ETV Bharat / bharat

ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ... ਸਿਫ਼ਰ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਹੌਂਦ

author img

By

Published : Mar 1, 2022, 10:17 AM IST

ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਦਾਰਥ ਦਾ ਮੋਹ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵੀ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਰਥ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵਿਅਰਥ ਵੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ETV ਭਾਰਤ ਧਰਮ ਜੋਤਸ਼ੀ ਡਾ: ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਤੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੀ ਕਹਾਣੀ।

Special On Maha Shivratri 2022
Special On Maha Shivratri 2022

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ‘ਸ਼ਿਵ’ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭੌਤਿਕਤਾ ਦਾ ਮੋਹ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵੀ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਰਥ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵਿਅਰਥ ਵੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਅਰਥਾਤ ਨਿਸ਼ਕਾਮਤਾ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਭੌਤਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਉਸੇ ਇੱਕ ਦੇ ਮਹਾਨ ਰੂਪ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।

ਜੋਤੀਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਡਾ. ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੇਵਤਾ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਵ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਰੁਦਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Happy Maha Shivratri 2022: ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮੌਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਸੇਜ, ਕੋਟਸ ਅਤੇ ਸਟੇਟਸ ਜ਼ਰੀਏ...

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਤੀਜਾ ਨੇਤਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇਤਰ ਦੀ ਲਾਟ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਅੰਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਲੋਕ ਮਹਾਦੇਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।

ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਵਿੱਤਰ ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਲਵਪੱਤਰ, ਧਤੂਰਾ, ਅਬੀਰ, ਗੁਲਾਲ, ਬੇਰ, ਉਂਬੀ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭੰਗ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਭੰਗ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵਿਗਿਆਨ ‘ਸ਼ਿਵ’ ਦੀ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਭੌਤਿਕਤਾ ਦਾ ਮੋਹ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇੰਦਰੀਆਂ ਵੀ ਬੇਕਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਰਥ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵਿਅਰਥ ਵੀ ਅਣਹੋਂਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਅਰਥਾਤ ਨਿਸ਼ਕਾਮਤਾ ਤੋਂ ਪਰੇ, ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਭੌਤਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਕੇ ਸੱਚੇ ਮਨ ਨਾਲ ਸਿਮਰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਦ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਉਸੇ ਇੱਕ ਦੇ ਮਹਾਨ ਰੂਪ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ।

ਜੋਤੀਸ਼ਾਚਾਰੀਆ ਡਾ. ਅਨੀਸ਼ ਵਿਆਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਦੇਵਤਾ ਮਹਾਦੇਵ ਭਾਵ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੱਖ ਦੀ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਦਿਨ ਸ਼ਿਵ ਭਗਤ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖਾਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਅੱਧੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇ ਰੁਦਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਿਆ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: Happy Maha Shivratri 2022: ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਮੌਕੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੈਸੇਜ, ਕੋਟਸ ਅਤੇ ਸਟੇਟਸ ਜ਼ਰੀਏ...

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਅੰਗ-ਸੰਗ ਕਰਕੇ ਆਪਣਾ ਤੀਜਾ ਨੇਤਰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇਤਰ ਦੀ ਲਾਟ ਨਾਲ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਅੰਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਵਿਆਹ ਨਾਲ ਵੀ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਪਾਰਵਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਭਾਵੇਂ ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਵਿਚ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਫੱਗਣ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਚਤੁਰਦਸ਼ੀ ਨੂੰ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਇਸ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਭਗਵਾਨ ਭੋਲੇਨਾਥ ਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਲੋਕ ਮਹਾਦੇਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿਚ ਨਤਮਸਤਕ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਭਾਗਸ਼ਾਲੀ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।

ਮਹਾਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਦਿਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਵਿੱਤਰ ਵਸਤੂਆਂ ਨਾਲ ਅਭਿਸ਼ੇਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਲਵਪੱਤਰ, ਧਤੂਰਾ, ਅਬੀਰ, ਗੁਲਾਲ, ਬੇਰ, ਉਂਬੀ ਆਦਿ ਚੜ੍ਹਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭੰਗ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਕਈ ਲੋਕ ਉਸ ਨੂੰ ਭੰਗ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.