শেহতীয়াকৈ উত্তৰ ভাৰতৰ ৰাজধানী অঞ্চলত অত্যধিক নিম্ন মানদণ্ডৰ বায়ুৰ স্তৰে বাতৰিৰ শিৰোনাম দখল কৰিছে হৈছিল যাৰ ফলত ৰাইজৰ মাজত হাহাকাৰ সৃষ্টি হোৱাৰ লগতে অধিক কঠোৰ চৰকাৰী পদক্ষেপ লোৱাৰ দাবী উত্থাপন হৈছে।
চীনেও অতীতত একে ধৰণৰ পৰিস্থিতিৰ সন্মুখীন হৈছিল যদিও দেশখনে এই পৰিস্থিতি সলনি কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে আৰু আজি, ই ইয়াৰ কিছুমান প্ৰধান চহৰক পৰিষ্কাৰ নীলা আকাশৰ সৈতে পৰিষ্কাৰ বায়ুযুক্ত চহৰ হিচাপে মানুহৰ আৱাসলৈ পৰ্যবসিত কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাক লৈ গৌৰৱ কৰে যিবোৰত আগতে বায়ুৰ মানদণ্ড বিপদজনক স্তৰত আছিল।
ভাৰতে নিশ্চিতভাৱে চীনৰ পৰা ধোৱাঁৰ কুৱঁলী আৰু বায়ু প্ৰদূষণৰ ব্যাপক সমস্যাৰ বিৰুদ্ধে চলি থকা যুঁজত কিছু মূল্যৱান শিক্ষা ল'ব পাৰে, যদিও চীনৰ পদ্ধতিৰ পুনৰাবৃত্তি কৰাৰ যিকোনো প্ৰচেষ্টাক ভাৰতে সন্মুখীন হোৱা অনন্য প্ৰত্যাহ্বান আৰু পৰিস্থিতিৰ সৈতে সূক্ষ্মভাৱে সংযোজিত কৰিব লাগিব। দুয়োখন দেশ দীৰ্ঘদিন ধৰি বায়ুৰ গুণগত মানদণ্ডৰ গুৰুতৰ সমস্যাৰ দ্বাৰা ভাৰাক্ৰান্ত, তথাপিও চীনে শেহতীয়া বছৰবোৰত প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত লক্ষণীয় অগ্ৰগতি লাভ কৰিছে।
এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষেত্ৰ য'ত ভাৰতে চীনৰ দৃষ্টিভংগীৰ পৰা লাভান্বিত হ'ব পাৰে সেয়া হ'ল কঠোৰ বায়ু মানদণ্ড নিয়মাৱলী ৰূপায়ণ আৰু সেইবোৰৰ শক্তিশালী প্ৰৱৰ্তন। চীনে শেহতীয়া বছৰবোৰত বায়ুৰ মানৰ বাবে অধিক কঠোৰ মানদণ্ড প্ৰৱৰ্তন কৰিছে, যাক অনুপালন নকৰাৰ বাবে কঠোৰ জৰিমনা বিহাৰ ব্যৱস্থা কৰা হৈছে। কিছুমান ক্ষেত্ৰত, নিৰ্দিষ্ট প্ৰদূষণ হ্ৰাসৰ লক্ষ্য পূৰণ কৰাত ব্যৰ্থ হোৱাৰ বাবে স্থানীয় প্ৰশাসনক জগৰীয়া কৰা হৈছে।
এই শাস্তিমূলক দৃষ্টিভংগীয়ে দায়বদ্ধতাৰ সংস্কৃতি কঢ়িয়াই আনিছে, উদ্যোগবোৰক পাৰিপাৰ্শ্বিক প্ৰটোকল মানি চলিবলৈ বাধ্য কৰিছে আৰু চহৰবোৰক তেওঁলোকৰ বায়ুৰ মানদণ্ড উন্নত কৰিবলৈ প্ৰেৰিত কৰিছে। ইয়াৰ বিপৰীতে, ভাৰত এক দুৰ্বল প্ৰৱৰ্তন প্ৰণালীৰ ভুক্তভোগী যিয়ে প্ৰদূষণকাৰী উদ্যোগবোৰক জগৰীয়া কৰাত ব্যৰ্থ আৰু পৰিৱেশ আইন প্ৰৱৰ্তনৰ বেছিভাগ পদ্ধতিয়ে, হয় জটিল নহয় অকাৰ্যকৰী।
একে ধৰণৰ ৰণনীতি অৱলম্বন কৰিলে, য'ত নিয়ামক পৰিকাঠামো কেৱল শক্তিশালীয়েই নহয়, কঠোৰভাৱে প্ৰযোজ্য, ভাৰতীয় চহৰবোৰত ঔদ্যোগিক নিৰ্গমন যথেষ্ট হ্ৰাস হ’ব পাৰে। ভাৰতে বায়ুৰ মানদণ্ড বলবৎ কৰা, নিয়ম উলংঘা কৰা সকলক শাস্তি দিয়া, আৰু স্থানীয় আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰৰ কাৰ্যকৰ্তাসকলৰ বাবে দায়বদ্ধতাৰ পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিব লাগিব।
দ্বিতীয়টো পাঠ চীনৰ নৱীকৰণযোগ্য শক্তি আৰু স্বচ্ছ প্ৰযুক্তিৰ দিশত পৰিৱৰ্তনৰ প্ৰতিশ্ৰুতিত নিহিত হৈ আছে। চীন চৰকাৰে স্বচ্ছ শক্তি, বিশেষকৈ বায়ু আৰু সৌৰ শক্তিৰ ক্ষেত্ৰত বৃহৎ বিনিয়োগ কৰিছে, আৰু বৈদ্যুতিক বাহন (ইভি) তেওঁলোকৰ নগৰ পৰিকল্পনা প্ৰকল্পৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হৈ পৰিছে।
ইয়াৰ ফলত শক্তি উৎপাদন আৰু পৰিবহনৰ পৰা নিৰ্গমন যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে, যি হৈছে বায়ু প্ৰদূষণৰ দুটা মুখ্য উৎস। ইয়াৰ চহৰসমূহে শক্তিৰ পৰিষ্কাৰ উৎস আৰু নিম্ন-নিৰ্গমন বাহন গ্ৰহণ কৰাটো নিশ্চিত কৰাৰ চীনৰ প্ৰতিশ্ৰুতিয়ে ভাৰতৰ বাবে এক মূল্যৱান আৰ্হি হিচাপে কাম কৰিব পাৰে। চীনৰ দৰে ভাৰতো কয়লাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতাৰ ফলত শক্তি সংকটৰ সন্মুখীন হৈছে, বিশেষকৈ শক্তি খণ্ডত।
অৱশ্যে, ভাৰত নৱীকৰণযোগ্য সম্পদৰ ক্ষেত্ৰতো সমৃদ্ধ, আৰু সৌৰ আৰু বায়ু শক্তিৰ দিশত মনোযোগ সলনি কৰিলে কেৱল প্ৰদূষণ হ্ৰাস নহয়, লগতে শক্তি সুৰক্ষাক অধিক বহনক্ষম উপায়েৰে সমাধান কৰিব পাৰি। বৈদ্যুতিক বাহন বা ইভিক আদৰি লোৱাটোও সমানে গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইভিক আকোঁৱালি লোৱা আৰু চাৰ্জিং ষ্টেচনৰ দৰে আন্তঃগাঁথনি সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে ইনচেণ্টিভ প্ৰদান কৰি, ভাৰতে যানবাহনৰ নিৰ্গমন হ্ৰাস কৰিব পাৰে যিয়ে ইয়াৰ মুখ্য চহৰবোৰৰ ৰাস্তাবোৰক ৰুদ্ধ কৰি দিব পাৰে। নৱীকৰণযোগ্য শক্তি গ্ৰহণ আৰু সেউজ পৰিবহন বিপ্লৱৰ সংমিশ্ৰণে সময়ৰ লগে লগে ভাৰতৰ বায়ুৰ মানদণ্ডত যথেষ্ট উন্নতি সাধন কৰিব পাৰে।
ইয়াৰ উপৰিও, চীনে ইয়াৰ ঔদ্যোগিক পদ্ধতিবোৰ আধুনিকীকৰণ আৰু নিকা কৰাৰ প্ৰচেষ্টা, ইয়াৰ প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ ৰণনীতিৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উপাদান হৈ উঠিছে। যোৱা দশকত, চীনে যথেষ্ট পৰিমাণে প্ৰদূষণকাৰী উদ্যোগবোৰ বন্ধ বা উন্নীত কৰাৰ বাবে কঠোৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে, বিশেষকৈ ইস্পাত উৎপাদন, চিমেণ্ট উৎপাদন, আৰু কয়লা খননৰ দৰে ক্ষেত্ৰত।
কিছুমান ক্ষেত্ৰত, উচ্চ প্ৰদূষণৰ স্তৰ থকা অঞ্চলবোৰত থকা কাৰখানাবোৰ এনে এলেকালৈ স্থানান্তৰিত কৰা দেখা গৈছে য'ত পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ ভালদৰে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰি। ইয়াৰ ওপৰিও চীনে অত্যধিক প্ৰদূষণৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত উচ্চ-নিৰ্গমন হোৱা উদ্যোগসমূহ অস্থায়ীভাৱে বন্ধ কৰাৰ সাহসী পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছে, যি বায়ুৰ গুণগত মানদণ্ডৰ হ্ৰস্বম্যাদী সংকট হ্ৰাস কৰাত সহায় কৰে। এই এনে এক পদক্ষেপ যাক ভাৰতেও স্থানীয় পৰ্যায়ৰ হস্তক্ষেপৰ জৰিয়তে দোহাৰিব পাৰে।
ভাৰতৰ ঔদ্যোগিক বিকাশ ইয়াৰ পাৰিপাৰ্শ্বিক স্বাস্থ্যৰ মূল্যৰ বিনিময়ত হৈছে, আৰু নিৰ্মাণ, ইস্পাত আৰু বস্ত্ৰৰ দৰে খণ্ডবোৰক স্বচ্ছ পদ্ধতিসমূহ গ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰিব লাগিব। তদুপৰি, উদ্যোগবোৰক সেউজ প্ৰযুক্তি গ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব, কিয়নো কঠোৰ নিৰীক্ষণ আৰু জৰিমনাৰ জৰিয়তে নিৰ্গমনৰ বাবে তেওঁলোকক দায়বদ্ধ কৰিব পৰা যাব।
আন এটা ক্ষেত্ৰ য'ত ভাৰতে চীনৰ পৰা শিকিব পাৰে সেয়া হ'ল বায়ু প্ৰদূষণৰ বিৰুদ্ধে যুঁজ দিয়াত বাস্তৱ-সময়ৰ নিৰীক্ষণ আৰু স্বচ্ছতাৰ ভূমিকা। চীনে ইয়াৰ বায়ুৰ মানদণ্ড নিৰীক্ষণ আন্তঃগাঁথনি সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ বাবে যথেষ্ট বিনিয়োগ কৰিছে আৰু বাস্তৱ-সময়ৰ প্ৰদূষণ তথ্য ৰাজহুৱাভাৱে উপলব্ধ কৰিছে। এই স্বচ্ছ পদক্ষেপ, প্ৰদূষণৰ স্তৰ সম্পৰ্কে সজাগতা বৃদ্ধি কৰাত আৰু ৰাজহুৱা আৰু চৰকাৰী পদক্ষেপ লোৱাত সহায়ক হৈছে।
বাস্তৱ সময়ত বায়ুৰ গুণগত মানদণ্ডৰ তথ্যই কেৱল নাগৰিকসকলক অৱগত সিদ্ধান্ত লোৱাৰ ক্ষমতা প্ৰদান কৰাই নহয়, লগতে এক পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰিছে য'ত স্থানীয় চৰকাৰবোৰে প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত দ্ৰুত আৰু নিৰ্ণায়ক পদক্ষেপ ল'বলৈ বাধ্য হৈছে। ভাৰতে এই ক্ষেত্ৰত আগবাঢ়ি যোৱাৰ দিশত এতিয়াও ইয়াৰ নিৰীক্ষণ প্ৰণালীত গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰিক্ততাৰ সন্মুখীন হৈছে।
নগৰ আৰু গ্ৰামাঞ্চলত বায়ুৰ মানদণ্ড নিৰীক্ষণ কেন্দ্ৰৰ সম্প্ৰসাৰণ, প্ৰত্যন্ত এলেকাৰ ঠাইৰ ওপৰত গুৰুত্ব, য'ত প্ৰদূষণ হয়তো ব্যাপক কিন্তু কম পৰিমাণে দৃশ্যমান, জৰুৰী হ'ব। তদুপৰি, ভাৰতে নিশ্চিত কৰিব লাগে যে বাস্তৱ-সময়ৰ বায়ুৰ গুণগত মানদণ্ডৰ তথ্য জনসাধাৰণৰ বাবে উপলব্ধ আৰু নীতি নিৰ্ধাৰণত একত্ৰিত কৰা হয়, যাৰ ফলত স্বচ্ছতা বৃদ্ধি হয়, আৰু দায়িত্ব আৰু প্ৰতিক্ৰিয়াশীলতাৰ সংস্কৃতি গঢ়ি তোলা যায়।
জনস্বাস্থ্যৰ প্ৰতি চীনা দৃষ্টিভংগীও ইয়াৰ বায়ু প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ কৌশলৰ এক অবিচ্ছেদ্য উপাদান হৈ আছে। ধোঁৱা আৰু বায়ু প্ৰদূষণৰ নেতিবাচক স্বাস্থ্য প্ৰভাৱক স্বীকৃতি দি, চীনে জনস্বাস্থ্য সুৰক্ষিত কৰাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত ইয়াৰ পাৰিপাৰ্শ্বিক নীতি প্ৰস্তুত কৰিছে। প্ৰদূষণৰ সৈতে সম্পৰ্কিত নেতিবাচক স্বাস্থ্যৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি চৰকাৰী হস্তক্ষেপৰ প্ৰণালীবোৰ প্ৰস্তুত কৰা হৈছে, যিবোৰে কঠোৰ নিয়মাৱলীৰ বাবে জনসমৰ্থন লাভ কৰিছে।
একেদৰে, ভাৰতে ইয়াৰ বায়ু প্ৰদূষণৰ সংকটক কেৱল এক পাৰিপাৰ্শ্বিক সমস্যাই নহয়, লগতে ৰাজহুৱা স্বাস্থ্যজনিত জৰুৰী অৱস্থা হিচাপেও গ্ৰহণ কৰা আৰম্ভ কৰিব লাগিব। পাৰ্টিকুলেট মেটাৰ (পিএম 2.5) ৰ দৰে প্ৰদূষকবোৰ বিভিন্ন শ্বাস-প্ৰশ্বাসজনিত আৰু কাৰ্ডিওভাস্কুলাৰ ৰোগৰ সৈতে সম্পৰ্কিত, যিয়ে দেশৰ ইতিমধ্যে চাপত পৰা স্বাস্থ্যসেৱা প্ৰণালীত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে । এই স্বাস্থ্যৰ প্ৰভাৱ হ্ৰাস কৰাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া জনস্বাস্থ্য-কেন্দ্ৰিত বায়ু গুণগত মানদণ্ডনীতিয়ে, স্থায়ী পৰিৱৰ্তন প্ৰণয়ন কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় নৈতিক আৰু ৰাজনৈতিক সুবিধা প্ৰদান কৰিব পাৰে।
তদুপৰি, বায়ু প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত চীনৰ শীৰ্ষৰ পৰা নিম্নস্তৰৰ চৰকাৰৰ দ্বাৰা চালিত দৃষ্টিভংগী, ৰাষ্ট্ৰীয়, আঞ্চলিক আৰু স্থানীয় উদ্দেশ্যসমূহক একত্ৰিত কৰাত সফল হোৱা বুলি প্ৰমাণিত হৈছে। দেশখনৰ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে প্ৰদূষণ হ্ৰাসৰ উচ্চাভিলাষী লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰিছে আৰু নিশ্চিত কৰিছে যে এই লক্ষ্যবোৰ প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে স্থানীয় চৰকাৰসমূহক দায়বদ্ধ কৰা হ'ব।
ইয়াৰ বিপৰীতে, ভাৰত এক বিকেন্দ্ৰীকৃত দৃষ্টিভংগীৰ দ্বাৰা পীড়িত, য'ত প্ৰদূষণ সমস্যা সমাধানৰ বাবে ৰাজ্য আৰু স্থানীয় চৰকাৰৰ বিভিন্ন স্তৰৰ প্ৰতিশ্ৰুতি আৰু সামৰ্থ্য আছে। বহু সময়ত, বিভিন্ন ৰাজনৈতিক মতাদৰ্শৰ চৰকাৰবোৰৰ মাজত চলা ৰাজনীতিয়ে, পৰিস্থিতিটো বেয়াৰ পৰা অধিক বেয়ালৈ লৈ যায়। অৱশ্যে, ভাৰতে ৰাষ্ট্ৰীয় বায়ুৰ গুণগত মানদণ্ডৰ স্পষ্ট লক্ষ্যৰ পৰা যথেষ্ট লাভান্বিত হ'ব পাৰে, লগতে ৰাজ্য আৰু চহৰ পৰ্যায়ত ৰূপায়ণৰ বাবে দৃঢ় ৰণনীতি প্ৰস্তুত কৰিব পাৰে। ই দেশৰ সামগ্ৰিকভাৱে চলা প্ৰচেষ্টাটোত স্থিৰতা সৃষ্টি কৰিব, যাতে বায়ু প্ৰদূষণ নিয়ন্ত্ৰণ, স্থানীয় অঞ্চলৰ বিবেচনাৰ ওপৰত এৰি দিয়া নহয়।
অৱশ্যে, যদিও চীনৰ পৰা ল’ব পৰা এই শিক্ষাবোৰ মূল্যৱান, ভাৰতে ইয়াৰ অনন্য প্ৰেক্ষাপটৰ বাবে কিছুমান বিশেষ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ'ব লাগিব। ভাৰতৰ বৈচিত্ৰময় ভৌগোলিক স্থিতি, উচ্চ জনসংখ্যাৰ ঘনত্ব, আৰু শক্তিৰ বাবে কয়লাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীলতাই প্ৰদূষণ হ্ৰাস কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক বাধা প্ৰদান কৰে। তদুপৰি, অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক দিশবোৰো বিবেচনা কৰিব লাগিব।
ভাৰতৰ বহুতো উদ্যোগে, বিশেষকৈ গ্ৰামাঞ্চলত, এতিয়াও ব্যয়ৰ সীমাবদ্ধতাৰ বাবে পৰম্পৰাগত আৰু প্ৰদূষণকাৰী পদ্ধতিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। সেয়েহে, যিকোনো নীতিগত পৰিৱৰ্তনক, দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ অব্যাহত থকাটো নিশ্চিত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাৰ সৈতে সন্তুলিত কৰিব লাগিব আৰু লগতে জনস্বাস্থ্য আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষিত কৰিব লাগিব।
ভাৰতে নিঃসন্দেহে বায়ু প্ৰদূষণৰ বিৰুদ্ধে চীনৰ সংগ্ৰামৰ পৰা গুৰুত্বপূৰ্ণ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। অৱশ্যে, কাৰ্যকৰী হ'বলৈ, এই পাঠবোৰ ভাৰতৰ পৃথক আৰ্থ-সামাজিক, সাংস্কৃতিক আৰু পাৰিপাৰ্শ্বিক বাস্তৱতাৰ সৈতে খাপ খাব লাগিব।
বায়ু প্ৰদূষণৰ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে ভাৰতৰ অন্বেষণত- কঠোৰ নিয়মাৱলী, সেউজ প্ৰযুক্তিৰ প্ৰচাৰ, ঔদ্যোগিক পৰিৱৰ্তন, বাস্তৱ-সময় নিৰীক্ষণ, সজাগতা বিয়পোৱা আৰু জনস্বাস্থ্যৰ ওকালতি অন্তৰ্ভুক্ত এক বহুমুখী কেলিব্ৰেটেড পদ্ধতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হ'ব।
(স্পষ্টীকৰণ: এই লেখত প্ৰকাশ কৰা মতামতবোৰ লেখকৰ। ইয়াত প্ৰকাশ কৰা তথ্য আৰু মতামতে ইটিভি ভাৰতৰ চিন্তাধাৰাক প্ৰতিফলিত নকৰে)
লগতে পঢ়ক:আৱশ্যকীয় হৈ পৰিছে দিল্লীৰ জীৱনৰেখা যমুনা নদীক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা
