ETV Bharat / bharat

Maa Kushmanda Navratri: ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ

Maa Kushmanda: ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਮਾਤਾ ਨੇ ਹੀ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਸ਼ੇਰ ਹੈ।

Maa Kushmanda Navratri
Maa Kushmanda Navratri
author img

By ETV Bharat Punjabi Team

Published : Oct 18, 2023, 9:38 AM IST

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੇ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਰੂਪ: ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਦਾਤਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੂੰ ਕੱਦੂ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਸ਼ੇਰ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ 'ਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਨੇਰਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਬਹੁਤ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਅੱਠ ਹੱਥ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਧਨੁਸ਼ ਅਤੇ ਤੀਰ, ਕਮੰਡਲ, ਕਮਲ ਦਾ ਫੁੱਲ, ਚੱਕਰ, ਗਦਾ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਘੜਾ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ।

ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ: ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ। ਧੂਪ, ਸੁਗੰਧ, ਅਕਸ਼ਤ, ਫੁੱਲ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪੰਚਪਚਾਰ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ॐ ਕੁਸ਼੍ਮਾਣ੍ਡਾ ਦੇਵੀ ਨਮਃ ਮੰਤਰ ਦਾ 108 ਵਾਰ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ, ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ, ਦੇਵੀ ਅਥਰਵਸ਼ੀਰਸ਼ਾ, ਨਵਾਹਨ ਪਰਾਯਣ ਦਾ ਪਾਠ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਕੱਦੂ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫਲ, ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ, ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਦ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਕੱਦੂ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੂੰ ਮਾਲਪੂਆ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਮਾਲਪੂਆ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਆਰਤੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਮਾਤਾ ਤੋਂ ਮਾਫੀ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਪੂਜਾ ਪੂਰੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਲਓ।

ਹੈਦਰਾਬਾਦ: ਇਸ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਵ 'ਚ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦਾ ਤਿਓਹਾਰ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸੀ ਸਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਨੌ ਦਿਨਾਂ 'ਚ ਮਾਂ ਦੁਰਗਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਾਰਦੀਆ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੇ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।

ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਰੂਪ: ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਇਸ ਸ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਮੂਲ ਸਰੋਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਦੀ ਦਾਤਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੂੰ ਕੱਦੂ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਸਵਾਰੀ ਸ਼ੇਰ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ 'ਚ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਪਾਸੇ ਹਨੇਰਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੇ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਨਾਲ ਇਸ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਜੇਕਰ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਰੂਪ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰੂਪ ਬਹੁਤ ਚਮਕਦਾਰ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੇ ਅੱਠ ਹੱਥ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ 'ਚ ਧਨੁਸ਼ ਅਤੇ ਤੀਰ, ਕਮੰਡਲ, ਕਮਲ ਦਾ ਫੁੱਲ, ਚੱਕਰ, ਗਦਾ ਅਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਘੜਾ ਪਹਿਨਦੀ ਹੈ।

ਮਾਤਾ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਦੀ ਪੂਜਾ 'ਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਰੂਰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰੋ: ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਫ਼ ਕੱਪੜੇ ਪਾਓ। ਧੂਪ, ਸੁਗੰਧ, ਅਕਸ਼ਤ, ਫੁੱਲ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਪੰਚਪਚਾਰ ਵਿਧੀ ਨਾਲ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ॐ ਕੁਸ਼੍ਮਾਣ੍ਡਾ ਦੇਵੀ ਨਮਃ ਮੰਤਰ ਦਾ 108 ਵਾਰ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਮਾਤਾ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕਰੋ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੁਰਗਾ ਸਪਤਸ਼ਤੀ, ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ, ਦੇਵੀ ਅਥਰਵਸ਼ੀਰਸ਼ਾ, ਨਵਾਹਨ ਪਰਾਯਣ ਦਾ ਪਾਠ ਵੀ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਕੱਦੂ ਦੇ ਫੁੱਲ, ਫਲ, ਸੁੱਕੇ ਮੇਵੇ, ਦੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਦ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਤਾ ਦੇ ਮਨਪਸੰਦ ਕੱਦੂ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਂ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਨੂੰ ਮਾਲਪੂਆ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹੋ ਸਕੇ ਤਾਂ ਮਾਲਪੂਆ ਵੀ ਚੜ੍ਹਾਓ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵੀ ਮਾਂ ਦੀ ਆਰਤੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਮੰਡਾ ਮਾਤਾ ਤੋਂ ਮਾਫੀ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਪੂਜਾ ਪੂਰੀ ਕਰੋ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਲਓ।

ETV Bharat Logo

Copyright © 2024 Ushodaya Enterprises Pvt. Ltd., All Rights Reserved.