ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਨੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ 'ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ 'ਤੇ ਵੀ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਰੁੱਖਾਂ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਥੋੜੀ ਜਿਹੀ ਵੀ ਦੇਖਭਾਲ ਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਨਮੀ ਗੁਆ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸੜ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇੰਦੌਰ ਵਿੱਚ ਪੁਸ਼ਪਾਂਜਲੀ ਨਰਸਰੀ ਦੇ ਮਾਲਕ ਅਤੇ ਬਾਗਬਾਨੀ ਅਤੁਲ ਰਾਠੌਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ, ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਜਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਗੜਬੜੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਗਰਮੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਹੈ ਤਾਂ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਿੰਨਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਪਾਉਣ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਓਨਾ ਹੀ ਨੁਕਸਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਪਾ ਕੇ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ: ਅਤੁਲ ਰਾਠੌਰ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੋਂ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕੇ ਪਾਣੀ ਛਿੜਕਾਅ ਜਾਂ ਵਾਟਰ ਕੈਨ ਰਾਹੀਂ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵੀ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਦੋਂ ਗਮਲਿਆਂ ਵਿਚ ਜਾਂ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਪਾਈਪਾਂ ਰਾਹੀਂ ਪਾਣੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤੇਜ਼ ਵਹਾਅ ਕਾਰਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੇਕਰ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਵਿਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਛੱਡੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਵੱਡਦਰਸ਼ੀ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਤਿਆਂ 'ਤੇ ਗਰਮੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੱਤੇ ਝੁਲਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੌਦਾ ਸੁੱਕ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਇਹ ਸੋਚ ਕੇ ਪੌਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਪਦੀ ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਗਰਮ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਜੇਕਰ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਅਤੇ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੰਜਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਨਮੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ 15-20 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਪੌਦੇ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇਣਾ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ।
ਇੰਡੋਰ ਅਤੇ ਆਉਟਡੌਰ ਪੌਦੇ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ
ਉਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਬਗੀਚੀਆਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਲੱਗੇ ਬੂਟਿਆਂ ਦੀ ਸਭ ਨੂੰ ਵੱਧ ਦੇਖਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੌਦੇ ਹਰੇ ਅਤੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕੁਝ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ, ਜੇਕਰ ਬਗੀਚਾ ਖੁੱਲ੍ਹੇ (ਵੇਹੜਾ, ਛੱਤ ਜਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਬਾਲਕੋਨੀ) ਵਿੱਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੀ ਛਾਂ (ਧੂਪ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਹਰਾ ਕੱਪੜਾ) ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਪੌਦੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧੁੱਪ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੰਧ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਂ ਅਜਿਹੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਰੱਖੋ ਜਿੱਥੇ ਸਿੱਧੀ ਧੁੱਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੱਕ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ। ਜਾਂ ਜੇ ਲੋੜ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੱਪੜੇ ਜਾਂ ਹੋਰ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਵੀ ਵਹਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਰੁੱਤ ਅਤੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਥਾਂ ਬਦਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
- ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪੋਸ਼ਣ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ, ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਿਯਮਤ ਅੰਤਰਾਲਾਂ 'ਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਦਾਂ ਪਾਉ।
- ਜਦੋਂ ਤੇਜ਼ ਧੁੱਪ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਬੈੱਡਾਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਗਮਲਿਆਂ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਖਾਦ, ਸੁੱਕਾ ਘਾਹ, ਪੱਤੇ, ਟਹਿਣੀਆਂ, ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਰਾ ਜਾਂ ਅਖਬਾਰ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਨਮੀ ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਰੰਗਦਾਰ ਪੱਥਰ ਵੀ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕਿ ਸੁੰਦਰ ਵੀ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
- ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਛਾਂਟਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਕਟਾਈ ਲਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕੈਂਚੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੰਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ। ਇਸ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਨਿਯਮਤ ਛਾਂਟੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
