ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਖਾਸ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿਸਾਖੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇਖਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਵਿਸਾਖੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪੱਕਾ ਪਤਾ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਦਿਹਾਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰੌਣਕ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਵਾਢੀ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੋ ਕੇ ਮਰਦ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਆਪਣੇ ਮਨਮੋਹਕ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਵਿਸਾਖੀ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਕੀ ਕੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ: ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਸਾਖੀ ਮੇਲੇ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਕਰਸ਼ਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਭੰਗੜਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬੀ ਰਾਜ ਦਾ ਸਥਾਨਕ ਨਾਚ ਹੈ। ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਉਹ ਹਨ ਰੇਸ, ਕੁਸ਼ਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ, ਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਐਕਰੋਬੈਟਿਕਸ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੇਲਿਆਂ 'ਤੇ ਅਖਾੜੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਵੰਜਲੀ ਅਤੇ ਅਲਗੋਜ਼ਾ ਵਰਗੇ ਲੋਕ ਸਾਜ਼ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਮੇਲਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਟਾਲ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਸੁੰਦਰ ਸਮਾਨ ਵੇਚਦੇ ਹਨ। ਵਿਸਾਖੀ ਮੇਲੇ 'ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਸਟਾਲਾਂ ਵੀ ਵੱਡੀ ਭੀੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੇਲਾ: ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਮੇਲਾ ਤਲਵੰਡੀ ਸਾਬੋ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਨੌਂ ਮਹੀਨੇ ਰਹਿ ਕੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੰਪਾਦਨਾ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੇਲੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਵਿਸਾਖੀ ਅਤੇ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ: ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1699 ਨੂੰ ਖਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੰਜ ਪਿਆਰਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ 'ਤੇ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕੁਰਬਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ: ਵਿਸਾਖੀ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਹਾੜੀ ਯਾਨੀ ਕਣਕ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਆਮਦਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਪੈਸਾ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਹਰ ਸਾਲ ਵਿਸਾਖੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕਈ ਮੇਲੇ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਪਰ ਜਦੋਂ ਵਿਸਾਖ ਵਿੱਚ ਕੁੰਭ ਦਾ ਮੇਲਾ ਵੀ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਦਾ ਮਹੱਤਵ ਹੋਰ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸਾਖੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਮਠਿਆਈਆਂ, ਚਾਟ, ਖਿਡੌਣੇ, ਫਲ ਆਦਿ ਵੇਚਣ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਦੁਕਾਨਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਅੱਜ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਕਾਬਲਤਨ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਉਤਸ਼ਾਹ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਮੇਲਾ ਤਾਂ ਮੇਲਾ ਹੀ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਖੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ: ਭਾਵੇਂ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਕਣਕ ਦੀ ਵਾਢੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸਾਖੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸਾਖੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਵਿਸਾਖੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:
ਅਸਾਮ: ਰੋਂਗਲੀ ਬਿਹੂ
ਓਡੀਸ਼ਾ: ਮਹਾਂ ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ: ਪੋਹੇਲਾ ਬੋਸ਼ਾਖ ਜਾਂ ਨਬਾ ਬਰਸਾ
ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ: ਉਗਾਦੀ
ਉੱਤਰਾਖੰਡ: ਬਿਖੁ ਜਾਂ ਬਿਸਾਖੀ
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ: ਪੁਤਾਂਡੂ
ਕੇਰਲਾ: ਵਿਸ਼ੂ
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਹੁਣ ਮਿਸਰ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਬਣੇਗੀ ਮਾਲਵੇ ਦੀ ਕਣਕ, ਪਰਖ਼ ਲਈ ਮਿਸਰ ਤੋਂ ਟੀਮ ਪਹੁੰਚੀ ਇੰਦੌਰ
