ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਅੱਜ ਲੇਖਕ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੀ 141 ਵੀਂ ਜਯੰਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾਵਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਮੁੱਲਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਨੇੜਿਓਂ ਉਭਾਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਹੈ। ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦਰ ਦੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਹੈ। ਜਾਮੀਆ ਦੇ ਪੀਆਰਓ ਅਹਿਮਦ ਅਜ਼ੀਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਜਾਮੀਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ਡਾ: ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨਾਲ ਨੇੜਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਿੱਦ 'ਤੇ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨੇ ਜਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਕਲਾਸਿਕ ਰਚਨਾ 'ਕਫ਼ਨ' ਲਿਖੀ। ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਜਾਮੀਆ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 1935 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, 2006 ਵਿੱਚ ਜਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਵੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤ ਨੂੰ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ, ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਜਾਣ -ਪਛਾਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਾ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਨਾਲ ਨੇੜਲਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ।
ਜਾਮੀਆ ਦੇ ਪੀਆਰਓ ਅਹਿਮਦ ਅਜ਼ੀਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਾਮੀਆ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ-ਕੁਲਪਤੀ ਡਾ: ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਦੋਸਤੀ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ, ਜਦੋਂ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦਿੱਲੀ ਆਏ, ਉਹ ਜਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹੇ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਡਾਕਟਰ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਲਿਖਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨੇ ਕਹਾਣੀ 'ਕਫ਼ਨ' ਲਿਖੀ, ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਵੇਦਨਾ, ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਸੰਜਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਜਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਦਸੰਬਰ 1935 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜਿੰਨੀ ਮਹਾਰਤ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨੂੰ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤੇ ਸੀ, ਉਹ ਉਰਦੂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਨ੍ਹੇ ਹੀ ਵਧੀਆ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਿਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਉਰਦੂ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵੀ ਹਨ, ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਸਾਂਭੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਹਿਮਦ ਅਜ਼ੀਮ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਾਮੀਆ ਮਿਲੀਆ ਇਸਲਾਮੀਆ ਨੇ 2006 ਵਿੱਚ ਜਾਮੀਆ ਕੈਂਪਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਆਰਕਾਈਵਜ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਜਨਮ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ, ਉਸ ਉੱਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਪੁਰਾਲੇਖ ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਹਿਤ ਪ੍ਰੇਮੀਆਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਕਰਵਾਈ ਗਈ ਹੈ।
ਅਜ਼ੀਮ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 61 ਅਨੁਵਾਦਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 100 ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 3 ਕਹਾਣੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਜੋ ਕਿ ਕਿਤੇ ਵੀ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਜਾਮੀਆ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੇ ਅੱਜ ਵੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀਆਂ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵੱਖ -ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੁੰਸ਼ੀ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਉਪ ਕੁਲਪਤੀ ਜ਼ਾਕਿਰ ਹੁਸੈਨ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅੱਜ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਜਾਮੀਆ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਤਲਬ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਾਹਿਬਾ ਜ਼ੈਦੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪੁਰਾਲੇਖ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਪ੍ਰੇਮਚੰਦ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਤਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਲਣਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਣ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਖਰੜੇ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਇਕਲੌਤਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਹਰ ਸੰਭਵ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
