ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਵਧਾਨ (big disclosure about sleep disorder) ਹੋ ਜਾਓ। ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਇਸ ਕਾਰਨ ਤੁਸੀਂ ਕਈ ਹੋਰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਜਾਂ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਏਮਜ਼ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਦੇ ਨੀਂਦ ਮਾਹਿਰਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹਲਕੇ ਵਿੱਚ ਲੈਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਲੈਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਲਈ ਏਮਜ਼ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਲੀਨਿਕ ਚਲਾਇਆ (big disclosure about sleep disorder) ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਏਮਜ਼ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਦੇ ਨੀਂਦ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨੀਂਦ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ (big disclosure about sleep disorder) ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਔਸਤ ਬਾਲਗ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇੱਕ ਤਿਹਾਈ ਹਿੱਸਾ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਜਾਗਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਬਾਕੀ ਦੋ ਤਿਹਾਈ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਿਨ ਭਰ ਊਰਜਾਵਾਨ ਰਹਿਣ ਲਈ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇ ਕੰਮਾਂ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਲਾਵਾਂ ਸਿੱਖਣ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਨੀਂਦ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਦਿਮਾਗ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੇ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਜੋ ਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ, ਉਹ ਨੀਂਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਮੈਮੋਰੀ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਾਗਦੇ ਸਮੇਂ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦਿਮਾਗ਼ 'ਚ ਜਮਾਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬਾਹਰ ਕੱਢਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਨੀਂਦ (sleep disorder) ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਚੰਗੀ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਾਰਨ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਿਊਰੋਨਸ ਦੀ ਉਮਰ ਵਧਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹਨ।
ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਜਾਂ ਇਸ ਦੀ ਮਾੜੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸ਼ੂਗਰ, ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਸਟ੍ਰੋਕ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੇ ਰੋਗ ਵਰਗੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਡੂੰਘੀ ਨੀਂਦ ਨਾ ਲੈਣ ਕਾਰਨ ਡਿਪ੍ਰੈਸ਼ਨ, ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਨਸ਼ਾਖੋਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਅੰਕੜੇ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਆਮ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਦਸ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਸੌਂਣ ਜਾਂ ਨੀਂਦ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਨਸੌਮਨੀਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 25 ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਅਬਸਟਰਕਟਿਵ ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਘੁਰਾੜਿਆਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਕੁਝ ਸਕਿੰਟਾਂ ਲਈ ਸਾਹ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ 50 ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਬੇਚੈਨ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਸਿੰਡਰੋਮ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਾਮ ਜਾਂ ਰਾਤ ਨੂੰ ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਦ ਜਾਂ ਬੇਚੈਨੀ ਦੀ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਮੱਸਿਆ ਅਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਵਧਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲੱਤਾਂ ਨੂੰ ਹਿਲਾਉਣ ਜਾਂ ਮਾਲਸ਼ ਕਰਨ ਨਾਲ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਏਮਜ਼ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਡਾ. ਮੀਨੂੰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ "ਸਾਡੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਉੱਚਾਈ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ (ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਤਲ ਤੋਂ 2000 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ) ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਖਰਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਦੁੱਗਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬੇਚੈਨ।" ਲੱਤ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦਾ ਜੋਖਮ ਛੇ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ।
ਮਾੜੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ( sleep disorder) ਥਕਾਵਟ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸੁਚੇਤਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦਿਨ ਵੇਲੇ ਅਕਸਰ ਨੀਂਦ ਉੱਡ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਾੜੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਅਤੇ ਆਮ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਨਾ ਆਉਣ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਅਤੇ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਸਮੇਂ ਸੜਕ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਰਵੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਸਾਲ 2010 'ਚ ਮੰਗਲੌਰ 'ਚ ਏਅਰ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸਾਗ੍ਰਸਤ ਹੋਣ ਦੀ ਘਟਨਾ ਵੀ ਪਾਇਲਟ ਦੇ ਨੀਂਦ 'ਚ ਆਉਣ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਚੰਗੀ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਨੀਂਦ ਵਿਕਾਰ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਡਾਕਟਰ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੀ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਡਾ. ਰਵੀ ਗੁਪਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਏਮਜ਼ ਰਿਸ਼ੀਕੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨੀਂਦ ਦੀ ਦਵਾਈ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਭਾਗ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਲੀਪ ਕਲੀਨਿਕ ਅਤੇ ਸਲੀਪ ਲੈਬਾਰਟਰੀ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੈਂਕੜੇ ਮਰੀਜ਼ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਿਹਤ ਲਾਭ ਲੈ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਿਭਾਗ ਕਲੀਨਿਕਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਡਾਕਟਰੀ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲੱਗਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਨੀਂਦ ਦੇ ਮਾਹਿਰ ਡਾ. ਲੋਕੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਸੈਣੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ( sleep disorder) ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਨੂੰ ਵਰਲਡ ਸਲੀਪ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸਲੀਪ ਰਿਸਰਚ ਟਰੇਨਿੰਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਸਾਈਟ ਵਜੋਂ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਨੀਂਦ ਦੀ ਦਵਾਈ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਡਾ. ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਹੁਨਰ ਹਾਸਲ ਕਰਨਾ ਆ ਕੇ ਸਿੱਖ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਜਨਵਰੀ 2023 'ਚ ਆਉਣਗੇ ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ, ਜਾਣੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
