ਹਿਸਾਰ: ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (Makar Sankranti Celebration In Haryana)।
ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦਾ ਰੰਗ ਵੱਖਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ 'ਸਕਰਾਂਤ' ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਕਹਿੰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਪੁੰਨ ਕਮਾਉਣ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਜੋ ਵੀ ਪੁੰਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ 10 ਗੁਣਾ ਫ਼ਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਈਏ: ਇਸ ਦਿਨ ਲੋਕ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਉੱਠ ਕੇ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਸਫਾਈ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਠੰਡ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਹੱਥ ਸੇਕ ਸਕਣ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਆਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਘਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲਓ। ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਰੋਹਤਕ-ਝੱਜਰ ਖੇਤਰ 'ਚ ਇਸ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਰੋਮਾਂਚਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਘਰ ਦੀ ਸੱਸ ਜਾਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ਔਰਤ ਛੱਤ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਘਰ ਦੀ ਨੂੰਹ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੋਹਫ਼ੇ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਕੰਬਲ ਲੈ ਕੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਹੋ ਕੇ ਗੀਤ ਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੀ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕੰਬਲ, ਪੱਗਾਂ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੈਰੀਂ ਹੱਥ ਲਾ ਕੇ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਸ਼ਹਿਰ-ਸ਼ਹਿਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਤੰਗਬਾਜ਼ੀ: ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਪਰੰਪਰਾ ਹੈ। ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨ ਪਤੰਗ ਉਡਾਉਣ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਿਲ ਦੇ ਲੱਡੂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੂੰਗਫਲੀ, ਰੇਵੜੀ, ਮੱਕੀ ਦੇ ਬਣੇ ਹੋਏ ਦਾਣੇ, ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਘਰ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦਾ ਹਲਵਾ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਧੀਆਂ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਿਲ਼ ਦੇ ਲੱਡੂ : ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗ ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਔਰਤ ਸ਼ਸ਼ੀਲਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਸ ਦਿਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਦਾਨ ਦਾ ਦਿਨ ਮੰਨਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਾਂ। ਸੂਬੇ ਦੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਧੀ ਦੇ ਸਹੁਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਤਿਲ ਦੇ ਲੱਡੂ, ਮੂੰਗਫਲੀ, ਰੇਵੜੀ ਆਦਿ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਿਨ ਘਰ ਦੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਨੁਸਾਰ ਤੋਹਫੇ਼ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਸਾਲ ਭਰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਆਸਥਾ ਲਈ ਵਰਤ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਿਨ ਉਸ ਵਰਤ ਦੇ ਪੂਰਾ ਹੋਣ 'ਤੇ ਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਮਾਲਪੂੜੇ : ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਸਿੰਘ ਪੂਨੀਆ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਨਵਰੀ ਦਾ ਮਹੀਨਾ ਬਹੁਤ ਠੰਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਵਾਲੇ ਦਿਨ 14 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਠੰਡ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਵੇਰੇ-ਸਵੇਰੇ ਘਰਾਂ ਦੇ ਬਾਹਰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦਿਨ ਸਰਦੀਆਂ ਦੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਰੇਵੜੀ ਆਦਿ ਦਾਨ ਵਜੋਂ ਵੰਡੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਪੂੜੇ ਅਤੇ ਮਲਪੂੜੇ ਆਦਿ ਬਣਾ ਕੇ ਤੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਦਿਨ ਸੂਰਜ ਦੱਖਣਯਨ ਤੋਂ ਉੱਤਰਾਯਨ ਵੱਲ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜੋਤਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਸੂਰਜ ਧਨੁ ਰਾਸ਼ੀ ਤੋਂ ਮਕਰ ਰਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਮਕਰ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਖਰਮਾਸ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਪੂਜਾ, ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਵਰਗੇ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਵੀ ਪੜ੍ਹੋ:ਵਿਸ਼ਵ ਹਿੰਦੀ ਦਿਵਸ 2022: ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ
