ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ (Election 2022) ਦੇ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਜਦ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਲਟਕਵੀ ਅੰਸੈਂਬਲੀ ਦੀ ਨੌਬਤ ਆਈ ਹੋਵੇਂ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਦੇ ਅਜਿਹਾ ਮੌਕਾ ਆਇਆ, ਜਦ ਤੀਜੇ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਗਠਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਣੀ ਹੋਵੇਂ। ਬਸ, ਤੀਜੇ ਮੋਰਚੇ ਦੇ ਗਠਨ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਗੱਲਾਂ ਹੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਜਰੂਰ ਬਣੀਆਂ, ਗੱਠਜੋੜ ਵੀ ਅਜੀਬ–ਅਜੀਬ ਸਨ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਠਜੋੜ
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਟੜਵਾਦੀ ਮੁਸਲਿਮ, ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਗਠਜੋੜ, ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹਿੰਦੂਵਾਦੀ ਪਾਰਟੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਘ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਵੀ ਸੀਪੀਆਈ ਨਾਲ ਗੱਠਜੋੜ, ਸੰਤ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਦੀ ਰਹਿਨਮਾਈ ਵਾਲੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਦਾ ਸੀਪੀਆਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਘ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਬਣਾਈਆਂ, ਪਰ ਇਸ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਬਹੁਮਤ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਸ਼ੰਕਾਵਾਂ ਦੇ ਚੱਲਦਿਆ ਫਿਰ ਗਠਜੋੜ ਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਚੱਲ ਪਈਆ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: panjab congress crises: ਪੰਜਾਬ ਕਾਂਗਰਸ ’ਚ ਤੂਫ਼ਾਨ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਂਤੀ ਗੰਭੀਰ ਸੰਕੇਤ !
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਲਈ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲ੍ਹਾਂ
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਸੱਤਾ ਲਈ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਸਿਲਸਿਲ੍ਹਾਂ ਪੁਰਾਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸੀ। ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1946 ਵਿਚ ਮੁਸਲਿਮ ਲੀਗ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀਆਂ 79 ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਮਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ, ਜਦਕਿ ਉਸਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੀ ਪਾਰਟੀ ਯੂਨੀਅਨਿਸਟਾਂ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਸਿਰਫ਼ ਦਸ ਹੀ ਸੀ, ਪਰ ਲੀਗ ਦੇ ਆਗੂ ਮਲਿਕ ਹਿਜ਼ਰ ਹਯਾਤ ਟਿਵਾਣਾ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ।
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਬਦਬਾ
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾ ਦੀ ਚਾਬੀ ਮੁੱਖ ਰੂਪ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਕੋਲ ਹੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੱਤਕਾਲੀ ਪੈਪਸੂ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਸਿੰਘ ਰਾੜੇਵਾਲਾ ਸੰਨ 1951 ਵਿਚ ਪੈਪਸੂ ਰਾਜ ਦੇ ਖੰਨਾ ਅਸੰਬਲੀ ਹਲਕੇ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦ ਚੋਣ ਜਿੱਤ ਕੇ ਪੈਪਸੂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ। ਸਾਲ 1967 ਵਿਚ ਸੰਤ ਫਤਹਿ ਸਿੰਘ ਗਰੁੱਪ, ਅਕਾਲੀ ਦਲ, ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਘ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ, ਤਦ ਇਸ ਗਰੁੱਪ ਨੇ ਹੋਰ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਕਰਕੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਯੁੂਨਾਇਟਡ ਫਰੰਟ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਸਵਾ ਕੁ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਹੀ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਵੱਲੋਂ 16 ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਨਾਲ ਗਠਜੋੜ ਛੱਡ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਕਾਰਣ ਸਰਕਾਰ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਗਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਆਜ਼ਾਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਗਠਜੋੜ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਸਰਕਾਰ ਸੀ।
ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਲਛਮਨ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਨੇ ਦਲ –ਬਦਲੀ ਕਰਕੇ ਨਵੰਬਰ, 1967 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਮੱਦਦ ਨਾਲ 25 ਨਵੰਬਰ, 1967 ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਅਤੇ ਹਲਕਾ ਧਰਮਕੋਟ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਲਛਮਣ ਸਿੰਘ ਗਿੱਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ, ਇਹ ਸਰਕਾਰ ਸਿਰਫ਼ 272 ਦਿਨ ਚੱਲੀ। ਸਾਲ 1969 ਦੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਅਸੰਬਲੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ ਗਿੱਲ ਦੀ ਪਾਰਟੀ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਹੀ ਸੀਟ ਜਿੱਤ ਸਕੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਘ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ 17 ਫਰਵਰੀ, 1969 ਨੂੰ ਬਣੀ ਅਤੇ ਗੁਰਨਾਮ ਸਿੰਘ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ। ਉਹ ਕਿਲਾ ਰਾਏਪੁਰ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਸਨ। 27 ਮਾਰਚ 1970 ਨੂੰ ਬਣੀ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਜਨਸੰਘ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣੇ ਸਨ।
ਗਠਜੋੜ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਸੇ ਸਿਲਸਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਹੀ ਅਮਰਜੰਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਵਿਚ 20 ਜੂਨ, 1977 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ -ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਸੀਪੀਆਈ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨਾਲ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ ਅਤੇ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਹੀ ਸਨ, ਜੋ ਗਿੱਦੜਬਾਹਾ ਤੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਬਣੇ ਸਨ। ਇਹ ਸਰਕਾਰ 17 ਫਰਵਰੀ, 1980 ਨੂੰ ਹੀ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦਾ ਸਮਾਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਟੁੱਟ ਗਈ।
ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ 17 ਸਾਲ ਤਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਜਾਂ ਕਾਂਗਰਸ ਜਾਂ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਰਾਜ ਹੀ ਰਿਹਾ। 12 ਫਰਵਰੀ, 1997 ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਬਣਾਈ। ਇਸੇ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਮੁੜ ਸਾਲ 2007 ਤੋਂ 2012 ਅਤੇ 2017 ਤਕ ਸਾਂਝੀ ਸਰਕਾਰ ਚਲਾਈ।
ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿਚੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਗਏ ਅਤੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਟਕਸਾਲੀ ਬਨਾਉਣ ਵਾਲੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਹਮਪੁਰਾ ਨੇ ਵੀ ਤੀਜੇ ਮੋਰਚੇ ਦੀ ਗਠਨ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਕੀਤੀਆ, ਪਰ ਉਹ ਅਸਫਲ ਰਹੇ ਅਤੇ ਆਖਿਰਕਾਰ ਉਹ ਵੀ ਦੋ ਸਾਲ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਸੰਬਰ, 2021 ਨੂੰ ਸੁਖਬੀਰ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਾਲੇ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਵਿਚ ਵਾਪਿਸ ਆ ਗਏ।
2022 ਦਾ ਹਾਲ
ਇਸ ਵਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ (Election 2022) ਵਿਚ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬਹੁਮਤ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀਆਂ ਚਰਚਾਵਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਵਿਚ ਗਠਜੋੜ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਵੀ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਅਤੇ ਬਸਪਾ ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ ਹੈ, ਪਰ ਚਰਚਾਵਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਹਾਂ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨਾਲ ਭਾਜਪਾ ਗਠਜੋੜ ਦੀਆਂ ਵੀ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਜਪਾ ਨਾਲ ਕੈਪਟਨ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵਾਲੇ ਪੰਜਾਬ ਲੋਕ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਢੀਡਸਾਂ ਵਾਲੇ ਅਕਾਲੀ ਦਲ ਸੰਯੁਕਤ ਦਾ ਗਠਜੋੜ ਹੈ।
ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਇਕੱਲੇ -ਇਕੱਲੇ ਚੋਣ ਲੜੀ ਸੀ, ਪਰ ਬਹੁਮਤ ਨਾ ਮਿਲਣ ਦੀ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਭੱਠਲ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਦਾ ਤੀਰ ਛੱਡ ਚੁੱਕੀ ਹੈ ਅਤੇ 'ਆਪ' ਨੇ ਇਸ ਗਠਜੋੜ ਤੋਂ ਕਿਨਾਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜੋ: KHALSA AID ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਹੋ ਰਹੀ ਧੋਖਾਧੜੀ, ਰਵੀ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਫਿਲਹਾਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਆਗੂ ਗਠਜੋੜ ਬਾਰੇ ਚੁੱਪੀ ਧਾਰਣ ਕਰੀ ਬੈਠੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਆਗੂਆ ਨੂੰ 10 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਉਡੀਕ ਹੈ। ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪੱਤੇ ਖੋਹਲਣਗੀਆਂ, ਪਰ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਧਾਇਕ ਟੁੱਟਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦ ਖੌਫ਼ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਦੇ ਵਿਧਾਇਕ ਜਾਂ ਤਾਂ ਰੁੂਪੋਸ਼ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸੱਤਾ ਵਾਲੇ ਸੂਬਿਆ ਵਿਚ ਸੈਰ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
