ্ভত কয়,"চোৰাং চিকাৰীৰ বাবে এশিঙীয়া গঁড়ৰ প্ৰতি ভাবুকি অহাৰ উপৰিও বিশাল পৰিমাণৰ গছ কটা হৈছিল আৰু উদ্যানখনৰ এক বৃহৎ অংশ বেদখলৰ কৱলত পৰিছিল । বাঘ, অন্যান্য বনৰীয়া মেকুৰী আৰু তৃণভোজী প্ৰাণীৰ সংখ্যাও গুৰুতৰভাৱে হ্ৰাস পাইছিল । মানাহে এই পৰিস্থিতিৰ পৰা উদ্ধাৰৰ বাবে এক নতুন দিগন্তৰ সন্ধানত আছিল ।"
'আৰণ্যক'ৰ গৱেষণা
ইফালে 'আৰণ্যক' দলটোৰ নেতৃত্ব দিয়া এম ফিৰোজ আহমেদে কয়,"ভূটানৰ ৰয়েল মানস ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানৰ সৈতে আন্তঃসীমান্তত থকা মানাহ সংৰক্ষণ ক্ষেত্ৰৰ (TraMCA) অংশ মানস ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বাসস্থান হিচাপে দেখা যায় । জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণৰ বাবে এই আন্তঃসংযোগযুক্ত দৃশ্যবোৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ, যিটো মানাহ ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যানত ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা উল্লেখযোগ্য পুনৰুদ্ধাৰৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত হৈছে । ভাৰত-ভূটান অঞ্চলৰ বিস্তৃত আৰু আন্তঃসংযোগযুক্ত বনাঞ্চলৰ বাবে সংঘৰ্ষৰ পিছৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত এই আকৰ্ষণীয় পুনৰুত্থান দেখা গৈছিল ।"
গৱেষণাটোৱে স্পষ্ট কৰিছে যে উদ্যানখনত ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা বৃদ্ধি বন বিভাগ আৰু অন্যান্য অংশীদাৰসকলৰ দ্বাৰা বৰ্ধিত সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাৰ কাৰ্যকৰিতাৰ ফল । এই উন্নয়নক সমৃদ্ধ পৰ্যটন ৰাজহৰ দ্বাৰা সমৰ্থন কৰা হৈছিল । যিয়ে ব্যৱস্থাপনা বাজেটক শক্তিশালী কৰিছিল । গৱেষণাৰ ফলাফলে এইটোও সূচায় যে স্থানীয় সম্প্ৰদায়, চৰকাৰ আৰু সংৰক্ষণ সংস্থাৰ সহযোগিতামূলক প্ৰচেষ্টাৰ ফলত সংঘৰ্ষৰ পিছৰ পৰিস্থিতিত প্ৰজাতিৰ সফল পুনৰুদ্ধাৰ হ'ব পাৰে । অৱশ্যে, চোৰাং চিকাৰ আৰু বাসস্থান হেৰুওৱাৰ দৰে প্ৰত্যাহ্বান এতিয়াও অব্যাহত আছে । বাঘৰ সংখ্যা তেওঁলোকৰ বহন ক্ষমতাৰ চমু চাপি অহাৰ লগে লগে নিৰন্তৰ ব্যৱস্থাপনা গুৰুত্বৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে ।
আই এফ এছ হিৰণ্য কুমাৰ শৰ্মাই কয়, "মই ব্যক্তিগতভাৱে ২০১৫ চনৰ পৰা ২০১৯ চনলৈ মানাহৰ ক্ষেত্ৰ সঞ্চালক হিচাপে কাৰ্যনিৰ্বাহ কৰাৰ বাবে গৌৰৱ অনুভৱ কৰিছো আৰু এই সময়ছোৱাত মই ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা যথেষ্ট বৃদ্ধি লক্ষ্য কৰিছিলো । উদ্যান কৰ্তৃপক্ষৰ দ্বাৰা ৰূপায়ণ কৰা সামগ্ৰিক ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতিৰ লগতে মুখ্য পাৰিপাৰ্শ্বিক পদক্ষেপক এই সফলতাৰ কাৰক বুলি ক'ব পাৰি । মই বহুতো উদাহৰণ দেখিছো য'ত পোৱালিবোৰ প্ৰাপ্তবয়স্কলৈ পৰিপক্ক হৈছে আৰু মানাহৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ অঞ্চল সফলতাৰে দাবী কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে ।"
আৰণ্যকৰ সহযোগিতা
উল্লেখ্য যে আই ইউ চি এন-কে এফ ডব্লিউ, পেন্থেৰা আৰু আমেৰিকাৰ মৎস্য আৰু বন্যপ্ৰাণী সেৱাৰ (Panthera and US Fish and Wildlife Services) সমৰ্থনত 'আৰণ্যক' এ স্থানীয় সম্প্ৰদায় আৰু উদ্যান ব্যৱস্থাপনাৰ সৈতে যথেষ্ট সম্পদ আৰু প্ৰচেষ্টাৰে অৱদান আগবঢ়াইছে যি উদ্যানখনৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি মানৱ কাৰ্যকলাপক বাধা দিয়াত সহায় কৰিছিল ।
এই সহযোগিতামূলক দৃষ্টিভংগীয়ে উদ্যানখনৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত স্থানীয় লোকসকলৰ নিৰ্ভৰশীলতা বিশেষভাৱে হ্ৰাস কৰিছে । উদ্যানৰ কৰ্মচাৰীসকলক উন্নত আৰু টহলৰ কৌশলত প্ৰশিক্ষণ দিয়াৰ লগতে সম্প্ৰদায়বোৰক বৈকল্পিক বহনক্ষম জীৱিকাৰ বিষয়ে শিক্ষিত কৰি, ইয়াৰ সম্পদৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল লোকসকলৰ দ্বাৰা উদ্যানৰ প্ৰৱেশ যোৱা দশকত যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে । বহুতো পৰিয়ালে সফলতাৰে তেওঁলোকৰ ঘৰ বা গাঁৱৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ জীৱিকাৰ লক্ষ্যত উপনীত হৈছে যাৰ ফলত উদ্যানখনৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ওপৰত তেওঁলোকৰ নিৰ্ভৰশীলতা হ্ৰাস বা দূৰ হৈছে ।
ভৱিষ্যতৰ কাৰ্যপন্থা
যিহেতু ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ সংখ্যা বাঢ়ি গৈ আছে, তেনেদৰে স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে সংঘাত বৃদ্ধি হোৱাৰ সম্ভাৱনাও বৃদ্ধি পাইছে । ইয়াক সমাধান কৰিবলৈ এই সম্প্ৰদায়বোৰৰ সহযোগত ব্যৱস্থাপনা পদ্ধতি বৃদ্ধি কৰা আৰু অধিক কাৰ্যকৰী সংঘাত প্ৰতিৰোধ ৰণনীতি ৰূপায়ণ কৰাটো অতি প্ৰয়োজন । ইফালে যথেষ্ট সংখ্যক গৰু, গাহৰি আৰু ছাগলী উদ্যানৰ ভিতৰত আৰু ইয়াৰ চাৰিওফালে মুক্তভাৱে বিচৰণ কৰে । যাৰ বাবে এই পোহনীয়া জন্তুবোৰ ঢেঁকীয়াপতীয়াৰ মুখামুখি হোৱাৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰিব পাৰে । উদ্যান পৰিচালনা আৰু অন্যান্য অংশীদাৰসকলৰ সমৰ্থনত সম্প্ৰদায়বোৰক কম খৰচত স্থানীয়ভাৱে উপলব্ধ সামগ্ৰী ব্যৱহাৰ কৰি ঢেঁকীয়াপতীয়া আৰু নাহৰফুটুকী-প্ৰতিৰোধী গৰুৰ গঁড়াল নিৰ্মাণ কৰাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰিব লাগে আৰু লগতে সমৃদ্ধ পৰম্পৰাগত জ্ঞান সম্পৰ্কে সজাগতা কৰিব লাগিব ।
লগতে পঢ়ক :গছ কটাৰ বিৰুদ্ধে আন্দোলন অব্যাহত: ভৰলুমুখত ব্যাপক প্ৰতিবাদ
