ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤਣਾਅ, ਖੁਰਾਕ, ਸਰੀਰਕ ਗਤੀਵਿਧੀ, ਕੈਫੀਨ ਦਾ ਸੇਵਨ, ਉੱਚ ਟੈਸਟਿਕੂਲਰ ਤਾਪਮਾਨ ਸਮੇਤ ਸੋਧੀ ਹੋਈ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬਾਂਝਪਨ ਅਤੇ ਨਪੁੰਸਕਤਾ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਮਰਦ ਬਾਂਝਪਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਹਿਸ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। BHU ਦੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਚੂਹਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਉਪ-ਪੁਰਾਣੇ ਤਣਾਅ (relationship between stress and male infertility) ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਲਗ ਚੂਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਏ ਜੋ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੋਜ ਟੀਮ ਨੇ 30 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਹਰ ਰੋਜ਼ 1.5 ਤੋਂ 3 ਘੰਟੇ ਤੱਕ ਚੂਹਿਆਂ ਨੂੰ ਸਬ-ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ (Male fertility) ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂ ਵਿੱਚ ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਜਾਂ ਢਾਂਚਾਗਤ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਵੀ ਪਾਈਆਂ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਪੀਡਿਡਾਈਮਲ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ, ਤਣਾਅ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਸਧਾਰਣ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ (sperm quality) ਦੇ ਤਿੰਨ ਭਾਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰ, ਗਰਦਨ ਅਤੇ ਪੂਛ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਦੀ ਮੂਲ ਬਣਤਰ ਵਿੱਚ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ, ਸਿਰ ਦੀ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲੋਂ ਪੂਛ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਵਾਲੇ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਵੱਧ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ। ਇਹ ਖੋਜ ਡਾ. ਰਾਘਵ ਕੁਮਾਰ ਮਿਸ਼ਰਾ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ, ਬੀ.ਐਚ.ਯੂ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਅਤੇ ਪੀ.ਐਚ.ਡੀ. ਅਨੁਪਮ ਯਾਦਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਨੁਪਮ ਯਾਦਵ ਨੇ ਚੂਹਿਆਂ 'ਤੇ ਕੀਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਕਿ ਉਪ-ਕਰੌਨਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਬਾਲਗ ਚੂਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਲੱਛਣ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸਬ-ਕਰੌਨਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਡਾ. ਰਾਘਵ ਕੁਮਾਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਆਈਏਐਨਐਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਬ-ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਤਣਾਅ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅੰਡਕੋਸ਼ਾਂ (sperm quality) ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਸਨੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਓਸਿਸ ਅਤੇ ਪੋਸਟ-ਮੀਓਸਿਸ ਜਰਮ ਸੈੱਲ ਕੈਨੇਟਿਕਸ (ਕੀਟਾਣੂ ਸੈੱਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ) ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾ ਕੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਸ਼ੁਕ੍ਰਾਣੂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ। ਤਣਾਅ ਨੇ ਮਰਦ ਹਾਰਮੋਨ (ਟੈਸਟੋਸਟੀਰੋਨ) ਦੇ ਸੰਸਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਵੀ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਅੰਡਕੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਟੇਟਿਵ ਤਣਾਅ (ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਅਣੂਆਂ ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਆਕਸੀਡੈਂਟ ਐਨਜ਼ਾਈਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਅਸੰਤੁਲਨ) ਵਧਾਇਆ।
ਅਨੁਪਮ ਯਾਦਵ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਉਪ-ਕਰੌਨਿਕ ਤਣਾਅ (sperm quality) ਅਤੇ ਮਰਦ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੁਝ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਡਾ. ਰਾਘਵ ਕੁਮਾਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਅਧਿਐਨ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਸੰਬੰਧੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੇ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਰਾਹ ਪੱਧਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪੁਰਸ਼ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਜਰਨਲ ਐਂਡਰੋਲੋਜੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੋਜ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਸ਼ੁਕਰਾਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਅਤੇ ਪੁਰਸ਼ ਪ੍ਰਜਨਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਅਸਧਾਰਨਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਜਿਹੇ 50 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਕਈ ਅਣਜਾਣ ਕਾਰਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਸਾਵਧਾਨ!...ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਹੈ ਤੁਹਾਡੀ ਨੀਂਦ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਰੱਖੋ ਧਿਆਨ
