ਨੈਨੀਤਾਲ: ਆਰੀਆਭੱਟ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਆਬਜ਼ਰਵੇਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਨੇ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲਿਕਵਿਡ ਮਿਰਰ ਟੈਲੀਸਕੋਪ (ILMT) ਨੇ ਨੈਨੀਤਾਲ ਦੇ ਦੇਵਸਥਲ ਵਿਖੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਪੁਲਾੜ ਤੋਂ ਦੂਰਬੀਨ ਰਾਹੀਂ ਲਈ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲਿਕਵਿਡ ਮਿਰਰ ਟੈਲੀਸਕੋਪ (ILMT) ਦੇਵਸਥਲ ਵਿਖੇ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 50 ਕਰੋੜ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣੀ ਇਸ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਪ੍ਰੋ.ਦੀਪਾਂਕਰ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਨਫਰੰਸ 'ਚ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ।
ਉਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਲਿਕਵਿਡ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾ ਵਿਚ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਾਪਰ ਰਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਅਤੇ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ।
ਅੱਠ ਸਾਂਝੇ ਦੇਸਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ: ਸਾਲ 2017 ਵਿੱਚ ਬੈਲਜੀਅਮ, ਕੈਨੇਡਾ, ਪੋਲੈਂਡ, ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ ਸਮੇਤ 8 ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਏਰੀਜ਼ ਨੇ ਕਰੀਬ 50 ਕਰੋੜ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲਿਕਵਿਡ ਮਿਰਰ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਕੋਰੋਨਾ ਦੌਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ARIES ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਸ਼ਸ਼ੀ ਭੂਸ਼ਣ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਸ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਰਵਾਇਤੀ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਮਿਲੇਗੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਲੈਂਸ ਦੀ ਸਫ਼ਾਈ ਅਤੇ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਬਚਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਦੂਰਬੀਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਤਰਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਰਕਰੀ (ਮਰਕਰੀ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਮਰਕਰੀ ਵਿੱਚ 85% ਰਿਫਲੈਕਟੀਵਿਟੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗਲੈਕਸੀ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ 10 ਤੋਂ 15 ਜੀਬੀ ਡਾਟਾ ਜਨਰੇਟ ਹੋਵੇਗਾ।
ਪੜ੍ਹੋ- ਵਿਸ਼ਵ ਰਿਕਾਰਡ ਸਮਾਗਮ, 110 ਘੰਟਿਆਂ 'ਚ ਬਣੇਗੀ 75 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸੜਕ
ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਬ੍ਰਿਜੇਸ਼ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ 'ਚ ਹੀ 95 ਹਜ਼ਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਾਲ ਦੂਰ ਐਨਜੀਸੀ 4274 ਨੇ ਆਕਾਸ਼ਗੰਗਾ ਦੀ ਸਪਸ਼ਟ ਤਸਵੀਰ ਲੈ ਕੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਸਰਵੇ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਆਕਾਸ਼ ਗੰਗਾ ਮਿਲਕੀ-ਵੇ ਦੇ ਸਿਤਾਰੇ ਵੀ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਕੈਮਰੇ 'ਚ ਕੈਦ ਹੋਣ 'ਚ ਸਫਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾਕਟਰ ਕੁੰਤਲ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪਾਲ ਹੈਕਸਨ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਗਵਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਏਰੀਜ਼ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਦੀਪਾਂਕਰ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵੀ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਸਮੇਤ ਸੀਐਮ ਪੁਸ਼ਕਰ ਸਿੰਘ ਧਾਮੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਡਾ: ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੈਲੀਸਕੋਪ ਨੂੰ ਬੈਲਜੀਅਮ ਦੀ ਇਕ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਨੂੰ ਏਰੀਜ਼ ਦੀ ਇਕ ਹੋਰ ਖੋਜ ਸੰਸਥਾ ਦੇਵਸਥਲ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
