গোলকীয় সুৰক্ষা পৰিস্থিতিৰ অৱনতিৰ ফলত প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় আৰু বৃদ্ধিৰ আশংকা - Global Security Scenario

Deteriorating Global Security Scenario: সমগ্ৰ বিশ্বৰ দেশসমূহে বিশ্বৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় বৃদ্ধি পাইছে । ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন যুদ্ধৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা উত্তেজনাৰ বাবেই এই পদক্ষেপ লোৱা হৈছে । ডাঃ ৰাভেলা ভানু কৃষ্ণ কিৰণে এই বিষয়ে বিশদ বিৱৰণ আগবঢ়াইছে ।

নিউজ ডেস্ক, ২৭ এপ্ৰিল: ৰাছিয়াৰ ইউক্ৰেইন আক্ৰমণৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা ভূ-ৰাজনৈতিক উত্তেজনা আৰু ২০২৪ চনত সামৰিক ব্যয়ৰ গুৰুতৰ বৃদ্ধিৰ ফলত ২০২৩ চনত বিশ্বৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় ৯ শতাংশ বৃদ্ধি পাই অভিলেখ সৃষ্টিকাৰী ২.২ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰ হৈছে ।

বিশ্ব প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় অভিলেখ ২.২ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰত উপনীত হোৱাই হওক, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দেশসমূহে ৰাছিয়াৰ সৈতে বৰ্ধিত উত্তেজনা, চীনৰ প্ৰযুক্তিগত উত্থান হ্ৰাস কৰাৰ প্ৰচেষ্টা, টাইৱানক বেইজিংৰ নিয়ন্ত্ৰণলৈ অনাৰ লক্ষ্য আৰু দক্ষিণ চীন সাগৰত ইয়াৰ ঘোষিত সামুদ্ৰিক দাবীৰ মাজত নিজকে পুনৰ সজ্জিত কৰাৰ আশা কৰিছে ।

তদুপৰি, ইজৰাইল-হামাছ সংঘৰ্ষ, লোহিত সাগৰৰ সংকট আৰু অতি শেহতীয়াকৈ ইৰাণৰ ইজৰাইলৰ ওপৰত ড্ৰোন আৰু মিছাইল আক্ৰমণে বিশ্বৰ অস্থিৰ পৰিৱেশ বৃদ্ধি কৰিছে । ইণ্টাৰনেচনেল ইনষ্টিটিউট ফৰ ষ্ট্ৰেটেজিক ষ্টাডিজ (আইআইএছএছ)ৰ এক প্ৰতিবেদনত আৰ্কটিকত বৰ্ধিত বিভ্ৰান্তি, উত্তৰ কোৰিয়াৰ পাৰমাণৱিক অস্ত্ৰৰ অনুসৰণ, সংঘৰ্ষক্ষেত্ৰত তেহৰাণৰ বৰ্ধিত প্ৰভাৱ আৰু আফ্ৰিকাৰ চাহেল অঞ্চলত সামৰিক শাসনৰ উত্থানৰ কথাও উল্লেখ কৰা হৈছে ।

ইউক্ৰেইনৰ যুদ্ধৰ পৰা লাভ কৰা শিক্ষাই বহুতো দেশক সামৰিক হাৰ্ডৱেৰৰ উৎপাদন বৃদ্ধি কৰিবলৈ আৰু দীৰ্ঘদিন ধৰি চলি অহা যুদ্ধৰ বাবে প্ৰয়োগ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত অস্ত্ৰ মজুত কৰিবলৈ প্ৰভাৱিত কৰিছিল । ফলস্বৰূপে, বিৰোধীসকলৰ তুলনাত সুবিধা বজাই ৰাখিবলৈ অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ আৰু গোলা-বাৰুদ মজুত ৰাখিবলৈ আৰু লগতে চাইবাৰ যুদ্ধ আৰু সন্ত্ৰাসবাদৰ দৰে প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ, আৰু মানৱবিহীন বিমান বাহন (ইউএভি) আৰু হাইব্ৰিড যুদ্ধ পদ্ধতিৰ দ্বাৰা উদ্ভৱ হোৱা নতুন ভাবুকিৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ নতুন প্ৰযুক্তিত বিনিয়োগ অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰয়োজন ।

বিশ্ব প্ৰতিৰক্ষা ব্যয়

আই.আই.এছ.এছ.-ৰ প্ৰতিবেদন অনুসৰি, ২০১৪ চনত ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইনৰ ক্ৰিমিয়া উপদ্বীপ আক্ৰমণ কৰাৰ পিছত ইউৰোপত সকলো অ-আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ নাটো সদস্যই প্ৰতিৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ৩২ শতাংশ অধিক বিনিয়োগ কৰিছে । ২০২৩ চনৰ জুলাইত অনুষ্ঠিত নাটোৰ ভিলনিয়াছ সন্মিলনে সদস্য দেশসমূহক তেওঁলোকৰ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ (জিডিপি) কমেও ২ শতাংশ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে বাৰ্ষিক ব্যয় কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিয়াৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰে ।

তেওঁলোকৰ ১৯ খন সদস্য ৰাষ্ট্ৰই ২০২৩ চনত জিডিপিৰ ২ শতাংশতকৈ অধিক ব্যয় কৰে । নাটোৰ সদস্য নৰৱে'ই শেহতীয়াকৈ ২০২৪ চনত প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় ইয়াৰ জিডিপিৰ ২ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰাৰ পৰিকল্পনা ঘোষণা কৰিছে আৰু প্ৰাক্তন ছোভিয়েট গণৰাজ্য এষ্টোনিয়াই ইয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা বাজেট জিডিপিৰ প্ৰায় ৩ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰিছে ।

যদিও নাটো সদস্যসকলে জিডিপিৰ ২ শতাংশৰ লক্ষ্যৰ ওচৰ চাপিবলৈ তেওঁলোকৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় বৃদ্ধি কৰি আহিছে, কিছুমান সামৰিক বিশেষজ্ঞই ভাবে যে ভৱিষ্যতে অৱনতি হোৱা পৰিস্থিতিৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ ব্যয় জিডিপিৰ ৪ শতাংশৰ স্তৰলৈ যাব লাগিব । যদি এনে হয়, ব্লুমবাৰ্গ ইকনমিক্সৰ মতে, ই আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য আৰু ইয়াৰ মিত্ৰশক্তিৰ মাজত পৰৱৰ্তী ১০ বছৰত অতিৰিক্ত ১০ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰ সামৰিক ব্যয় দাবী কৰিব ।

তথাপিও প্ৰতিৰক্ষা ব্যয়ৰ বাবে নাটোৰ বাৰ্ষিক জিডিপিৰ ২ শতাংশৰ সৈতে মোকাবিলা কৰাৰ ফলত ইতিমধ্যে ইউৰোপত কঠোৰ আলোচনা হৈছে । নাটোৰ সদস্যসকলে তেওঁলোকৰ বাজেটৰ আন অংশত তীব্ৰ হ্ৰাসেৰে প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে জিডিপিৰ ৪ শতাংশ ব্যয় কৰাৰ দৃঢ় প্ৰতিশ্ৰুতিত সন্মত হোৱাৰ সম্ভাৱনা নাই । ব্লুমবাৰ্গে দাবী কৰে যে আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য, ফ্ৰান্স, ইটালী আৰু স্পেইনৰ দৰে দেশবোৰে 4 শতাংশলৈ যাব, তেওঁলোকে ঋণ লোৱাৰ গভীৰ স্তৰৰ মাজত বেদনাদায়ক বাছনি কৰিবলৈ বা কৰ বৃদ্ধি কৰিবলৈ হেঁচা দিব ।

ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইনৰ অন্তহীন যুদ্ধই নাটোৰ সদস্য দেশসমূহৰ ওপৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ বিত্তীয় চাপ সৃষ্টি কৰিছে । নাটোৰ আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সৰ্ববৃহৎ অৱদানকাৰীয়ে ২০২৩ চনত সংগঠনটোৰ মুঠ ব্যয়ৰ ৬৫ শতাংশতকৈও অধিক অংশ গ্ৰহণ কৰিছে আৰু যুদ্ধ আৰম্ভ হোৱাৰ পৰা ইউক্ৰেইনক ৭৫ বিলিয়ন ডলাৰৰ অধিক অনুদান দিছে । জিডিপিৰ 4% ৰ সৈতে ভৱিষ্যতৰ নিৰাপত্তা প্ৰত্যাহ্বানৰ বাবে প্ৰস্তুতি কৰিলে ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ দেশবোৰ আৰু আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বাবে যথেষ্ট ব্যয় আৰু কিছুমান কঠিন আৰু শক্তিশালী সিদ্ধান্ত ৰখা হ'ব যি ইতিমধ্যে অস্থিৰ ৰাজহুৱা বিত্তৰ সৈতে যুঁজি আছে ।

বিত্তীয় বিশেষজ্ঞসকলে অনুভৱ কৰে যে দ্ৰুতগতিত বৰ্ধিত অস্ত্ৰ-শস্ত্ৰ ৰখাৰ ফলত ৰাজহুৱা বিত্তীয় প্ৰভাৱ কেনেদৰে প্ৰভাৱিত হ'ব সেয়া ঘোষণা কৰাটো অতি সোনকালে হ'ব, কিন্তু নিঃসন্দেহে এনে প্ৰতিশ্ৰুতিয়ে কল্যাণ আৰু স্বাস্থ্যৰ প্ৰয়োজনীয়তা প্ৰভাৱিত কৰিব । কিছুমান অৰ্থনীতিবিদে যুক্তি দিয়ে যে বৰ্ধিত সামৰিক ব্যয়ে মুদ্ৰাস্ফীতি বৃদ্ধি কৰিব আৰু সূতৰ হাৰৰ ওপৰত চাপ সৃষ্টি কৰিব, য'ত কিছুমান বিশেষজ্ঞই ইয়াক অস্বীকাৰ কৰে আৰু যুক্তি দিয়ে যে ধনী পশ্চিমীয়া চৰকাৰবোৰে এনে বিত্তীয় দাবী বোৰ নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে ।

মেকিনচেৰ মতে, ইউৰোপীয় ইউনিয়নৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ দ্বাৰা প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় ২০২২ চনত ২৬০ বিলিয়ন ডলাৰৰ অভিলেখত উপনীত হৈছিল, ২০২১ চনৰ তুলনাত ৬ শতাংশ বৃদ্ধি আৰু বাৰ্ষিক প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় ২০২৮ চনলৈ ৫০০ বিলিয়ন বৃদ্ধি হ'ব পাৰে । মেকিনছে লগতে অনুমান কৰে যে ইউৰোপীয় দেশবোৰে যোৱা কেইটামান দশকত ৮.৬ ট্ৰিলিয়ন ডলাৰ ৰাহি কৰিছিল, ১৯৬০ চনৰ পৰা ১৯৯২ চনলৈ গড় প্ৰতিৰক্ষা ব্যয়ৰ তুলনাত, তেওঁলোকৰ সৈন্যবাহিনীৰ আকাৰ হ্ৰাস কৰি । অৱশ্যে, পুটিনৰ আক্ৰমণে ইউৰোপক ইয়াৰ অতীতৰ দৃষ্টিভংগী বৰ্জন কৰিবলৈ আৰু তেওঁলোকৰ সামৰিক বাহিনী শক্তিশালী কৰিবলৈ স্থাপন কৰিবলৈ বাধ্য কৰিছে ।

২০২২ চনত আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ সামৰিক ব্যয় আছিল ৮৭৭ বিলিয়ন ডলাৰ, যি ২০২৩ চনত ৯০৫.৫ বিলিয়ন ডলাৰলৈ বৃদ্ধি হৈছিল আৰু ই প্ৰতিৰক্ষাৰ ওপৰত ইয়াৰ বাৰ্ষিক জিডিপিৰ ৩.৩ শতাংশ আৱণ্টন কৰিছে । চীনৰ সামৰিক ব্যয় ২০১৪ চনৰ পৰা ২০২১ চনলৈ ৪৭ শতাংশ বৃদ্ধি হৈ ২৭০ বিলিয়ন ডলাৰ লৈ বৃদ্ধি পাইছে আৰু ২০২৪ চনত ইয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা ব্যয় ৭.২ শতাংশ বৃদ্ধি পাব ।

ৰাছিয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা বাজেট ২০২৪ চনত ৬০ শতাংশতকৈও অধিক বৃদ্ধি পাইছিল । ইয়াৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বাজেটৰ এক-তৃতীয়াংশ আৰু এতিয়া জিডিপিৰ ৭.৫ শতাংশত উপনীত হ'ব । যদিও ইউৰোপীয় দেশবোৰে এতিয়াও জিডিপিৰ ২ শতাংশৰ নাটো লক্ষ্যতকৈ প্ৰতিৰক্ষাৰ বাবে কম ব্যয় কৰে, ৰাছিয়াই আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ অবিহনেও নাটোৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহৰ মিলিত প্ৰতিৰক্ষা বাজেটৰ সৈতে মিলাব নোৱাৰে ।

২২ খন এছিয়া-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় ৰাষ্ট্ৰৰ ক্ষেত্ৰত, প্ৰতিৰক্ষা চোৰাংচোৱা প্ৰতিষ্ঠান জেনছৰ এক বিশ্লেষণে প্ৰকাশ কৰিছে যে মালয়েছিয়া ১০.২ শতাংশ বৃদ্ধি আৰু মুঠ ব্যয় ৪.২ বিলিয়ন ডলাৰৰ সৈতে বছৰি বৃদ্ধিৰ আকলনত আগবাঢ়ি আছে আৰু তাৰ পিছত ৬.৬ বিলিয়ন ডলাৰৰ সৈতে ফিলিপাইনছৰ বাবে ৮.৫ শতাংশ বৃদ্ধি হৈছে ।

২০২৩-২০২৪ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে ভাৰতীয় প্ৰতিৰক্ষা বাজেট ৫, ৯৩,৫৩৮ কোটি (৭৪ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ)ৰ পৰা ২০২৪-২০২৫ বৰ্ষত ৬, ২১,৫৪১ কোটি (৭৮ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ) লৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল । মুঠতে, আমেৰিকা যুক্তৰাজ্য পৰৱৰ্তী ১৫ খন দেশতকৈ সৰ্ববৃহৎ বিশ্বব্যাপী সামৰিক ব্যয়কাৰী হৈ আছে, যাৰ ভিতৰত আছে চীন আৰু ৰাছিয়া, যি দ্বিতীয় আৰু তৃতীয় স্থানত আছে । ভাৰত আৰু ব্ৰিটেইন ক্ৰমে চতুৰ্থ আৰু পঞ্চম স্থানত আছিল ।

কেৱল বৃহত্তৰ প্ৰতিৰক্ষা বাজেটে সংঘৰ্ষ আৰু অস্থিৰ নিৰাপত্তা আৰু কৌশলগত সমস্যাসমাধান নকৰে । বেইজিঙৰ বৰ্ধিত দৃঢ়তা, মস্কোৰ ইউক্ৰেইনত চলি থকা আক্ৰমণ, পশ্চিম এছিয়াত বিশৃংখলতা আৰু লগতে আন ঠাইত নিৰাপত্তা পৰিস্থিতিক প্ৰত্যাহ্বান জনোৱাৰ বাবে, পশ্চিমে পশ্চিমীয়া আধিপত্যৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া ব্যৱস্থাৰ দাবী কৰাৰ সলনি অধিক ব্যাপক নিৰাপত্তা মিত্ৰজোঁট আৰু নেটৱৰ্ক বিকশিত কৰিব লাগিব । এছিয়া, আফ্ৰিকা, মধ্য প্ৰাচ্য আৰু দক্ষিণ আমেৰিকাৰ দেশসমূহৰ সৈতে ব্যক্তিগত সুবিধা, বিশেষকৈ আন দেশৰ প্ৰতি গুৰুত্ব নিদিয়াকৈ যুটীয়াভাৱে তেওঁলোকৰ অৰ্থনীতি গঢ়ি তুলিব লাগিব ।

পশ্চিমীয়া দেশসমূহে যি ফলপ্ৰসূ কৌশল গ্ৰহণ কৰিব পাৰে সেয়া হ’ল ভাৰত-প্ৰশান্ত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ নিৰাপত্তা আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰধান খেলুৱৈ ভাৰতৰ সৈতেও সহযোগিতা শক্তিশালী কৰা, লগতে পশ্চিমৰ চীনৰ প্ৰতিবেশী দেশ ভাৰতৰ সৈতেও সহযোগিতা শক্তিশালী কৰা ।

লগতে পঢ়ক:লোহিত সাগৰত ভাৰত অভিমুখী ৰাছিয়ান জাহাজত হুথী বিদ্ৰোহীৰ আক্ৰমণ - Houthi Rebels Attack