ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਚ 45 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਭਾਵ ਮਾਹਵਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ ਲਈ ਮਾਹਵਾਰੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰੁਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬਦਲਾਅ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਵੀ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਜੇਕਰ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਾਂ ਰੋਗ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਿਖਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਆਪਣੀ ਡਾਈਟ ਜਾਂ ਲਾਈਫ ਸਟਾਈਲ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ: ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦੀ ਗਾਇਨੀਕੋਲੋਜਿਸਟ ਡਾਕਟਰ ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਨੋਪਾਜ਼ ਜਾਂ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੱਛਣ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਕਈ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦੌਰਾਨ ਕੋਈ ਲੱਛਣ ਦਿਖਾਈ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ, ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹਲਕੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਉਹ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੂਡ ਦਾ ਵਧਣਾ (ਮੂਡ ਵਿਕਾਰ, ਚਿੜਚਿੜਾਪਨ, ਗੁੱਸਾ, ਘਬਰਾਹਟ, ਆਦਿ), ਗਰਮੀ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਮਹਿਸੂਸ ਹੋਣਾ, ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪਿਸ਼ਾਬ ਆਉਣਾ, ਯੋਨੀ/ਯੋਨੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਕੀ ਅਤੇ ਖੁਜਲੀ, ਰਾਤ ਨੂੰ ਪਸੀਨਾ ਆਉਣਾ, ਸੈਕਸ ਦੌਰਾਨ ਬੇਅਰਾਮੀ, ਛਾਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਅਤੇ ਬੇਅਰਾਮੀ ਆਦਿ।
ਡਾ: ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:
ਪਰਿਵਾਰਕ ਇਤਿਹਾਸ/ਵਿਰਾਸਤੀ: ਜੇਕਰ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਾਰਮੋਨਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਆਟੋ-ਇਮਿਊਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ: ਕਈ ਵਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮਸ ਵਿੱਚ ਅਸਧਾਰਨਤਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਾਰਮੋਨਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕਈ ਵਾਰ ਸਵੈ-ਇਮਿਊਨ ਵਿਕਾਰ ਜਿਵੇਂ ਕਿ SLE ਯਾਨੀ ਸਿਸਟਮਿਕ ਲੂਪਸ ਏਰੀਥੀਮੇਟੋਸਸ ਅਤੇ ਥਾਇਰਾਇਡਾਈਟਿਸ ਵੀ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਕੋਮੋਰਬਿਡਿਟੀ: ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਜਾਂ ਕੁਝ ਹੋਰ ਕੋਮੋਰਬਿਡਿਟੀ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਅੰਡਕੋਸ਼ ਜਾਂ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਨੂੰ ਕੱਢਣਾ: ਜੇਕਰ ਕੈਂਸਰ, ਹਾਰਮੋਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਸਿਸਟ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਬੀਮਾਰੀ ਕਾਰਨ ਅੰਡਕੋਸ਼ ਜਾਂ ਬੱਚੇਦਾਨੀ ਨੂੰ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਕੱਢਣਾ ਪਵੇ ਤਾਂ ਔਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਾਹਵਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਵਾਰ ਕੈਂਸਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਇਲਾਜ ਦੌਰਾਨ ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ ਅਤੇ ਰੇਡੀਓਥੈਰੇਪੀ ਵਰਗੇ ਇਲਾਜਾਂ ਦੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੀ-ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰੀ ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
- ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਤੋਂ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਔਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ, ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
- ਜੇਕਰ ਸਰੀਰ 'ਚ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਯੋਨੀ ਦੀ ਖੁਸ਼ਕੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਅਤੇ ਤਕਲੀਫ਼ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਘੱਟ ਐਸਟ੍ਰੋਜਨ ਪਾਰਕਿੰਸਨ'ਸ ਰੋਗ, ਦਿਮਾਗੀ ਕਮਜ਼ੋਰੀ ਅਤੇ ਕੋਰੋਨਰੀ ਆਰਟਰੀ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ
ਮੀਨੋਪੌਜ਼ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼, ਇਸ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਿਹਤ ਦਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਡਾਕਟਰ ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੇ ਹਾਰਮੋਨਲ ਬਦਲਾਅ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਖੁਰਾਕ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਖਾਸ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਲਈ ਕੁਝ ਖਾਸ ਸਾਵਧਾਨੀਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
- ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿਹਤਮੰਦ ਅਤੇ ਅਜਿਹਾ ਭੋਜਨ ਖਾਓ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੋਵੇ। ਅਜਿਹੇ 'ਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਫਾਈਬਰ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਭੋਜਨ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਫਲਾਂ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਧਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਭਰਪੂਰ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਠਾਈਆਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
- ਰੁਟੀਨ ਵਿਚ ਕਸਰਤ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਰੂਪ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ, ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਨਿਯਮਤ ਮੈਡੀਟੇਸ਼ਨ ਕਰੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਿਚ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
- ਚੰਗੀ ਅਤੇ ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਲਓ।
- ਹੱਡੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਐਂਟੀਆਕਸੀਡੈਂਟ ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਦੇ ਸਪਲੀਮੈਂਟ ਲੈਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
- ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਸੇਵਨ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਡਾ: ਵਿਜੇਲਕਸ਼ਮੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੀ-ਮੇਨੋਪੌਜ਼ ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿਚ ਲੋਕ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਹਾਰਮੋਨ ਥੈਰੇਪੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਵੀ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਰਾਹਤ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਇਲਾਜ ਡਾਕਟਰੀ ਜਾਂਚ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਤੇ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਸਲਾਹ 'ਤੇ ਹੀ ਲੈਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:- ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਨੰਨ੍ਹੇ ਮਹਿਮਾਨ ਨੂੰ ਥੈਲੇਸੀਮੀਆ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਵਾਓ HbA-2 ਟੈਸਟ
