ETV Bharat / bharat

ਮੋਦੀ 'ਸਰ' ਨੇ ਲਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਕਲਾਸ, ਦੱਸੇ 'ਮੋਦੀ ਮੰਤਰ' ... - ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ

ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਹੁਣ ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।

PM Modi  in Pariksha pe Charcha program
PM Modi in Pariksha pe Charcha program
author img

By

Published : Apr 1, 2022, 1:35 PM IST

Updated : Apr 1, 2022, 1:55 PM IST

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਜ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਾਲਕਟੋਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮ 'ਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ 15 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰਵਾਈ ਹੈ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ: ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਕਰੋ ਕਿ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਸਾਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਵਿਕਾਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਛੋਟੇ ਕਦਮ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਲੰਘ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਤਾਕਤ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਇਹਨਾਂ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲੰਘੇ ਹੋ, ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਨਾ ਸਮਝੋ। ਦੂਸਰਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਘਬਰਾਹਟ ਲਈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਔਫਲਾਈਨ ਕਲਾਸ: ਆਪਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੁਟੀਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਆਸਾਨ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਓ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਰੀਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋ? ਕਸੂਰ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਔਫਲਾਈਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਤੁਹਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਅਧਿਆਪਕ ਵੱਲ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਡਿਜੀਟਲ ਯੰਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਣਾ ਸੌਖਾ: ਮਨ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੁਣਨਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਫਲਾਈਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮਾਧਿਅਮ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਮਾਧਿਅਮ ਭਾਵੇਂ ਔਨਲਾਈਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਆਫ਼ਲਾਈਨ, ਜੇਕਰ ਮਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਕੋਈ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਅਸੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਯੰਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆ।

ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖੋ: ਪੀਐਮ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਦਿਨ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪਲ ਕੱਢੋ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਔਫਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਪਰ ਇਨਲਾਈਨ ਹੋਵੋਗੇ। ਤਣਾਅ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਊਰਜਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋਗੇ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। 2014 ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਨਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸੀ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ: ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਬ੍ਰੇਨਸਟਾਰਮਿੰਗ ਹੋਈ। ਚੰਗੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਜੋ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਧਾਈ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੀ ਥਾਂ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਗਤੀਵਿਧੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ? ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ: ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਖੜੋਤੇ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਨੂੰ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਤੱਕੜੀ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਹੋਵੇ ਪਰ ਰੱਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਾਕਤ ਦੇ ਕੇ ਭੇਜਿਆ ਹੈ।

ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਂਪਿਓ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨਾ ਬਣੇ: ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਕਮੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਉਸਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਦਿਨ ਭਰ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਸਿਲੇਬਸ ਨਾਲ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਪਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮਨ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।

ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ, ਸੀਮਾਵਾਂ, ਰੁਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣੋ: ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੀ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸੀ ਕਿ ਅਧਿਆਪਕ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਭਾਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕੋ ਮੰਚ ’ਤੇ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ, ਸੀਮਾਵਾਂ, ਰੁਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਉਹ ਠੋਕਰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਹਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ 'ਤੇ ਬੋਝ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

ਲੜਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ: ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਲੜਕੀ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਲਕਟੋਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਸੰਕਟ ਵੱਧਿਆ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਇਆ ਹਿੰਸਕ, 10 ਜ਼ਖਮੀ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਰਾਹੀਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅੱਜ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਤਾਲਕਟੋਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮ 'ਚ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੋਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦੇ ਦਬਾਅ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ 15 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ ਕਰਵਾਈ ਹੈ।

ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ: ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕਿਹਾ, ਆਪਣੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਕਰੋ ਕਿ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਜੀਵਨ ਦਾ ਆਸਾਨ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੀ ਵਿਕਾਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਛੋਟੇ ਕਦਮ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਪੜਾਅ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਲੰਘ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਅਸੀਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਚੁੱਕੇ ਹਾਂ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਤਾਕਤ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਇਹਨਾਂ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਸੀਂ ਲੰਘੇ ਹੋ, ਨੂੰ ਛੋਟਾ ਨਾ ਸਮਝੋ। ਦੂਸਰਾ, ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਘਬਰਾਹਟ ਲਈ, ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਨਾ ਆਉਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦਾ ਹਾਂ।

ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਔਫਲਾਈਨ ਕਲਾਸ: ਆਪਣੇ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਇਮਤਿਹਾਨ ਦੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਰੁਟੀਨ ਵਾਂਗ ਹੀ ਆਸਾਨ ਰੁਟੀਨ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਓ। ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਸੱਚਮੁੱਚ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਜਾਂ ਰੀਲ ਦੇਖਦੇ ਹੋ? ਕਸੂਰ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਔਫਲਾਈਨ ਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰ ਤੁਹਾਡਾ ਸਰੀਰ ਕਲਾਸ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਤੁਹਾਡੀ ਨਜ਼ਰ ਅਧਿਆਪਕ ਵੱਲ ਹੋਵੇਗੀ, ਪਰ ਇੱਕ ਵੀ ਸ਼ਬਦ ਕੰਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਹਾਡਾ ਮਨ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੋਵੇਗਾ।

ਡਿਜੀਟਲ ਯੰਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਣਾ ਸੌਖਾ: ਮਨ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਸੁਣਨਾ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਫਲਾਈਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਔਨਲਾਈਨ ਵੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਮਾਧਿਅਮ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਮਨ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ। ਮਾਧਿਅਮ ਭਾਵੇਂ ਔਨਲਾਈਨ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਆਫ਼ਲਾਈਨ, ਜੇਕਰ ਮਨ ਉਸ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੁੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਔਨਲਾਈਨ ਜਾਂ ਆਫ਼ਲਾਈਨ ਕੋਈ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ। ਅਸੀਂ ਡਿਜੀਟਲ ਯੰਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਸਾਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੌਕਾ ਸਮਝਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਸਮੱਸਿਆ।

ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖੋ: ਪੀਐਮ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਦਿਨ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਪਲ ਕੱਢੋ, ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਔਨਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਔਫਲਾਈਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੋਗੇ, ਪਰ ਇਨਲਾਈਨ ਹੋਵੋਗੇ। ਤਣਾਅ ਤੁਹਾਡੇ ਅੰਦਰ ਚਲਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਤੁਸੀਂ ਉਸ ਦੀ ਊਰਜਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰੋਗੇ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਇਹ ਗੱਲਾਂ ਕਰਦੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਤੁਹਾਡੇ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। 2014 ਤੋਂ, ਅਸੀਂ ਨਵੀਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸੀ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ: ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੋਨੇ-ਕੋਨੇ ਵਿਚ ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਬ੍ਰੇਨਸਟਾਰਮਿੰਗ ਹੋਈ। ਚੰਗੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ, ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਜੋ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਉਠਦੀ ਹੈ। ਮੇਰੇ ਲਈ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦੀ ਗੱਲ ਕਿਉਂ ਹੈ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਨੀਤੀ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਵਿੱਚ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਧਾਈ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਸਾਡੀ ਥਾਂ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਵਾਧੂ ਗਤੀਵਿਧੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਦਿਅਕ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਿਉਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ? ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ 21ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਢਾਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਅਪੀਲ: ਪ੍ਰੀਖਿਆ 'ਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਦੌਰਾਨ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਖੜੋਤੇ ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਵਾਂਗੇ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸੁਪਨੇ, ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ, ਨੂੰ ਪਾਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਾ ਕਰੋ। ਇਹ ਸਭ ਸਾਡੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਬੱਚੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਚਾਹੇ ਉਹ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਤੱਕੜੀ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਹੋਵੇ ਪਰ ਰੱਬ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਝ ਖਾਸ ਤਾਕਤ ਦੇ ਕੇ ਭੇਜਿਆ ਹੈ।

ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਮਾਂਪਿਓ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨਾ ਬਣੇ: ਇਹ ਤੁਹਾਡੀ ਕਮੀ ਹੈ ਕਿ ਤੁਸੀਂ ਉਸਦੀ ਸ਼ਕਤੀ, ਉਸਦੇ ਸੁਪਨਿਆਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਸਮਝ ਪਾ ਰਹੇ ਹੋ, ਇਸ ਨਾਲ ਤੁਹਾਡੀ ਬੱਚਿਆਂ ਤੋਂ ਦੂਰੀ ਵੀ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਹੁਣ ਮਾਪਿਆਂ ਕੋਲ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਾ ਦਿਨ ਭਰ ਕੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਧਿਆਪਕ ਨੇ ਸਿਲੇਬਸ ਨਾਲ ਹੀ ਕਰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰਾ ਕੰਮ ਹੋ ਗਿਆ, ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਪਰ ਬੱਚੇ ਦਾ ਮਨ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਰਾਬਤਾ ਰੱਖਦਾ ਸੀ।

ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ, ਸੀਮਾਵਾਂ, ਰੁਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣੋ: ਅਧਿਆਪਕ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸਨ ਕਿ ਪਰਿਵਾਰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਕੀ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਪਰਿਵਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਸੀ ਕਿ ਅਧਿਆਪਕ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਯਾਨੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਭਾਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਚੱਲਦੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਘਰ ਵਿੱਚ, ਹਰ ਕੋਈ ਇੱਕੋ ਮੰਚ ’ਤੇ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਅਸੀਂ ਬੱਚੇ ਦੀਆਂ ਖੂਬੀਆਂ, ਸੀਮਾਵਾਂ, ਰੁਚੀਆਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਜਾਣਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਉਹ ਠੋਕਰ ਖਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਂ ਹਰ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਚਾਹਾਂਗਾ ਕਿ ਤੁਹਾਡੇ ਮਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਅਨੁਸਾਰ ਤੁਹਾਡੇ ਬੱਚੇ 'ਤੇ ਬੋਝ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੋ।

ਲੜਕੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ: ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਪੀਐਮ ਮੋਦੀ ਨੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਲੜਕੀ ਇਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਹੈ, ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਹੈ।

ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤਾਲਕਟੋਰਾ ਸਟੇਡੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰੇ 11 ਵਜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਾਖਰਤਾ ਵਿਭਾਗ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ।

ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ: ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਸੰਕਟ ਵੱਧਿਆ, ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਬਾਹਰ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਇਆ ਹਿੰਸਕ, 10 ਜ਼ਖਮੀ

Last Updated : Apr 1, 2022, 1:55 PM IST
ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.