নেশ্যনেল ডেস্ক, 31 জুলাই : ৱায়ানাডত হোৱা ভূমিস্খলনে সম্প্ৰদায় আৰু গাঁও পৰ্যায়ত সতৰ্কতা প্ৰণালীৰ অভাৱৰ বিষয়টো পুনৰ এবাৰ উন্মোচিত কৰিছে ৷ ৰাষ্ট্ৰীয় দুৰ্যোগ ব্যৱস্থাপনা প্ৰাধিকৰণৰ (NDMA) প্ৰাক্তন জ্যেষ্ঠ উপদেষ্টা ব্ৰিগেডিয়াৰ (অৱসৰপ্ৰাপ্ত) বি কে খান্নাৰ মতে, প্ৰকৃতিৰ ডাঙৰ শোষণৰ লগতে জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত এই দুৰ্যোগ সংঘটিত হৈছে ৷
ব্ৰিগেডিয়াৰ (অৱসৰগ্ৰস্ত) খান্নাই কয়- "ঘটনাটোৱে আকৌ এবাৰ পশ্চিম ঘাটত অবিৰাম শোষণ দেখুৱাইছে ৷ ঠাইখনৰ ভৌগোলিক অৱস্থানে (পাহাৰীয়া) ইয়াক এক অতি সংবেদনশীল অঞ্চল কৰি তোলে ৷ ইয়াৰ উপৰিও, ৱায়ানাডত বহুতো নিৰ্মাণ কাৰ্যকলাপ সংঘটিত হৈছে যাৰ ফলত ই এনে প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ প্ৰতি অধিক অসুৰক্ষিত হৈ পৰিছে ৷"
বিষয়টোক জটিল বুলি অভিহিত কৰি ব্ৰিগেডিয়াৰ (অৱসৰপ্ৰাপ্ত) খান্নাই লগতে কয়, "বহুত অধ্যয়ন কৰা হৈছে, মই এটা ৰাষ্ট্ৰীয় ভূমিস্খলন মঞ্চৰ অংশ ৷ কিন্তু জিলা পৰ্যায়ত ধনৰ অভাৱ এটা দুখৰ বিষয় হৈয়েই আছে ৷ পাহাৰীয়া অঞ্চল, ঢালৰ সৈতে ৱায়ানাড কেৰেলাৰ উটি ৷ ঢালবোৰত নদীলৈ পানী উলিয়াই দিয়াৰ বাবে প্ৰাকৃতিক নিষ্কাশন ব্যৱস্থা থকাটো প্ৰয়োজন ৷"
তেওঁ কয়, "নিষ্কাশন ক্ষেত্ৰৰ কাষত আৰু পাদদেশত অধিক বাসস্থান হৈছে ৷ তেওঁলোক আটাইতকৈ বেছি প্ৰভাৱিত হৈছিল ৷ ধ্বংসাৱশেষে দুৰ্বল আন্তঃগাঁথনি ধ্বংস কৰিছিল ৷ স্থানান্তৰৰ বাবে আগতীয়া সতৰ্কবাণী দিয়া হৈছিল, কিছুমানে কৰিছিল, আন কিছুমান তাতেই ৰৈ গৈছিল আৰু ক্ষতিৰ সন্মুখীন হৈছিল ৷ ঘূৰ্ণীবতাহৰ বাবে কৰাৰ দৰে কোনো স্থানান্তৰ কৰা হোৱা নাছিল ৷ পশ্চিম ঘাট অঞ্চলত ধাৰাসাৰ বৰষুণ (48 ঘণ্টাত 572 মিমি), য'ত জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত, বনধ্বংস আৰু খননৰ ফলত প্ৰকৃতিৰ যথেষ্ট শোষণ বৃদ্ধি পাইছে ৷"
তেওঁ কয় যে সম্প্ৰদায় পৰ্যায়লৈকে আগতীয়াকৈ সতৰ্কবাণী দিয়া, দুৰ্বলতা হ্ৰাস কৰা আৰু প্ৰস্তুতি বৃদ্ধি কৰাটোৱেই ভৱিষ্যতৰ দুৰ্যোগৰ বাবে সফলতাৰ মূল চাবিকাঠি ৷ লগতে তেওঁ কয়, "অনুভূত দুৰ্যোগৰ প্ৰতি সমাজৰ সজাগতা হৈছে মূল প্ৰশমন ব্যৱস্থা, যাৰ মই পৰামৰ্শ দিওঁ ৷ প্ৰশমন আৰু প্ৰস্তুতিৰ বাবে ধনৰ ব্যৱস্থা গাঁও পৰ্যায়ত উপলব্ধ কৰা উচিত ৷"
অৱশ্যে ৱায়ানাড ট্ৰেজেডীক লৈ এক আলোচনাত অংশগ্ৰহণ কৰি গৃহমন্ত্ৰী অমিত শ্বাহে বুধবাৰে সংসদত অৱগত কৰে যে এনে ভূমিস্খলন সন্দৰ্ভত কেৰালা চৰকাৰক বাৰে বাৰে সতৰ্কবাণী প্ৰদান কৰা হৈছে ৷
"ভাৰত চৰকাৰে কেৰালা চৰকাৰক সাত দিন আগতেই ভূমিস্খলনৰ সম্ভাৱনাৰ বিষয়ে আগতীয়াকৈ সতৰ্কবাণী জাৰি কৰিছিল ৷ অৱশ্যে আগতীয়া সতৰ্কবাণীৰ প্ৰতি কেৰালা চৰকাৰে কোনো গুৰুত্ব নিদিলে আৰু লগতে ৰাষ্ট্ৰীয় দুৰ্যোগ প্ৰশমন বাহিনীৰ দলৰ আগমনৰ পিচতো সতৰ্ক হোৱা নাছিল ৷" শ্বাহে কয় ৷
কেৰালা চৰকাৰক জনোৱা হৈছিল যে 20 চেঃমিঃতকৈ অধিক প্ৰচণ্ড বৰষুণ হ’ব আৰু ভূমিস্খলনে জীৱন আৰু সম্পত্তিৰ প্ৰতি ভাবুকি কঢ়িয়াই অনাৰ সম্ভাৱনা আছে ৷ শ্বাহে কয় যে যদি অভিযোগ উত্থাপন কৰা (বিৰোধী দলসমূহে) আগতীয়া সতৰ্কবাণী পঢ়িলেহেঁতেন তেন্তে এই পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি নহ’লহেঁতেন ৷
শ্বাহে কয় যে আগতীয়া সতৰ্কবাণী ব্যৱস্থা ব্যৱহাৰ কৰি বহু ৰাজ্য চৰকাৰে দুৰ্যোগত শূন্য বা শূন্যৰ ওচৰত হতাহতিৰ তথ্য প্ৰকাশ কৰিছে ৷ তেওঁ কয় যে সাত দিন আগতেই ওড়িশা চৰকাৰলৈ ঘূৰ্ণীবতাহৰ সতৰ্কবাণী প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল আৰু মাত্ৰ এজন লোকৰ মৃত্যু হোৱাৰ খবৰ পোৱা গৈছিল ৷ তেওঁ আৰু কয় যে গুজৰাটলৈ এলাৰ্ট প্ৰেৰণ কৰা হৈছিল, তিনিদিন আগতে আৰু এটাও জন্তুৰ ক্ষতি হোৱা নাছিল ৷
শ্বাহে কয় যে 2014 চনৰ পৰা ভাৰত চৰকাৰে ৰাইজৰ সুৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তা সুনিশ্চিত কৰাৰ বাবে আগতীয়া সতৰ্কবাণী ব্যৱস্থাৰ বাবে 2,323 কোটি টকা ব্যয় কৰিছে আৰু সতৰ্কবাণীসমূহ সকলো অংশীদাৰৰ সৈতে ভাগ-বতৰা কৰা হৈছে ৷
তেওঁ কয়, "2014 চনত নৰেন্দ্ৰ মোদী প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিচত, বিশ্বৰ আটাইতকৈ আধুনিক আগতীয়া সতৰ্কতা প্ৰণালী স্থাপনৰ বাবে কাম কৰা হৈছে ৷ দুৰ্যোগৰ পূৰ্বানুমান কৰাৰ সামৰ্থ্য থকা শীৰ্ষ চাৰি-পাঁচখন দেশৰ ভিতৰত ভাৰত আছে, যি সাত দিন পূৰ্বে বিপদাশংকাৰ পূৰ্বানুমান কৰিবলৈ সক্ষম ৷ বেছিভাগ দেশৰ এনে ধৰণৰ পূৰ্বানুমান মাত্ৰ তিনি দিন পূৰ্বে কৰাৰ ক্ষমতাহে আছে ৷"
লগতে পঢ়ক :কেৰালাত ভয়ংকৰ ভূমিস্খলন : শিশুসহ কমেও 120 জনৰ মৃত্যু, বাঢ়িয়েই আছে মৃতকৰ সংখ্যা - Landslide in Wayanad
অৱশ্যে, ৱায়ানাডৰ ঘটনাই আকৌ এবাৰ ভাৰতত ভূমিস্খলন সতৰ্কতা প্ৰণালীৰ অস্তিত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰিছে ৷ আৰ.কে.চি.-ৰ দ্বাৰা সংকলিত এক গৱেষণা পত্ৰ অনুসৰি, দুৰ্বলতা হ্ৰাস কৰা আৰু বিপদৰ প্ৰতি প্ৰস্তুতি আৰু সঁহাৰি উন্নত কৰাৰ বাবে আগতীয়া সতৰ্কবাণী প্ৰণালীবোৰক এক কাৰ্যকৰী সঁজুলি হিচাপে স্বীকৃতি দিয়া হৈছে ৷
গৱেষণা পত্ৰখনত কোৱা হৈছে, "চেণ্ডাই ফ্ৰেমৱৰ্ক (2015-20230) 2015 চনত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ সদস্য ৰাষ্ট্ৰসমূহে গ্ৰহণ কৰা এক আন্তৰ্জাতিক দস্তাবেজ, য’ত দুৰ্যোগ বিপদাশংকা হ্ৰাসৰ বাবে দেশসমূহে 2030 চনৰ ভিতৰত বহু-বিপদজনক দৃষ্টিকোণেৰে পদ্ধতিৰে আগতীয়া সতৰ্কবাণী প্ৰণালী নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগিব৷"
ইয়াত কোৱা হৈছে যে ভাৰতত 4.3 লাখ বৰ্গ কিলোমিটাৰ এলেকা (ভাৰতীয় ভূমিৰ 12.6 শতাংশ) ভূমিস্খলন প্ৰৱণ ৷ "উত্তৰ-পশ্চিম হিমালয়ৰ (জম্মু-কাশ্মীৰ, হিমাচল প্ৰদেশ, উত্তৰাখণ্ড) পাহাৰীয়া অঞ্চল, উত্তৰ-পূবৰ উপ-হিমালয় অঞ্চল (ছিকিম, পশ্চিম বংগ-দাৰ্জিলিং, অসম, অৰুণাচল প্ৰদেশ, মণিপুৰ, মেঘালয়, মিজোৰাম, নাগালেণ্ড, ত্ৰিপুৰা), পশ্চিম ঘাট অঞ্চল (মহাৰাষ্ট্ৰ, গোৱা, কৰ্ণাটক, কেৰালা) আৰু অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ আৰাকু অঞ্চল (অন্ধ্ৰ প্ৰদেশৰ আৰাকু অঞ্চল) ভূমিস্খলনপ্ৰৱণ ৷"
ইয়াত কোৱা হৈছে যে ভাৰতীয় ভূতাত্ত্বিক জৰীপৰ উদ্যোগত 2026 চনত সমগ্ৰ দেশতে ভূমিস্খলনৰ আগতীয়া সতৰ্কবাণী ব্যৱস্থা কাৰ্যক্ষম হ’ব ৷ "আগতীয়াকৈ ভূমিস্খলনৰ সতৰ্কবাণী ব্যৱস্থা তিনিখন দেশৰ মাজত বহু বিষয়ক, বহু-এজেন্সী দলীয় সহযোগিতা হিচাপে আৰম্ভ হৈছিল আৰু ইয়াৰ নেতৃত্বত আছিল ব্ৰিটিছ জিঅ'লজিকেল চাৰ্ভে আৰু কিংছ কলেজ লণ্ডনৰ গৱেষক ৷ ব্ৰিটেইন, ইটালী আৰু ভাৰতে এই প্ৰকল্পত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল, যাক LANDSLIP বুলি কোৱা হৈছিল ৷ 2016 চনৰ পৰা 2022 চনৰ ভিতৰত ইউ কে আৰ আইৰ এন ই আৰ চি/এফ চি ডি অ’ ছায়েন্স ফৰ হিউমেনিটেৰিয়ান ইমাৰ্জেন্সি এণ্ড ৰেজিলিয়েন্স (শ্বেয়াৰ) কাৰ্যসূচীৰ অনুদানৰ জৰিয়তে পুঁজিৰে সহায় কৰা হৈছিল ৷"
ইয়াত কোৱা হৈছে যে, “প্ৰাথমিক পৰ্যায়ত লেণ্ডস্লীপ প্ৰকল্পটোৱে দুটা অঞ্চল, নীলগিৰি আৰু দাৰ্জিলিং জিলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছিল আৰু 2020 আৰু 2021 চনৰ বাৰিষাত বৰষুণৰ ফলত হোৱা ভূমিস্খলনৰ সন্দৰ্ভত, দৈনিক পূৰ্বাভাসৰ বুলেটিন লাভ কৰিবলৈ কৰ্তৃপক্ষক সক্ষম কৰিছিল ৷”
কিন্তু ভাৰতত হোৱা ভূমিস্খলনৰ দুৰ্যোগৰ পিচৰ তদন্তৰ কথা উল্লেখ কৰি পৃথিৱী বিজ্ঞান মন্ত্ৰালয়ে কয় যে ভূমিস্খলনৰ প্ৰধান কাৰণ অভূতপূৰ্ব অধিক বৰষুণৰ বাবে ৷
"অন্যান্য গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূ-কাৰক যেনে ভূখণ্ডৰ চৰিত্ৰ, ঢাল গঠন সামগ্ৰী, ভূ-ৰূপতত্ত্ব, বিভিন্ন ভূখণ্ডত ভূমি-ব্যৱহাৰ /ভূমি-আৱৰণ ইত্যাদি হৈছে ভূমিস্খলন আৰম্ভ হোৱাৰ বাবে প্ৰস্তুতিমূলক কাৰক ৷ বহুতো শ্লাইডত অসুৰক্ষিত ঢাল কটা, নিষ্কাশন অৱৰোধ আদিৰ দৰে নৃতাত্ত্বিক কাৰণো প্ৰতিবেদিত হৈছে ৷" মন্ত্ৰালয়ে কয় ৷
খনি মন্ত্ৰালয়ৰ প্ৰশাসনিক নিয়ন্ত্ৰণত থকা ভাৰতীয় ভূতাত্ত্বিক জৰীপ (GSI)-এ বিভিন্ন ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় শাসিত অঞ্চলত সংঘটিত হোৱা বৃহৎ ভূমিস্খলনৰ তথ্য সংগ্ৰহ কৰি ৰেকৰ্ড ৰাখে, যিয়ে জীৱন আৰু বা আন্তঃগাঁথনিৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাইছে ৷
ভূমিস্খলনৰ বাবে জি এছ আইৰ পাইলট প্ৰকল্প :
লেণ্ডস্লিপ প্ৰকল্পৰ অংশ হিচাপে জি এছ আয়ে পশ্চিম বংগৰ দাৰ্জিলিং জিলা আৰু তামিলনাডুৰ নীলগিৰি জিলাকে ধৰি বৰষুণৰ সীমাৰ ওপৰত আধাৰিত কৰি এক পৰীক্ষামূলক আঞ্চলিক ভূমিস্খলন আগতীয়া সতৰ্কতা প্ৰণালী (এল ইউ এছ) বিকশিত কৰিছে ৷
2020 (বৰ্ষা)ৰ পৰা, জি এছ আই-য়ে এই দুটা পাইলট এলেকাৰ জিলা প্ৰশাসনক বাৰিষাৰ সময়ত দৈনিক ভূমিস্খলনৰ পূৰ্বানুমান বুলেটিন জাৰী কৰা আৰম্ভ কৰে ৷ এতিয়া জি এছ আই-য়ে ভাৰতৰ একাধিক ভূমিস্খলন প্ৰৱণ ৰাজ্যত একে ধৰণৰ প্ৰচেষ্টা সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ প্ৰক্ৰিয়াত আছে ৷ এই সন্দৰ্ভত, জি এছ আই-য়ে ইতিমধ্যে পশ্চিম বংগৰ কালিম্পং জিলা আৰু উত্তৰাখণ্ডৰ ৰুদ্ৰপ্ৰয়াগ জিলাত ভূমিস্খলনৰ আগতীয়া সতৰ্কবাণী প্ৰণালী সম্প্ৰসাৰিত কৰিছে আৰু জিলা প্ৰশাসনক বাৰিষাৰ সময়ত দৈনিক ভূমিস্খলনৰ পূৰ্বানুমান বুলেটিন জাৰি কৰা আৰম্ভ কৰিছে ৷
লগতে পঢ়ক :কেৰালা ভূমিস্খলনত মৃতকৰ সংখ্যা 174 জনলৈ বৃদ্ধি: চিকিৎসাধীন স্বাস্থ্যমন্ত্ৰী বীণা জৰ্জ - LANDSLIDE IN WAYANAD
