ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਨ-ਧਨ ਯੋਜਨਾ (ਪੀਐਮਜੇਡੀਵਾਈ) ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਨੌਂ ਸਾਲ ਅੱਠ ਮਹੀਨੇ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਜਨ ਧਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਰਕਮ ਵਧ ਕੇ 2 ਖਰਬ ਰੁਪਏ ਯਾਨੀ 2 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰਤ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ 48.6 ਕਰੋੜ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੀਐਮਜੇਡੀਵਾਈ ਤਹਿਤ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ 2023 'ਚ ਨਵੇਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ 8 ਫੀਸਦੀ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਖਾਤੇ ਖੋਲ੍ਹੇ ਹਨ। ਨਵੇਂ ਖਾਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸਦੀ ਰਕਮ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਮਾਰਚ 2022 ਵਿੱਚ ਜਨ ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ 1.95 ਖਰਬ ਰੁਪਏ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਏ ਸਨ।
90% ਬਾਲਗਾਂ ਕੋਲ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ
ਜਨ-ਧਨ, ਆਧਾਰ, ਮੋਬਾਈਲ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟ ਬੈਨੀਫਿਟ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ (DBTs) ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਦੇ ਖਾਤਾ ਧਾਰਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਮਲਟੀਪਲ ਇੰਡੀਕੇਟਰ ਸਰਵੇ 2020-21 ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਸਮਾਵੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ 'ਚ ਲਗਭਗ 90 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜਾਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਬੈਂਕ, ਹੋਰ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਜਾਂ ਮੋਬਾਇਲ ਮਨੀ 'ਚ ਖਾਤਾ ਹੈ।
ਬੈਂਕਿੰਗ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਔਰਤਾਂ ਸਰਗਰਮ
ਜਨ ਧਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 270 ਮਿਲੀਅਨ ਖਾਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਲਾਭਪਾਤਰੀਆਂ ਦੇ ਹਨ। ਜੋ ਕੁੱਲ ਖਾਤਿਆਂ ਦਾ 55 ਫੀਸਦੀ ਹੈ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਪਲ ਸਰਵੇ ਆਫਿਸ (ਐੱਨ. ਐੱਸ. ਐੱਸ. ਓ.) ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਜੇਕਰ 92.4 ਫੀਸਦੀ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਖਾਤੇ ਹਨ ਤਾਂ 86.4 ਫੀਸਦੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਖਾਤੇ ਹਨ। ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, 32.88 ਕਰੋੜ ਜਨ ਧਨ ਯੋਜਨਾ ਖਾਤਾ ਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਰੂਪੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪੀਐੱਮਜੇਡੀਵਾਈ ਦੀ ਉਪਯੋਗਤਾ 85 ਫੀਸਦੀ ਵਧੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਖਾਤੇ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਵੀ ਹਨ।
ਇਸ ਸਕੀਮ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਦਾ ਮਕਸਦ
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਨ ਧਨ ਯੋਜਨਾ 15 ਅਗਸਤ 2014 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹਰ ਨਾਗਰਿਕ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣਾਉਣਾ, ਘੱਟ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਖਾਤਿਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨਾ ਸੀ। ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੈਨਸ਼ਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ। ਹਰ ਘਰ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਮੈਂਬਰ ਦਾ ਬੈਂਕ ਖਾਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਬਚਤ ਕਰੇ। ਸਕੀਮਾਂ ਦਾ ਲਾਭ ਦੇਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁਰਘਟਨਾ ਬੀਮਾ ਕਵਰੇਜ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਹੈ। ਜਨ ਧਨ ਖਾਤਾ ਇੱਕ ਬੇਸਿਕ ਸੇਵਿੰਗ ਬੈਂਕ ਡਿਪਾਜ਼ਿਟ ਖਾਤਾ ਹੈ ਜੋ ਖਾਤਾ ਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਰੂਪੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡ ਅਤੇ ਓਵਰਡਰਾਫਟ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਕੀਮ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਖਾਸੀਅਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਬੈਲੇਂਸ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਈ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ।
