ETV Bharat / bharat

ਪੀਐਮ ਨੇ ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ-ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਮੰਨਣ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ - ਵਿਸ਼ਵ ਨਦੀ ਦਿਹਾੜਾ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਵਾਰ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ (Man Ki Baat)ਰਾਹੀਂ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਮਨ ਪੀਐਮ ਨੇ ਮਨ ਦੀ ਬਾਤ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ-ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਮੰਨਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਰੇਡੀਓ ਪਰੋਗਰਾਮ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਦੇ ਜਰੀਏ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਨਦੀਆਂ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵੰਤ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਤਾਂ ਹੀ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ।

ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਮੰਨਣ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਮੰਨਣ ਦੀ ਪ੍ਰੰਪਰਾ
author img

By

Published : Sep 26, 2021, 1:23 PM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਦੇ ਜਰੀਏ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਤੇ ਡੀਡੀ ਚੈਨਲਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਇਹ 81ਵੀਂ ਲੜੀ ਸੀ।

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਨਦੀ ਦਿਹਾੜਾ

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਨਦੀ ਦਿਹਾੜਾ (World river day) ਵੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਨਦੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵੰਤ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਦਿਹਾੜੇ ਹੋਣ, ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਣ, ਉਤਸਵ ਹੋਣ, ਉਮੰਗ ਹੋਣ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਡੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ‘ਕੈਚ ਦ ਰੇਨ‘

ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਜਲ-ਜੀਲਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਮਤਲੱਬ ਕੀ ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ‘Catch the Rain’ ਉਹ ਉਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਬੁੰਦ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਸਮੋਣਾ, ਜਲ-ਜੀਲਨੀ।

ਮਾਘ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਨਦੀ ਕੰਡੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਲਪਵਾਸ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ-‘ਪਿਬੰਤੀ ਨਦਿਅ:, ਸਵਏ-ਮੇਵ ਨਾੰਭ‘: ਅਰਥਾਤ ਨਦੀਆਂ ਆਪਣਾ ਪਾਣੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਪਰਉਪਕਾਰ ਲਈ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਮਾਘ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਪੂਰਾ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਮਾਂ ਗੰਗਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਕਲਪ ਵਾਸ (Kalap Vaas) ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਲੇਕਿਨ ਪੁਰਾਣੇ ਜਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ ਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵੀ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ, ਅੱਜ ਭਾਵੇਂ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈ ਹੋ ਗਈ ਜਾਂ ਕਿਤੇ ਬਹੁਤ ਅਲਪ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਚੀ ਹੋਵੇ, ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ. ਜੋ ਤੜਕਸਾਰ ਹੀ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਮਾਨਸਿਕ ਯਾਤਰਾ ! ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਸਨਾਨ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਯਾਦ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ ਬੋਲਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ, ‘ਗੰਗੇ ਚ ਯਮੁਨੇ ਚੈਵ ਗੋਦਾਵਰੀ ਸਰਸਵਤੀ. ਨਰਮਦੇ ਸਿੰਧੂ ਕਾਵੇਰੀ ਜਲੇ ਅਸਮਿੰਨ ਸੰਨਿਧਿੰ ਕੁਰੁ॥ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਇਹ ਸ਼ਲੋਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਾਅ ਬਣਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ, ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਜੀਊਂਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਨਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਭਾਵ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਸੰਸਕਾਰ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਫਲਾਇਟ ਹੋਵੇਗੀ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਹਟਾਈ ਪਾਬੰਦੀ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਪਣੇ ਮਹੀਨਾਵਾਰ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਦੇ ਜਰੀਏ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਤ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ। ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਆਖਰੀ ਐਤਵਾਰ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਅਤੇ ਡੀਡੀ ਚੈਨਲਾਂ ਉੱਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮਨ ਦੀ ਗੱਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਇਹ 81ਵੀਂ ਲੜੀ ਸੀ।

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਨਦੀ ਦਿਹਾੜਾ

ਅੱਜ ਵਿਸ਼ਵ ਨਦੀ ਦਿਹਾੜਾ (World river day) ਵੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਨਦੀ ਸਾਡੇ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਚੀਜ਼ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਜੀਵੰਤ ਇਕਾਈ ਹੈ। ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਅਸੀਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਡੇ ਕਿੰਨੇ ਹੀ ਦਿਹਾੜੇ ਹੋਣ, ਤਿਉਹਾਰ ਹੋਣ, ਉਤਸਵ ਹੋਣ, ਉਮੰਗ ਹੋਣ, ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਾਡੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਾਤਾਵਾਂ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਹੀ ਤਾਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ‘ਕੈਚ ਦ ਰੇਨ‘

ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਜਲ-ਜੀਲਨੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਾਂ, ਮਤਲੱਬ ਕੀ ਅਜੋਕੇ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਅਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਾਂ ‘Catch the Rain’ ਉਹ ਉਹੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਬੁੰਦ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿੱਚ ਸਮੋਣਾ, ਜਲ-ਜੀਲਨੀ।

ਮਾਘ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੀਨਾ ਨਦੀ ਕੰਡੇ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਕਲਪਵਾਸ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ-‘ਪਿਬੰਤੀ ਨਦਿਅ:, ਸਵਏ-ਮੇਵ ਨਾੰਭ‘: ਅਰਥਾਤ ਨਦੀਆਂ ਆਪਣਾ ਪਾਣੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਹੀਂ ਪੀਂਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਪਰਉਪਕਾਰ ਲਈ ਦਿੰਦਿਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਮਾਘ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਲੋਕ ਪੂਰਾ ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਮਾਂ ਗੰਗਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਡੇ ਕਲਪ ਵਾਸ (Kalap Vaas) ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਨਹੀਂ ਰਹੀ, ਲੇਕਿਨ ਪੁਰਾਣੇ ਜਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ ਕਿ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵੀ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਸਿਮਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ, ਅੱਜ ਭਾਵੇਂ ਗੁੰਮ ਹੋ ਗਈ ਹੋ ਗਈ ਜਾਂ ਕਿਤੇ ਬਹੁਤ ਅਲਪ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਬਚੀ ਹੋਵੇ, ਲੇਕਿਨ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਪਰੰਪਰਾ ਸੀ. ਜੋ ਤੜਕਸਾਰ ਹੀ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਹੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਕਰਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ, ਮਾਨਸਿਕ ਯਾਤਰਾ ! ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਤੋਂ ਜੁੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

ਸਨਾਨ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਯਾਦ

ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸਨਾਨ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਸ਼ਲੋਕ ਬੋਲਣ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਰਹੀ ਹੈ, ‘ਗੰਗੇ ਚ ਯਮੁਨੇ ਚੈਵ ਗੋਦਾਵਰੀ ਸਰਸਵਤੀ. ਨਰਮਦੇ ਸਿੰਧੂ ਕਾਵੇਰੀ ਜਲੇ ਅਸਮਿੰਨ ਸੰਨਿਧਿੰ ਕੁਰੁ॥ ਪਹਿਲਾਂ ਸਾਡੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਇਹ ਸ਼ਲੋਕ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸ਼ਰਧਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਮਨ ਵਿੱਚ ਅੰਕਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਾਅ ਬਣਦਾ ਸੀ। ਜਿਸ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਸੀਂ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ, ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਜੀਊਂਦੇ ਹਾਂ ਉਸ ਨਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਭਾਵ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਸੰਸਕਾਰ ਪਰਿਕ੍ਰੀਆ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਕੈਨੇਡਾ ਦੀ ਫਲਾਇਟ ਹੋਵੇਗੀ ਮੁੜ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ, ਕੈਨੇਡਾ ਨੇ ਹਟਾਈ ਪਾਬੰਦੀ

ETV Bharat Logo

Copyright © 2025 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.