ਜਾਣੋ ਕਿਉਂ ਆਪਸ 'ਚ ਭਿੜੇ ਦੋ ਮੁਸਲਿਮ ਦੇਸ਼, ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਈਰਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦਾ ਮਾਮਲਾ 'ਬੰਮਬਾਰੀ' ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਿਆ

Pakistan Iran Conflict : ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਦੱਖਣੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦੋ ਦੋਸਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਦੋਸਤਾਨਾ ਸਨ ਪਰ ਕਦੇ ਨੇੜੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। 1947 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਭੂਗੋਲਿਕ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਡੂੰਘੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਖਟਾਸ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦੀ ਇਹ ਖਾਸ ਰਿਪੋਰਟ ਪੜ੍ਹੋ...

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮੀਡੀਆ ਮੁਤਾਬਕ ਈਰਾਨ ਨੇ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਇਕ ਜੇਹਾਦੀ ਸਮੂਹ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਡਰੋਨਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਫਲਸਤੀਨ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਈਰਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਨੇ ਪੂਰੇ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਵੇਂ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਈਰਾਨ ਨੇ 'ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ' ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਨੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋ ਬੱਚੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।

ਦੱਸ ਦਈਏ ਕਿ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਹੀ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਈਰਾਨ ਨੇ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾਗੀਆਂ ਸਨ। ਗਾਜ਼ਾ ਯੁੱਧ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਈਰਾਨ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਲ ਅਸਿੱਧੇ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਆਪਣੇ ਖੇਤਰੀ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੇ ਨੈਟਵਰਕ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਈਰਾਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰੀ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਰਮਨ ਵਿੱਚ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਸਮੂਹ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਖਾ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬ 100 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।

• BREAKING: Iran says it has launched attacks on what it calls militant bases in Pakistan https://t.co/TXAR3ODNRm

  — The Associated Press (@AP) January 16, 2024 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  BREAKING: Iran says it has launched attacks on what it calls militant bases in Pakistan https://t.co/TXAR3ODNRm

  — The Associated Press (@AP) January 16, 2024

  ">

  BREAKING: Iran says it has launched attacks on what it calls militant bases in Pakistan https://t.co/TXAR3ODNRm

  — The Associated Press (@AP) January 16, 2024

ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਈਰਾਨ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਗਲੋਬਲ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਕਟ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਈਰਾਨ ਯੋਜਨਾਬੱਧ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੋਖਮ ਉਠਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਖੇਤਰੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਧਾਰਮਿਕ ਵਖਰੇਵਿਆਂ ਅਤੇ ਆਲਮੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੀ ਚੱਕੀ ਵਿੱਚ ਕੁਚਲਿਆ ਪਾਕਿਸਤਾਨ: ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਸਾਂਝੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਕੱਟੜਵਾਦ ਨਾਲ ਲੜਨ 'ਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ।

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇੱਕ ਸੁੰਨੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜਦਕਿ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੀਆ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਛਲੇ 70 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ, ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖੇਤਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਹੋਏ ਹਨ। ਪਰ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਅ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਵਧਣ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਜਾਣਿਆ-ਪਛਾਣਿਆ ਤੱਥ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੇਠ ਰਿਹਾ ਹੈ।

• Fury as Iran strikes Pakistan killing two children: Pakistani government blasts 'unprovoked violation' with Iranian state TV saying raids hit Sunni militant bases - before later withdrawing claimhttps://t.co/72E2mALEnH via @MailOnline

  — Frankie Crisostomo (@FrancCrist) January 17, 2024 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  Fury as Iran strikes Pakistan killing two children: Pakistani government blasts 'unprovoked violation' with Iranian state TV saying raids hit Sunni militant bases - before later withdrawing claimhttps://t.co/72E2mALEnH via @MailOnline

  — Frankie Crisostomo (@FrancCrist) January 17, 2024

  ">

  Fury as Iran strikes Pakistan killing two children: Pakistani government blasts 'unprovoked violation' with Iranian state TV saying raids hit Sunni militant bases - before later withdrawing claimhttps://t.co/72E2mALEnH via @MailOnline

  — Frankie Crisostomo (@FrancCrist) January 17, 2024

ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਦੋਸਤੀ, ਈਰਾਨ ਨਾਰਾਜ਼: ਖਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਅ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਧਾਰਮਿਕ ਮਤਭੇਦ ਹਨ, ਜੋ ਕਈ ਵਾਰ ਟਕਰਾਅ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਵੀ ਪਿਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡੀ ਆਲਮੀ ਤਾਕਤ ਯਾਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਹੌਲ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਇਰਾਨ ਸਬੰਧਾਂ ਲਈ ਅਕਸਰ ਨਵੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ।

ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਪੂਰੇ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਨਾਲ ਸਮਝੋ: ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਅਸੀਂ ਸੰਯੁਕਤ ਵਿਆਪਕ ਕਾਰਜ ਯੋਜਨਾ (ਜੇਸੀਪੀਓਏ) ਨੂੰ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਾਂ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਸਮਝੌਤਾ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਪਰਮਾਣੂ ਸਮਝੌਤਾ ਜੁਲਾਈ 2015 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ ਅਤੇ P5+1 (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੇ ਪੰਜ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰ—ਅਮਰੀਕਾ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਰੂਸ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ—ਨਾਲ ਹੀ ਜਰਮਨੀ) ਵਿਚਕਾਰ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸਮਝੌਤਾ ਹੈ।

• "The strike inside Pakistani territory (by Iran) resulted in the death of two innocent children...It is concerning that this illegal act has taken place despite the existence of several channels of communication between Pakistan and Iran"
  
  - #Pakistan's Foreign Affairs Ministry… pic.twitter.com/Nyt8KMzGi4

  — Asian Politico (@AsianPolitico) January 17, 2024 " class="align-text-top noRightClick twitterSection" data="

  "The strike inside Pakistani territory (by Iran) resulted in the death of two innocent children...It is concerning that this illegal act has taken place despite the existence of several channels of communication between Pakistan and Iran"
  
  - #Pakistan's Foreign Affairs Ministry… pic.twitter.com/Nyt8KMzGi4

  — Asian Politico (@AsianPolitico) January 17, 2024

  ">

  "The strike inside Pakistani territory (by Iran) resulted in the death of two innocent children...It is concerning that this illegal act has taken place despite the existence of several channels of communication between Pakistan and Iran"
  
  - #Pakistan's Foreign Affairs Ministry… pic.twitter.com/Nyt8KMzGi4

  — Asian Politico (@AsianPolitico) January 17, 2024

ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਟਾਉਣ ਦੇ ਬਦਲੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਕੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਇਕਪਾਸੜ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਿਆ। ਇਸ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਵਧਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਇਰਾਨ ਸਬੰਧਾਂ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਪਣੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਲਈ ਕਾਫੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਅਮਰੀਕਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।

ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਦਾ ਫ਼ਰਕ, ਈਰਾਨ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦਾ ਸਾਰ : ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਕਰਨੀ ਦਾ ਫਰਕ ਦੋਵਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਦੀਵਾਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪ੍ਰੈਸ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਬਿਆਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਅੱਤਵਾਦ, ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਸਾਂਝੀਆਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਵੀ ਸਾਂਝੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਖੁਫੀਆ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵੰਡ ਦੀ ਗੱਲ ਆਈ, ਤਾਂ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਰਦੇ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਏ।

ਗਲੋਬਲ ਸਿਆਸੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ 'ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖ ਰਿਹਾ : ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਆਸੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਇਜ਼ਰਾਈਲ-ਫਲਸਤੀਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦੌਰ ਨੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੇ ਈਰਾਨ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧ ਰੂਸ ਨਾਲ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਣਾਅ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਹਨ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨਾਲ ਰਣਨੀਤਕ ਗੱਠਜੋੜ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜੋਕੇ ਰਾਜਸੀ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਵਰਗੀ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ 'ਤੇ ਪੈਰ ਰੱਖ ਕੇ ਉਲਟ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਸਫ਼ਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਦਾ ਅਸਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਵਧਦੀ ਦੂਰੀ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਵਧੀ, ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ: ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸਾਲ 2023 ਵਿੱਚ ਈਰਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦਰਮਿਆਨ ਤਿਕੋਣੀ ਵਾਰਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇੱਕ ਵਾਰ ਅਜਿਹਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਗੁੰਜਾਇਸ਼ ਹੈ। ਪੂਰਬ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਈਰਾਨ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੂੰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੁਸ਼ਮਣ ਵਜੋਂ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਤਿੰਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ ਅਤੇ ਚੰਗੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੀ ਬਹਾਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਫਾਇਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹੋਣਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਜਾਪਦੀ ਸੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਨਾਰਾਜ਼ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪਰ, ਉਦੋਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਈਰਾਨ ਦੇ ਮਤਭੇਦ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਗਏ। ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਤੋਂ ਆਵਾਜਾਈ, ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੇ ਦਾਖਲੇ ਕਾਰਨ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਦਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਕਰਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੀ ਪਹੁੰਚ 'ਚ ਫਰਕ ਨੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੁਵੱਲੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਨੂੰ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰਨ ਲਈ, ਇਹ ਹੋਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਿਆਦਾ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਈਰਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸਮੱਸਿਆ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਬੇਵਸੀ 'ਤਾਲਿਬਾਨ' : ਹੁਣ ਇਹ ਗੱਲ ਕਿਸੇ ਤੋਂ ਛੁਪੀ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਮੁੜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ 'ਚ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ, ਸਗੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ 'ਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਕਾਰਨ ਈਰਾਨ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਧ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ, ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਦਾਖਲਾ, ਈਰਾਨ ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਵਾਧਾ ਕੁਝ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਕਾਰਨ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਛੇੜ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ ਹੁੰਦੀ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਖਾਸ ਨਤੀਜਾ ਨਹੀਂ ਨਿਕਲਿਆ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਜਨਰਲ ਸਈਦ ਆਸਿਮ ਮੁਨੀਰ ਨੇ ਵੀ ਈਰਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ; ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਇਰਾਨ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਤਾਬੂਤ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਕੀਲ: ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਣਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਅਕਸਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਸੁੰਨੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਅਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰੇ ਤੋਂ ਖਾਰਿਜ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਲਟਾ ਇਹ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲਗਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ੀਆ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅੰਜਾਮ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।